Συνέντευξη στην Άννα Κόκκαλη.
Ύποπτα ματς – χάριν του Στοιχήματος. Αθλητικές εταιριες που επί δεκαετίες απομυζούν δημόσια χρήματα, βουτηγμένες στα κρίματα. “Κράτος – μπάτλερ”. Βία στα γήπεδα. Γι’ αυτά και άλλα συζητάμε με τον Διονύση Ελευθεράτο, δημοσιογράφο της SportDay, συγγραφέα του βιβλίου “Εξουσία, τι μπάλα παίζεις;” που κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες από τις εκδόσεις Τόπος και έχει προκαλέσει αίσθηση και γόνιμες συζητήσεις.
Τι μπάλα παίζει, λοιπόν, η εξουσία;
Κάνει βρόμικο -αν και συχνά προβλέψιμο- παιχνίδι, επιστρατεύοντας συστήματα που κινούνται από το φαιδρό μέχρι το εξοργιστικό. Η γκάμα αρχίζει από ανάλαφρες πλάκες και φθάνει μέχρι τις ταφόπλακες – για να θυμηθούμε τη δολοφονική επίθεση εναντίον της ποδοσφαιρικής αποστολής του Τόγκο, το 2010, στην Αγκόλα. Δεν αποφεύγει, πάντως, και ορισμένες γκάφες η εξουσία στα παιχνίδια της με τον αθλητισμό.
Όπως;
Όπως το 2000, όταν η ΑΕΚ κέρδισε ευρωπαϊκό τρόπαιο στο μπάσκετ κι ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης έστειλε συγχαρητήριο τηλεγράφημα στην… ΠΑΕ ΑΕΚ! Κατά τα άλλα, το «εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ» του Σημίτη ήταν… εξοικειωμένο με τον αθλητισμό, όσο του χρειαζόταν: πίστωνε μανιωδώς στην ιδεοληψία της «ισχυρής Ελλάδας» κάθε μετάλλιο στο στίβο ή την άρση βαρών. Η διαφορά του ποδοσφαίρου από το μπάσκετ ενέπιπτε στη σφαίρα των… δύσκολων μεταπτυχιακών.
Στα «βαριά» -όχι τα πικάντικα- περιστατικά που αναλύεις στο βιβλίο, συμπεριλαμβάνεται ο ποδοσφαιρικός-πολιτικός πόλεμος ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Αλγερία, τον Νοέμβριο του 2009. Σύμπτωση ή προφητεία, όπως γράφτηκε σε κάποια κριτική για το βιβλίο σου;
Υπερβολές… Μακάρι να είχα τόση οξυδέρκεια – ξέρεις, θα προσέγγιζε τα όρια της μαντικής ικανότητας. Αν διέθετα τέτοια, ίσως να έπαιζα και Πάμε Στοίχημα. Απλώς, είχα την ιδέα να βάλω αυτήν την ιστορία πρώτη στο βιβλίο. Διορατικό αποδείχτηκε το σχόλιο του CNN, τότε που η αιγυπτιακή κοινωνία φαινόταν παραδομένη σε εκείνο το -καλά δουλεμένο από τον Μουμπάρακ- κράμα ποδοσφαιρικού φανατισμού και εθνικιστικής υστερίας. Το αμερικανικό κανάλι μίλησε, τότε, για «τεχνητή σταθερότητα» και διέγνωσε τη «γενικευμένη απογοήτευση έναντι ενός διεφθαρμένου καθεστώτος». Ναι, παρακαλώ, το CNN! Στη θέση του, κάμποσοι προοδευτικοί διανοούμενοι θα είχαν συμπεράνει πως οι Αιγύπτιοι είναι εσαεί αποπροσανατολισμένοι, καθώς και ότι το καθεστώς Μουμπάρακ δεν θα κλυδωνιζόταν «από τα κάτω», τουλάχιστον για 5-10 έτη! Στην Αλγερία φάνηκε, ταχύτερα, πόσο αφελής είναι η αβασάνιστη προσφυγή στο δόγμα περί ποδοσφαίρου – «οπίου του λαού».
Εννοείς το άρθρο του περιοδικού Jeune Afrique;
Ακριβώς, την παρατήρηση του δημοσιογράφου του περιοδικού, του Σερίφ Ουαζανί: λίγες ημέρες αφ’ ότου η αλγερινή εθνική ομάδα προκρίθηκε στο Μουντιάλ, για πρώτη φορά έπειτα από 24 χρόνια, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Αλγερινών επανήλθαν οι απεργίες των εκπαιδευτικών και ο νόμος για την οικονομία. Η ευφορία για την πρόκριση δεν επέβαλε καμία αφορία λογικών ιεραρχήσεων στην αλγερινή κοινωνία. Οι αθλητικοί θρίαμβοι δεν λειτουργούν ως εγγυημένο χλωροφόρμιο σε καμία κοινωνία, εάν η ίδια δεν έχει την προδιάθεση να κοιμηθεί – βαθιά και για πολύ.
Λες ότι η εξουσία επιστρατεύει και βρόμικες μεθόδους στις αθλητικές της ενασχολήσεις…
Θα σου αναφέρω ένα συμβάν, πολύ νωπό: πριν από λίγες ημέρες, στη δεύτερη κατηγορία -Φουτμπόλ Λιγκ ΟΠΑΠ ονομάζεται πλέον- έγινε ένα αλλόκοτο ματς. Ηλιούπολη-Λεβαδειακός. Οι γηπεδούχοι προηγήθηκαν 2-0, αλλά τελικά έχασαν 2-4. Ακόμη κι όταν το σκορ ήταν 2-0, στοιχημάτιζαν μεγάλα ποσά υπέρ της νίκης του Λεβαδειακού. Πριν από την έναρξη του ματς, οι διακυμάνσεις των αποδόσεων στο Διαδίκτυο ήταν «νιάου-νιάου στα κεραμίδια». Ο ΟΠΑΠ, όπως και οι περισσότερες εταιρίες Στοιχήματος στο Διαδίκτυο, δεν συμπεριέλαβε το συγκεκριμένο ματς στο κουπόνι του – άλλο «νιάου- νιάου»… Ε, ούτε καν κλήθηκε ο ΟΠΑΠ να εξηγήσει γιατί δεν δεχόταν στοιχήματα. Μπορεί κυβερνητικοί παράγοντες να εκστομίζουν, κατά καιρούς, διαβεβαιώσεις για μαχαίρια που θα φθάσουν μέχρι το κόκαλο, αλλά εμπράκτως ούτε νυχοκόπτη σηκώνουν. Αυτά είναι, όμως, η κορυφή του παγόβουνου.
Το παγόβουνο;
Επί δεκαετίες οι κυβερνήσεις κάνουν δημόσιες σχέσεις με τη δύναμη του χρήματος που διοικεί τις ΠΑΕ, πασχίζοντας να οικειοποιηθούν σημαντικά τμήματα των οπαδών. Το κάνουν χαρίζοντας άφθονο δημόσιο χρήμα στις ομάδες-επιχειρήσεις. Πέρσι ο υφυπουργός Οικονομικών Σαχινίδης ανακοίνωσε ότι τα βεβαιωμένα χρέη των ΠΑΕ και των ΚΑΕ προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, από το 1998 μέχρι τις αρχές Μαρτίου 2010, προσέγγιζαν τα 222 εκατομμύρια ευρώ. Τέτοιο ποσό μαζεύτηκε, παρά τις διαδοχικές «ρυθμίσεις χρεών» όπως ονομάζονταν -επί το ευπρεπέστερο- οι παραγραφές οφειλών. Κι όλα αυτά, δίχως να υπολογίζονται οι ειδικές οικονομικές διευκολύνσεις και οι παροχές δημόσιας γης για ανεγέρσεις γηπέδων.
Εννοείς, δηλαδή, ότι ο παρασιτισμός του ελληνικού καπιταλισμού εκδηλώνεται με πιο χονδροειδή και εύληπτο τρόπο στον τομέα των αθλητικών επιχειρήσεων;
Εκεί έχει αξιοπρόσεκτη… άνεση, σχεδόν ξετσιπωσιά. Εκεί ο παρασιτισμός… διαφημίζεται. Υπάρχει, φυσικά, εξήγηση. Τόσο οι πολιτικές ελίτ όσο και οι αθλητικές επιχειρήσεις, επί δεκαετίες, «πόνταραν» στην προσδοκία ότι θα τους στηρίξει ένα δυναμικό οπαδών, καθόλου ευκαταφρόνητο, που μετατρέπει την αγάπη του για την ομάδα σε άγχος για το ταμείο της ΠΑΕ και -τελικά- για το πορτοφόλι του ιδιοκτήτη της. Η προσδοκία αυτή, τις περισσότερες φορές, αποδείχθηκε βάσιμη. Δεν είμαι βέβαιος, φυσικά, ότι εξακολουθούν να σκέφτονται έτσι όλοι οι οπαδοί αυτού του τύπου σήμερα, που χάνουν μισθούς, συντάξεις, ασφαλιστικά δικαιώματα. Πάλι καλά που δεν βγήκε κανένας Πάγκαλος να πει για τον αθλητισμό, αν όχι «μαζί τα φάγαμε», καμιά εξυπνάδα του τύπου «μαζί τους τα χαρίσαμε». Ναι, μπορούμε να μιλάμε για πιο «απενοχοποιημένο» παρασιτισμό, αρκεί να βλέπουμε και τις αναλογίες με το ευρύτερο οικονομικό-πολιτικό «κάδρο»…
Δηλαδή;
Εκτός από τις παροχές που θεσμοθετούσαν προς όφελος των ΠΑΕ «κανονικά και με το νόμο», οι κυβερνήσεις έκαναν πως δεν έπαιρναν χαμπάρι μια ολοφάνερη μορφή φοροδιαφυγής: τα λεγόμενα λευκά συμβόλαια, που -ούτε λίγο, ούτε πολύ- εμφάνιζαν ως ερασιτέχνες, μη αμειβόμενους, ακόμη και διάσημους παίκτες! Δεν αντιστοιχεί αυτό στην τακτική της κρατικής εξουσίας που, υποτίθεται, ότι μάχεται την «ανομία», αλλά έχει κρυφό καμάρι την ανοχή της π.χ. προς τη μαύρη εργασία; Η απαίτηση των ΠΑΕ να «ξελασπώνουν» με δημόσιο χρήμα και η προθυμία του «κράτους-μπάτλερ» να τις εξυπηρετήσει δεν παραπέμπουν στο δίπολο «ιδιωτικά κέρδη- κοινωνικοποιημένες ζημιές», που επικράτησε ανά την υφήλιο προς όφελος των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ύστερα από την κατάρρευση των αμερικανικών επενδυτικών τραπεζών; Υπό αυτήν την έννοια, οι ΠΑΕ εδώ… προανήγγειλαν μια εποχή.
Πώς θα μπορούσαν να σταματήσουν όλα αυτά;
Πολλά πράγματα χρειάζονται. Ένα από αυτά παραπέμπει στην -πολύ θετική, κατά τη γνώμη μου- πρόταση να συγκροτηθεί Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου, η οποία φυσικά θα ασχοληθεί και με τα τεκταινόμενα στο χώρο του αθλητισμού. Κανείς δεν εγγυάται, άλλωστε, ότι αυτή η σκανδαλώδης πρακτική με τις αθλητικές επιχειρήσεις θα τερματιστεί οριστικά και αμετάκλητα, λόγω της κρίσης. Μπορεί κάλλιστα να συνεχιστεί, ίσως πιο «διακριτικά», αλλά εξίσου καταστροφικά.
Η βία των γηπέδων είναι έργο «ιδιωτικών στρατών», τους οποίους συγκρότησαν ΠΑΕ και ΚΑΕ;
Εν μέρει ναι, αλλά είναι μακριά νυχτωμένος όποιος «στριμώχνει» σε ένα τέτοιο συμπέρασμα τις εξηγήσεις για το συνολικό φάσμα της βίας. Βίαια επεισόδια γίνονται και σε αγώνες τοπικών ή και… παιδικών πρωταθλημάτων. Προσφάτως βρέθηκα στα Γιάννενα και το μάτι μου έπεσε στο πρωτοσέλιδο μιας τοπικής, αθλητικής εφημερίδας: «Ξύλο και των γονέων». Πού; Στον αγώνα Ατρόμητος-Περίβλεπτος. Δυσκολεύομαι να φανταστώ ότι κάποια δύναμη του χρήματος εξέθρεψε στρατούς, σε αυτές της ομάδες. Για λόγους που ίσως συζητήσουμε κάποια άλλη φορά, επενεργεί σε μεγάλη κλίμακα το δόγμα «δέρνω, άρα υπάρχω». Οι ποδοσφαιρικές αφορμές δεν είναι καν απαραίτητες. «Φυλές» νεαρών της Νίκαιας και του Κορυδαλλού δεν χρειάζονται καν κάποιο ματς Ιωνικός-Προοδευτική για να συγκρουστούν. Τα ομώνυμα απωθούνται και προτάσσουν αυτή τη «μαγκιά» ως αυτοσκοπό και ψευδαίσθηση κυριαρχίας …
Γιατί τα «ομώνυμα»;
Διότι κατά κανόνα πρόκειται για νέους με παραπλήσια βιώματα και τρόπο ζωής. Ποιος ξέρει, αν δεν σε γεμίζει η ζωή που κάνεις, το να σπάσεις τα μούτρα κάποιου «ομολόγου» σου ίσως φαντάζει πιο εκτονωτικό από το θρυμματισμό του καθρέφτη σου. Είπαμε, όμως, δεν μπορούμε να εξαντλήσουμε εύκολα αυτό το θέμα – έχει πολλές και σοβαρές πτυχές. Ένα πράγμα, πάντως, θα άξιζε να επισημάνουμε.
Ποιο;
Τη σιωπή των ΜΜΕ για τις αντίρροπες, θετικές τάσεις. Ορισμένοι σύνδεσμοι οπαδών καλούν φίλους της αντίπαλης ομάδας στο γήπεδο και να βλέπουν το ματς παρέα, καθένας με τα διακριτικά του συλλόγου που υποστηρίζει. Σε αυτήν την πρακτική συνύπαρξης συμμετέχουν συγκεκριμένοι σύνδεσμοι φίλων του Εργοτέλη, του Πανσερραϊκού, της Καβάλας, του Παναιτωλικού κ.λπ. Ο Τύπος, όμως, σπανίως τα αναδεικνύει αυτά. Πουλά μόνο τρόμο και ανασφάλεια. Ως συνήθως…
Ηράκλειο: Ποδόσφαιρο και κοινωνικά κινήματα
Μια πρωτότυπη εκδήλωση έγινε το Σάββατο 19/3, στον πολυχώρο Ξαστεριά στο Ηράκλειο με θέμα Ποδόσφαιρο και κοινωνικά κινήματα. Ένα θέμα που, όπως συμφώνησαν οι ομιλητές Δ. Ελευθεράτος και Γ. Ζαϊμάκης απορρίπτεται πολύ απλοϊκά από τον προοδευτικό χώρο, με το να θεωρεί την οπαδική συγκίνηση συνώνυμο της αποχαύνωσης.
Οπαδοί πολλών ομάδων που παραβρέθηκαν, προβληματίστηκαν με τα ερωτήματα που τέθηκαν και συμφώνησαν ότι εκτός από την αποπολιτικοποίηση που κυριαρχεί, η βία μεταξύ οπαδών, τα ναρκωτικά και η διείσδυση ακροδεξιών στοιχείων είναι τα προβλήματα της σύγχρονης εξέδρας και ότι παρά τα 90 λεπτά που τους χωρίζουν θα πολεμήσουν, ενωτικά, ενάντια σε τέτοιου είδους φαινόμενα.
Δ.Β.
