Ο ελληνικός λαός πληρώνει, αλλά τον απόλυτο έλεγχο θα έχουν το ΤΧΣ και η τρόικα. Επιμέλεια Μιχάλης Σιάχος
Ποιες είναι οι συστημικές τράπεζες και πώς προέκυψε ο διαχωρισμός;
Τέσσερις είναι οι συστημικές τράπεζες, όπως αποφάσισε η τρόικα και η ΤτΕ, πριν από περίπου έξι μήνες. Πρόκειται για τις Εθνική, Alpha, Eurobank και Πειραιώς. Ο διαχωρισμός έγινε με βάση το «ειδικό βάρος» που έχει κάθε τράπεζα και τις συνέπειες που θα έχει γενικότερα στην οικονομία μια πιθανή κατάρρευσή της. Οι συστημικές τράπεζες εντάχθηκαν αυτόματα στο πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), ενώ οι υπόλοιπες (μη συστημικές) θα πρέπει να ανακεφαλαιοποιηθούν εξ ολοκλήρου με ίδια κεφάλαια ή διαφορετικά να πουληθούν-συγχωνευτούν, αφού «σπάσουν» σε «καλή» και «κακή» τράπεζα. Για παράδειγμα, θυμηθείτε τι έγινε με το «σπάσιμο» και την πώληση της ΑΤΕ στην Πειραιώς, αλλά και το «σπάσιμο» του Τ.Τ., το οποίο αναζητά αγοραστή (πιθανότατα τη Eurobank).
Τι σημαίνει ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών;
Είναι η ενίσχυσή τους με κεφάλαια, ώστε να πληρούν τις προϋποθέσεις βιωσιμότητας που ορίζονται από τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Τι είναι ο περίφημος δείκτης Core Tier I (ελάχιστα εποπτικά κεφάλαια);
Πρόκειται για τον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών, δηλαδή, το ποσοστό ιδίων κεφαλαίων σε σχέση με το «άνοιγμά» τους. Μέχρι και το 2014 καθορίζεται στο 9%. Για να γίνει κατανοητό πρακτικά, σημαίνει ότι αν μια τράπεζα έχει ανοιχτεί σε δάνεια και επενδύσεις ύψους 10 δισ., θα πρέπει να έχει στο ταμείο της τουλάχιστον τα 900 εκατ.
Πόσα κεφάλαια χρειάζονται οι τέσσερις συστημικές τράπεζες για την ανακεφαλαιοποίησή τους;
Η Εθνική χρειάζεται 9,75 δισ., η Eurobank 5,83 δισ., η Alpha 4,57 δισ. και η Πειραιώς 7,33 δισ. Το 10% αυτών των ποσών, δηλαδή συνολικά περίπου 2,8 δισ. ευρώ, πρέπει να το καλύψουν με ιδιωτικά κεφάλαια (αυξήσεις κεφαλαίου).
Τι σημαίνει ότι οι συστημικές τράπεζες πρέπει να καλύψουν το 10% της ανακεφαλαιοποίησης με ίδια κεφάλαια;
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες για να παραμείνουν υπό το management των ιδιωτών (ή της κυβέρνησης, στην περίπτωση της Εθνικής), θα πρέπει να συγκεντρώσουν το 10% των κεφαλαίων που απαιτούνται για τις αυξήσεις κεφαλαίου από ιδιωτικές τοποθετήσεις. Αν δεν το πετύχουν, θα ανακεφαλαιοποιηθούν πλήρως από το ΤΧΣ, στον έλεγχο του οποίου και θα περάσουν. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, από τις τέσσερις τράπεζες στον έλεγχο του ΤΧΣ φαίνεται ότι θα περάσουν η Εθνική και η Eurobank, παρ’ ότι οι διοικήσεις τους εμφανίζονται να «παλεύουν» τη συγκέντρωση κεφαλαίων ή να «παζαρεύουν» με την τρόικα εναλλακτικά σενάρια.
Ποιος βάζει τα κεφάλαια της ανακεφαλαιοποίησης;
Με την απόφαση της Συνόδου Κορυφής, τον Δεκέμβριο του 2011, στην οποία αποφασίστηκε και το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, αποφασίστηκε από τη νέα δανειακή σύμβαση ύψους 130 δισ., τα περίπου 50 δισ. να πάνε στην ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Το ποσό επιβεβαιώνει και με επίσημο έγγραφό της η ΤτΕ, στο οποίο αναφέρεται ότι «το Μνημόνιο του Μαρτίου του 2012, προέβλεπε τη διεύρυνση των διαθέσιμων δημόσιων πόρων του ΤΧΣ που προορίζονται για την κάλυψη της απαιτούμενης ανακεφαλαιοποίησης και του κόστους αναδιάταξης του ελληνικού τραπεζικού τομέα στα 50 δισ. ευρώ. Οι πόροι αυτοί αποτελούν μέρος του Προγράμματος Στήριξης της ελληνικής οικονομίας». Τι σημαίνει το «αποτελούν μέρος του Προγράμματος Στήριξης της ελληνικής οικονομίας»; Ότι εγγράφονται στο δημόσιο χρέος, πληρώνονται, δηλαδή, από τον ελληνικό λαό.
Τι σημαίνει ότι οι τράπεζες περνούν στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας; Περνούν σε δημόσιο έλεγχο, όπως ακούγεται από πολλές πλευρές;
Σε καμία περίπτωση η υπαγωγή μιας τράπεζας στο ΤΧΣ δεν σημαίνει κρατικοποίηση. Παρά τα όσα παραπλανητικά ακούγονται περί κρατικοποίησης- στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να μιλήσει κανείς για «ευρωκρατικοποίηση»-, την αλήθεια αποκάλυψε πολύ πρόσφατα, στις 30 Μαρτίου, ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας, απαντώντας (εγγράφως) σε σχετική ερώτηση στη Βουλή, αποστέλλοντας, μάλιστα, και σχετικό έγγραφο του ΤΧΣ. Σύμφωνα με το εν λόγω έγγραφο «η απόκτηση συμμετοχής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε πιστωτικό ίδρυμα με την έκδοση κοινών μετοχών δεν συνεπάγεται, ενόψει και του αμιγώς ιδιωτικού χαρακτήρα του Ταμείου, την κατά το Ελληνικό Δίκαιο υπαγωγή αυτού του πιστωτικού ιδρύματος στον ευρύτερο δημόσιο τομέα (άρθρο 16Γ παρ. 2 του Ν. 3864/2010)».
Όπως, επίσης, αναφέρεται σε δημοσίευμα της Καθημερινής (την Πέμπτη, 11 Απριλίου) «σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, σε προσχέδιο του Μνημονίου, αναφέρεται ότι εάν οι δύο τράπεζες ανακεφαλαιοποιηθούν εξ ολοκλήρου από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και περάσουν υπό τον πλήρη έλεγχό του, θα πρέπει να κινηθούν οι διαδικασίες πώλησής τους εν όλω ή σε επιμέρους περιουσιακά στοιχεία τους από τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το ΤΧΣ θα πρέπει να αναζητήσει “αξιόπιστο επενδυτή με σχετική εμπειρία” (reputable investor with relevant experience). Με αυτή τη διατύπωση, η τρόικα θέλει να αποκλείσει την πώληση των δύο ελληνικών τραπεζών σε funds και να προσανατολίσει την αναζήτηση επενδυτή σε πιστωτικό ίδρυμα. Μάλιστα, σε προηγούμενο προσχέδιο του Μνημονίου, που άλλαξε στη διάρκεια των διαβουλεύσεων, γινόταν ευθεία αναφορά σε ευρωπαϊκή τράπεζα (stable european institution). Προς πώληση θα τεθεί ένα σημαντικό ποσοστό μετοχών. Στο προσχέδιο αναφέρεται 20% -25%, αλλά είναι σε αγκύλες, που σημαίνει ότι τελεί ακόμη υπό συζήτηση. Η τρόικα πιέζει να ξεκαθαρίσει το τοπίο όσο το δυνατόν πιο σύντομα. Η πίεση είναι πιο έντονη στην πλευρά της Eurobank, η οποία πιθανότατα δεν θα εξαντλήσει την προθεσμία έως το τέλος Απριλίου, εάν δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι μπορεί να βρει ιδιωτικά κεφάλαια. Η πρόταση της τρόικας, έτσι όπως περιγράφεται στο προσχέδιο του Μνημονίου, καταδεικνύει ότι οι πιστωτές θέλουν να παραμείνουν οι δύο συστημικές τράπεζες, υπό τον έλεγχο του Δημοσίου, όσο το δυνατόν λιγότερο. Αυτό άλλωστε είχε καταστήσει σαφές και στο τελεσίγραφο που έστειλε στην ελληνική πλευρά, ζητώντας την ανάκληση της συγχώνευσης».
Τέλος, να σημειώσουμε ότι το ΤΧΣ, όπως ακριβώς προβλέπει ο ιδρυτικός του νόμος, έχει διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και το Ελληνικό Δημόσιο δεν μπορεί να παρεμβαίνει στις αποφάσεις του. Αυτό σημαίνει ότι οι τράπεζες που θα ενταχθούν στο ΤΧΣ τίθενται αυτόματα υπό τον αποκλειστικό έλεγχο της τρόικας, δηλαδή, για το (ζοφερό τους) μέλλον αποφασίζουν η Κομισιόν, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ.
