Συμβολή στην «επόμενη μέρα του (πάλαι ποτέ) κινήματος». Του Χρήστου Πραμαντιώτη
Ένας ιδιότυπος «δημοκρατικός» διάλογος που διεξάγεται μέσω τηλε-παραθύρων και συνεντεύξεων είναι αυτός που εξελίσσεται εδώ και λίγες εβδομάδες και αφορά την επόμενη μέρα του ΠΑΣΟΚ. Η επιλογή είναι, ως φαίνεται, να μην ανοίξουν τα ζητήματα συντεταγμένα, στα όργανα του κόμματος, μια και αυτό θα χτυπούσε το καμπανάκι της διάλυσης, αλλά κυρίως θα ναρκοθετούσε το… εθνοσωτήριο έργο της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Η σχετική συζήτηση, αδιάφορη για τα λαϊκά στρώματα που στενάζουν, παρουσιάζει εν τούτοις μεγάλη ποικιλία και διαμορφώνει αρκετά και διαφορετικά μπλοκ που ρίχνουν τροχιοδεικτικές βολές και φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στο πολιτικό σκηνικό. Από ό,τι φαίνεται πάντως, όλοι καταλαβαίνουν ότι η συνέχεια του ΠΑΣΟΚ τίθεται εν αμφιβόλω. Και αυτό δείχνουν ένα σωρό στελέχη του κόμματος που «βγήκαν στα κεραμίδια» και λένε γνώμες.
Ο Κ. Σκανδαλίδης ομολογεί ότι το ΠΑΣΟΚ που ξέραμε έχει ξεπεραστεί από την ιστορία και ότι πρέπει να δημιουργηθεί η Κεντροαριστερά. Ο Γ. Ραγκούσης λέει ότι το ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης τελείωσε τα δύο τελευταία χρόνια και ότι δεν υπάρχει χώρος για ένα κόμμα που θέλει να συνδυάσει λίγο λαϊκισμό με λίγη σοβαρότητα. Τα παλαιόθεν γνωστά σημιτικά εξαπτέρυγα οργανώνονται και κλείνουν το μάτι και στην ΔΗΜ.ΑΡ. (τη στιγμή που ο Φ. Κουβέλης δεν απορρίπτει συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ). Οι παραδοσιακοί «αντιφρονούντες» της τελευταίας 15ετίας εξακολουθούν να ορκίζονται στο όνομα του… καλού ΠΑΣΟΚ και μερικοί γυροφέρνουν και τον Γ. Παπανδρέου. Άλλα ΠΑΣΟΚογενή κομμάτια κάνουν παρέα με ανανήψαντες συμβούλους του Κ. Σημίτη, θεωρητικολογούν αντιμνημονιακά και στο γενικό κι αόριστο (ανάπτυξη-αναδιανομή-ευρωπαϊκή πορεία) τα συζητάνε σαν παλιά φιλαράκια με δυνάμεις του ΣΥΝ. Ένα κουβάρι δηλαδή.
Την ίδια στιγμή ο Γ. Παπανδρέου διαβουλεύεται και σχεδιάζει κινήσεις για να ελέγξει το τοπίο, αλλά ταυτόχρονα προβάρει το κοστούμι του πολυτάλαντου κι ευέλικτου Ευρωπαίου ηγέτη: και παίζει στα σοσιαλιστικά φόρουμ και στέλνει με τη σειρά του τις απαιτούμενες γραπτές δεσμεύσεις στο ευρωπαϊκό διευθυντήριο (λες και δεν έφτανε η πράξη των δύο τελευταίων ετών) και κριτικάρει απαλά την Μέρκελ, και ταυτόχρονα υποστηρίζει τη διάχυση της ευρω-κατοχής και σε άλλες χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις προαναφερθείσες γραπτές εγγυήσεις του συνηγορεί στην ανάγκη για περισσότερη Ευρώπη, δηλαδή «… την ενίσχυση της ικανότητας εποπτείας των κρατών-μελών, μια ισχυρότερη ενωσιακή και οικονομική διακυβέρνηση». Πράγματι, πολυτάλαντος κι ευέλικτος!
Απ’ όλα έχει τελικά ο μπαξές. Το μόνο που δεν έχει είναι το επίδικο. Ανάμεσα στο μαλλιοκούβαρο των βασικών πλευρών του ΠΑΣΟΚ δεν ομολογείται αν υπάρχει άλλη πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί, και ποια είναι αυτή. Άλλη πολιτική δεν προτείνεται, ο κεϊνσιανισμός έχει τελειώσει προ πολλού, νέος δεν διαφαίνεται στον ευρωπαϊκό (τουλάχιστον) ορίζοντα, κι επίσης καινούργιο κοινωνικό συμβόλαιο με τους «από κάτω» δεν φαίνεται πιθανό με τις ανθρωποθυσίες που συνεχίζονται εδώ και μια διετία στην ελληνική κοινωνία. Επομένως, αν εξαιρέσει κανείς το σκληρό μνημονιακό πυρήνα του ΠΑΣΟΚ, οι υπόλοιποι θα πρέπει να βρουν κάτι άλλο για να… παίξουν και να δηλώσουν παρόντες στην επόμενη μέρα του κόμματος.
Σε τελική ανάλυση, όμως, σε μια εποχή που έχουν οξυνθεί στο έπακρο όλες οι αντιθέσεις, δεν θα είναι για πολύ καιρό εύκολο να κρύβεσαι πίσω από θεωρητικολογίες. Συνεπώς, αφού δεν κάνουν άλλη επιλογή οι «πρωτοκλασάτοι», τους μένουν δύο δρόμοι πολιτικής ύπαρξης: Είτε η πολιτική που δημιουργεί μια χώρα ισοπεδωμένη η οποία αιμοδοτεί με τη δουλειά των σκλάβων τούς διεθνείς πιστωτές της (σε ευθεία συμφωνία με τον τοποτηρητή Χ. Ράιχενμπαχ που σαδιστικά δήλωνε προ δεκαημέρου ότι «για να έρθουν σοβαροί επενδυτές στην Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να φτάσετε στον πάτο»). Είτε η ίδια ακριβώς πολιτική, με την πρόνοια όμως να δημιουργείται και μια εφεδρεία (η κατά Σκανδαλίδη Κεντροαριστερά ενδεχομένως;), αν δεν πάνε καλά τα πράγματα κι έχουμε ξεσηκωμούς…
Η σχετική συζήτηση, αδιάφορη για τα λαϊκά στρώματα που στενάζουν, παρουσιάζει εν τούτοις μεγάλη ποικιλία και διαμορφώνει αρκετά και διαφορετικά μπλοκ που ρίχνουν τροχιοδεικτικές βολές και φιλοδοξούν να παίξουν ρόλο στο πολιτικό σκηνικό. Από ό,τι φαίνεται πάντως, όλοι καταλαβαίνουν ότι η συνέχεια του ΠΑΣΟΚ τίθεται εν αμφιβόλω. Και αυτό δείχνουν ένα σωρό στελέχη του κόμματος που «βγήκαν στα κεραμίδια» και λένε γνώμες.
Ο Κ. Σκανδαλίδης ομολογεί ότι το ΠΑΣΟΚ που ξέραμε έχει ξεπεραστεί από την ιστορία και ότι πρέπει να δημιουργηθεί η Κεντροαριστερά. Ο Γ. Ραγκούσης λέει ότι το ΠΑΣΟΚ της Μεταπολίτευσης τελείωσε τα δύο τελευταία χρόνια και ότι δεν υπάρχει χώρος για ένα κόμμα που θέλει να συνδυάσει λίγο λαϊκισμό με λίγη σοβαρότητα. Τα παλαιόθεν γνωστά σημιτικά εξαπτέρυγα οργανώνονται και κλείνουν το μάτι και στην ΔΗΜ.ΑΡ. (τη στιγμή που ο Φ. Κουβέλης δεν απορρίπτει συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ). Οι παραδοσιακοί «αντιφρονούντες» της τελευταίας 15ετίας εξακολουθούν να ορκίζονται στο όνομα του… καλού ΠΑΣΟΚ και μερικοί γυροφέρνουν και τον Γ. Παπανδρέου. Άλλα ΠΑΣΟΚογενή κομμάτια κάνουν παρέα με ανανήψαντες συμβούλους του Κ. Σημίτη, θεωρητικολογούν αντιμνημονιακά και στο γενικό κι αόριστο (ανάπτυξη-αναδιανομή-ευρωπαϊκή πορεία) τα συζητάνε σαν παλιά φιλαράκια με δυνάμεις του ΣΥΝ. Ένα κουβάρι δηλαδή.
Την ίδια στιγμή ο Γ. Παπανδρέου διαβουλεύεται και σχεδιάζει κινήσεις για να ελέγξει το τοπίο, αλλά ταυτόχρονα προβάρει το κοστούμι του πολυτάλαντου κι ευέλικτου Ευρωπαίου ηγέτη: και παίζει στα σοσιαλιστικά φόρουμ και στέλνει με τη σειρά του τις απαιτούμενες γραπτές δεσμεύσεις στο ευρωπαϊκό διευθυντήριο (λες και δεν έφτανε η πράξη των δύο τελευταίων ετών) και κριτικάρει απαλά την Μέρκελ, και ταυτόχρονα υποστηρίζει τη διάχυση της ευρω-κατοχής και σε άλλες χώρες. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις προαναφερθείσες γραπτές εγγυήσεις του συνηγορεί στην ανάγκη για περισσότερη Ευρώπη, δηλαδή «… την ενίσχυση της ικανότητας εποπτείας των κρατών-μελών, μια ισχυρότερη ενωσιακή και οικονομική διακυβέρνηση». Πράγματι, πολυτάλαντος κι ευέλικτος!
Απ’ όλα έχει τελικά ο μπαξές. Το μόνο που δεν έχει είναι το επίδικο. Ανάμεσα στο μαλλιοκούβαρο των βασικών πλευρών του ΠΑΣΟΚ δεν ομολογείται αν υπάρχει άλλη πολιτική που πρέπει να εφαρμοστεί, και ποια είναι αυτή. Άλλη πολιτική δεν προτείνεται, ο κεϊνσιανισμός έχει τελειώσει προ πολλού, νέος δεν διαφαίνεται στον ευρωπαϊκό (τουλάχιστον) ορίζοντα, κι επίσης καινούργιο κοινωνικό συμβόλαιο με τους «από κάτω» δεν φαίνεται πιθανό με τις ανθρωποθυσίες που συνεχίζονται εδώ και μια διετία στην ελληνική κοινωνία. Επομένως, αν εξαιρέσει κανείς το σκληρό μνημονιακό πυρήνα του ΠΑΣΟΚ, οι υπόλοιποι θα πρέπει να βρουν κάτι άλλο για να… παίξουν και να δηλώσουν παρόντες στην επόμενη μέρα του κόμματος.
Σε τελική ανάλυση, όμως, σε μια εποχή που έχουν οξυνθεί στο έπακρο όλες οι αντιθέσεις, δεν θα είναι για πολύ καιρό εύκολο να κρύβεσαι πίσω από θεωρητικολογίες. Συνεπώς, αφού δεν κάνουν άλλη επιλογή οι «πρωτοκλασάτοι», τους μένουν δύο δρόμοι πολιτικής ύπαρξης: Είτε η πολιτική που δημιουργεί μια χώρα ισοπεδωμένη η οποία αιμοδοτεί με τη δουλειά των σκλάβων τούς διεθνείς πιστωτές της (σε ευθεία συμφωνία με τον τοποτηρητή Χ. Ράιχενμπαχ που σαδιστικά δήλωνε προ δεκαημέρου ότι «για να έρθουν σοβαροί επενδυτές στην Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να φτάσετε στον πάτο»). Είτε η ίδια ακριβώς πολιτική, με την πρόνοια όμως να δημιουργείται και μια εφεδρεία (η κατά Σκανδαλίδη Κεντροαριστερά ενδεχομένως;), αν δεν πάνε καλά τα πράγματα κι έχουμε ξεσηκωμούς…
Σχόλια
