Τέτοιου είδους στρατολογία [το παιδομάζωμα] γινόταν κάθε τρία με εφτά χρόνια ανάλογα με τις ανάγκες. Μια πηγή εκτιμά σε χίλια τον αριθμό των αγοριών που μαζεύονταν κάθε χρόνο κατά το δέκατο έκτο αιώνα. άλλη πηγή τα υπολογίζει σε τρείς χιλιάδες τον χρόνο.
Χαλίλ Ινατζίκ, Η Οθωμανική αυτοκρατορία
To βιβλίο του Thilo Sarrazin, ο οποίος ανήκει στο γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, Η Γερμανία αυτοκαταργείται πούλησε πάνω από ενάμιση εκατομμύρια αντίτυπα και αναδείχθηκε σε ένα από τα πιο ευπώλητα στη μεταπολεμική Γερμανία. Το θέμα που πραγματεύεται ο συγγραφέας είναι ο κίνδυνος από την αλλαγή των πληθυσμιακών ισορροπιών στη Γερμανία λόγω της μειωμένης γεννητικότητας των γηγενών -που είναι μια από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη- και της αυξημένης των μουσουλμάνων. Οι επιπτώσεις για τη Γερμανία θα ήταν σοβαρότατες γιατί η νοημοσύνη -η οποία για τον Sarrazin είναι γενετικά ελεγχόμενη- των Αράβων και των Τούρκων είναι κατώτερη σύμφωνα πάντα με τον συγγραφέα. Στις δημοσκοπήσεις μια μεγάλη πλειοψηφία και το 50% των μελών του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος δήλωσε ότι υποστηρίζει τις απόψεις του.
Με την επιδείνωση της οικονομικής κρίσης στη Νότια Ευρώπη ο Thilo Sarrazin θα μπορεί πλέον να κοιμάται ήσυχος. Μετά τους ανατολικο-ευρωπαίους μεγάλοι αριθμοί μορφωμένων νεαρών, νοτιο-ευρωπαίων, συρρέουν να καλύψουν τα κενά στη γερμανική αγορά εργασίας. Όλο αυτό το πλήθος είναι εύκολα αφομοιώσιμο από την γερμανική κοινωνία, μπορεί να εκγερμανιστεί, να καλύψει τα πληθυσμιακά κενά και να εξασφαλίσει στη Γερμανία την εθνική συνέχεια και μια χριστιανική πλειοψηφία.
* * *
Ποιες είναι οι συνέπειες μιας μεγάλης μεταναστευτικής εξόδου από μια χώρα με πολύ χαμηλή γεννητικότητα; Η Βουλγαρία το 1989 είχε πληθυσμό 9 εκατομμύρια, ο οποίος το 2013 είχε συρρικνωθεί στα 7,2 εκατομμύρια και ήταν μικρότερος απ’ ό,τι στα 1950. Σύμφωνα με της προβλέψεις του ΟΗΕ, μέχρι το 2050 ο πληθυσμός της Βουλγαρίας αναμένεται να μειωθεί επιπλέον κατά 27%. (Βλ. Krastev Ivan – το Βήμα online 10/09/2015)
Δηλαδή, μέσα σε δύο γενιές θα έχουμε μια μείωση του πληθυσμού σχεδόν κατά το ήμισυ -σε ένα ποσοστό αντίστοιχο μ’ εκείνο που επέφερε στην Ευρώπη τον 14ο αιώνα ο Μαύρος Θάνατος ή οι Μογγολικές επιδρομές στον κινέζικο και μουσουλμανικό κόσμο με ανυπολόγιστες ιστορικές συνέπειες. Η Λετονία την περίοδο 2000-2011 έχασε το 14% του πληθυσμού της (340.000 άτομα). Η Πορτογαλία που καταγράφει έναν από τους χαμηλότερους ρυθμούς γεννήσεων παγκοσμίως και επίσης σημειώνει αυξημένη μεταναστευτική έξοδο θα αντιμετωπίσει μια πληθυσμιακή μείωση της τάξης του 16% έως το 2015.
Στην Ελλάδα η απογραφή του 2011 έδειξε μια μικρή μείωση του πληθυσμού, την πρώτη μείωση από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Οι εξελίξεις τα επόμενα χρόνια θα μπορούσαν να είναι δραματικές:
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat πάνω από 482.000 Έλληνες μετανάστευσαν στο εξωτερικό την περίοδο 2008-2013 (4,4% του συνολικού πληθυσμού).
Ο ολικός δείκτης γονιμότητας (παιδιά/οικογένεια) στην Ελλάδα το 2000 ήταν κάτω από 1,3, ενώ για να διατηρηθεί σταθερός ο πληθυσμός χρειάζεται να είναι 2,1. Στη συνέχεια όμως η αναπαραγωγική βάση ενισχύθηκε –εικάζεται από τους νέους μετανάστες και μετανάστριες- για να φτάσει το 2010 το 1,51 και να καταρρεύσει στη συνέχεια (1,34 το 2012). Το 2013 σημειώθηκαν 111.797 θάνατοι και 94.134 γεννήσεις, οι 13.194 γεννήσεις από μετανάστριες.
Είναι εξαιρετικά πιθανή η επιτάχυνση της εξόδου των μεταναστών, οι οποίοι τις προηγούμενες δεκαετίες επέλεξαν ως τόπο εγκατάστασης την Ελλάδα και απέτρεψαν την δημογραφική της κατάρρευση.
* * *
Στην Ευρώπη εδώ και τρείς δεκαετίες συντελείται μια κανονική εθνοκτονία- πρώτα στην Ανατολική Ευρώπη, μετά στη Νότια. Οι συνέπειες για τις χώρες και τους πληθυσμούς είναι εξαιρετικά σοβαρές.
Οι χώρες αδειάζουν από τους δυναμικούς και μορφωμένους τους ανθρώπους και μ’ αυτόν τον τρόπο υπονομεύεται η οποιαδήποτε βιώσιμη οικονομική προοπτική. Με την μετανάστευση των νέων ανθρώπων μειώνονται οι γεννήσεις με αποτέλεσμα ακόμα μεγαλύτερη πληθυσμιακή συρρίκνωση. Ένα αυξανόμενο εξωτερικό χρέος θα πρέπει να εξυπηρετηθεί από όλο και λιγότερα άτομα. Όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι θα συντηρούν όλο και πιο πολλούς συνταξιούχους.
Οι μεταναστευτικές ροές αντιστοιχούν σε μεταφορά οικονομικού πλεονάσματος από τις χώρες προέλευσης στις χώρες εγκατάστασης. Οι τελευταίες θα επωφεληθούν από ένα εκπαιδευμένο δυναμικό του οποίου δεν έχουν καταβάλλει το κόστος εκπαίδευσης και από την πληρωμή των ασφαλιστικών εισφορών μιας γενιάς την οποία δεν ανέθρεψαν οι ίδιες. Ο Jason Μανολόπουλος (Η Καθημερινή 6/9/2015) προτείνει ορθά ένα κοινό ευρωπαϊκό ασφαλιστικό σύστημα που μοιράζει αναλογικότερα τα βάρη. Η πρότασή του είναι τόσο πιθανό να γίνει δεκτή όσο και η εξίσου ορθή πρόταση του Βαρουφάκη για την ανακύκλωση των πλεονασμάτων (των χωρών του Βορρά) με τα ελλείμματα (των χωρών του Νότου).
Το χειρότερο απ’ όλα είναι ότι καθώς περιορίζεται δραστικά το εύρος της αναπαραγωγής του πληθυσμού χάνεται και κάθε δυνατότητα κοινωνικής ανανέωσης. Τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα, οι σπουδαίες κοινωνικές αλλαγές, οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις αναλαμβάνονται από μεγάλα νεολαιίστικα πλήθη, όχι από φοβισμένους γέροντες που φυτοζωούν. Στις εν λόγω χώρες η συνέχεια των γενεών κόβεται και χωρίς αυτή τη συνέχεια δεν μπορεί να υπάρξει το οποιοδήποτε πολιτικό πράττειν άξιο του ονόματός του.
* * *
Προσπαθήσαμε να ανοίξουμε τη συζήτηση για τις εθνοκτονικές συνέπειες από τη σύμπτωση μια μεγάλης μεταναστευτικής εξόδου με μια δραματική πτώση της γεννητικότητας, για να δείξουμε μια από τις σοβαρότερες αλλά και λιγότερο συζητημένες απειλές της μνημονιακής περιόδου. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι:
Οι μεταναστευτικές ροές αποτελούν μια θεμελιώδη διάσταση της επικοινωνίας μέσα από την οποία δομούνται οι πολιτισμοί και οι σχέσεις τους, έναν μείζονα παράγοντα πολιτισμικής προαγωγής και εμπλουτισμού. Οι χώρες που σημειώνουν μεγάλη αύξηση του πληθυσμού μπορούν να βοηθήσουν εκείνες των οποίων ο πληθυσμός γερνάει. Η μετανάστευση αποτελεί μια μεσοπρόθεσμη λύση στη γήρανση των ευρωπαϊκών πληθυσμών.
Η μειωμένη γεννητικότητα επιδεινώνεται με την οικονομική κρίση αλλά δεν οφείλεται σ’ αυτήν. Χαρακτηρίζει τις ανεπτυγμένες κοινωνίες και είναι αποτέλεσμα μιας κουλτούρας ναρκισσισμού, της μείζονος από ανθρωπολογική σκοπιά τομής που αφορά την κατάρρευση της πατριαρχικής οικογένειας, όπως και της αδυναμίας να εγκαθιδρυθεί μια νέα μορφή οικογενειακών σχέσεων, ένας νέος τύπος οικογένειας. Ειρήσθω εν παρόδω, στην γειτονική μας Τουρκία οι υψηλοί δείκτες ολικής γονιμότητας οφείλονται στον κουρδικό πληθυσμό. Ο δείκτης ολικής γονιμότητας του τουρκικού πληθυσμού χωριστά, δεν διαφέρει από εκείνον του ελληνικού.
Είναι μεγάλη η οδύνη από την καταστροφή των αρχαιοτήτων του Ιράκ και της Συρίας (να μη ξεχνάμε, όμως, τη λεηλασία του αρχαιολογικού μουσείου της Βαγδάτης κάτω από το βλέμμα του αμερικάνικου στρατού, την ισοπέδωση από τα αμερικανικά βομβαρδιστικά της αρχαίας βιετναμέζικης πόλης My son η οποία έχει ανακηρυχθεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco, την καταστροφή από τους ερυθροφρουρούς της σχολής του Κομφούκιου και άλλων μείζονων μνημείων του κινεζικού πολιτισμού κ.ά. –δεν φταίνε για όλα οι Ταλιμπάν και το ISIS).
Ακόμα μεγαλύτερη, όμως, είναι η οδύνη μας για την «έξοδο από την ιστορία», η οποία συντελείται μπροστά στα μάτια μας, λαών με παρελθόν χιλιετιών, για τον κίνδυνο εξαφάνισης γλωσσών που κάποτε μιλούσαν ολόκληρες αυτοκρατορίες (π.χ. τα αραμαϊκά), για το επαπειλούμενο τέλος της πολιπολιτισμικής Συρίας, μιας συμβίωσης που οι ρίζες της χάνονται στο βάθος του χρόνου, μιας πολυπολιτισμικότητας που αποδείχθηκε πιο γόνιμη για τον ανθρώπινο πολιτισμό από τη σύγχρονη πολυπολιτισμικότητα των μητροπολιτικών γκέτο.
Φωτο: Λεπτομέρεια από τον πίνακα “Ο θρίαμβος του θανάτου”, Peter Bruegel, 1562
