Ένα ακόμα θανατηφόρο ατύχημα σε ορυχείο της ΔΕΗ στην περιοχή της Κοζάνης ήρθε να προστεθεί στα δεκάδες που συμβαίνουν όλο και συχνότερα στην άλλοτε κραταιά ενεργειακή επιχείρηση.
Ο 38χρονος εργαζόμενος Νίκος Καραστογιάννης, ο οποίος εργαζόταν ως κατευθυντής (ή κουμανταδόρος, στη γλώσσα της δουλειάς) ενός τεράστιου ερπυστριοφόρου εκσκαφέα στο Ορυχείο Νοτίου Πεδίου, βρέθηκε χτυπημένος ανάμεσα στις ερπύστριες του μηχανήματος τα ξημερώματα στις 27 Δεκεμβρίου, για να καταλήξει δυο μέρες αργότερα στο Μποδοσάκειο Νοσοκομείο. Και σε αυτή την περίπτωση δεν υπήρχε δεύτερος εργαζόμενος που να έχει οπτική επαφή μαζί του, αφού η έλλειψη προσωπικού στη ΔΕΗ έχει λάβει δολοφονικές διαστάσεις.
Οι εργαζόμενοι θέτουν και πάλι τρία πολύ σοβαρά ζητήματα:
– Την καταστροφική μείωση προσωπικού, αφού παρά τις χιλιάδες συνταξιοδοτήσεις δεν γίνονται προσλήψεις, με αποτέλεσμα ελάχιστο τακτικό και εξειδικευμένο προσωπικό να αγωνίζεται να κρατήσει σε λειτουργία τα ορυχεία και τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς της ΔΕΗ.
– Την ελλιπή συντήρηση των μηχανημάτων, που κι αυτή οφείλεται στο μειωμένο προσωπικό.
– Την ανυπαρξία των ελεγκτικών μηχανισμών. Να σημειωθεί, ότι στην Επιθεώρηση Μεταλλείων Βόρειας Ελλάδας υπηρετούν μόνο τρεις μηχανικοί.
«Θυσίες σε βρόμικο βωμό»
Γράφει ο Νίκος Δινόπουλος
Αναζητώντας τις πραγματικές αιτίες ενός «εργατικού ατυχήματος»
Δεν είναι νομοτέλεια η εργασία που εκτελείται σε συνθήκες που παραβιάζονται οι κανόνες ασφαλούς εκτέλεσής της, να έχει ως αποτέλεσμα κάθε φορά και ένα εργατικό ατύχημα. Ευτυχώς… Είναι προφανές πως μια εργασία μπορεί να εκτελείται σε παγιωμένες επικίνδυνες συνθήκες για ακαθόριστο χρονικό διάστημα χωρίς εργατικό ατύχημα ή με «περιοδικά» ατυχήματα που δεν κρίνονται-χαρακτηρίζονται «βαριά ή σοβαρά».
Το εργατικό ατύχημα είναι ένα συμβάν που προκύπτει όταν μια σειρά από επικίνδυνους παράγοντες στην εκτελούμενη εργασία συμπέσουν. Όταν αυτοί οι επικίνδυνοι παράγοντες συμπέσουν όλοι την ίδια χρονική στιγμή, τότε το αποτέλεσμα είναι θανατηφόρο. Είναι εξίσου προφανές πως όταν η εργασία εκτελείται συνεχώς και σε παγιωμένες επικίνδυνες συνθήκες είναι ζήτημα χρόνου πότε σε κάποια χρονική στιγμή και σε ποιον θα συμβεί το εργατικό ατύχημα. Τέλος, όντας πολύ δύσκολο να προβλεφθούν και να αποφευχθούν όλοι οι επικίνδυνοι παράγοντες κατά την εκτέλεση της εργασίας, τα εργατικά ατυχήματα στη συντριπτική τους πλειοψηφία -αν όχι όλα- χρεώνονται σ’ αυτή την παράμετρο. Για τους εργαζόμενους η εργασία σ’ αυτές τις συνθήκες είναι μια καθημερινή ρώσικη ρουλέτα με τον τραυματισμό, τον ακρωτηριασμό, τη μόνιμη αναπηρία και πολλές φορές με το θάνατο.
Οι μυθοπλασίες
Αυτά τα δεδομένα, η «περιοδικότητα» και το πόσο «βαρύ ή σοβαρό» είναι το εργατικό ατύχημα, είναι η βάση που πατάνε όλες οι μυθοπλασίες της αστικής κεφαλαιοκρατικής προπαγάνδας που αποκρύπτει – αποσιωπά τις πραγματικές αιτίες για τα εργατικά ατυχήματα. Μυθοπλασίες που ξεκινάνε από την «ανευθυνότητα, το λάθος, την απροσεξία» των εργαζομένων και φτάνουν ως την «υπέρβαση-παραβίαση» των κανόνων ασφαλούς εκτέλεσης της εργασίας με ευθύνη του ίδιου του εργαζόμενου. Ότι ο εργαζόμενος κάτω από την πίεση, την απειλή, τη δίωξη, την ποινή έως και την απόλυση «υποχρεώνεται» να προβεί σε μια ενέργεια που σε πρώτη εκτίμηση δεν φαντάζει να είναι και τόσο επικίνδυνη ή ακόμα να «αναγκάστηκε» να την ξανακάνει στο παρελθόν χωρίς συνέπειες, είναι κάτι που σκόπιμα αποκρύπτεται-αποσιωπάται. Η «δημοσιότητα» που δίνουν τα ΜΜΕ στα εργατικά ατυχήματα είναι σκόπιμα μικρή, ειδικά σε μεμονωμένα συμβάντα και μόνον όταν πρόκειται για «πολύνεκρες τραγωδίες» δίνουν έμφαση και προβολή στο συμβάν του εργατικού ατυχήματος. Η έμφαση και η προβολή είναι μικρότερη ακόμα και από αυτήν που απολαμβάνουν ιστορίες και περιστατικά για τα ατυχήματα και την κακοποίηση μικρών κατοικίδιων ή άγριων ζώων… Οι χαρακτηρισμοί που αποδίδονται στους θύτες με θύματα τα ζώα είναι σκληροί και δεν τους χαρίζονται στην ανάλυση και το σχολιασμό. Το αντίθετο γίνεται με τους χαρακτηρισμούς, την ανάλυση και τα σχόλια για τους θύτες με θύματα εργαζόμενους σε κάποιο εργατικό ατύχημα. Το ίδιο «επιλεκτικές» είναι και οι μικροαστικές ευαισθησίες που φρίττουν για τα ανήμπορα και ανυπεράσπιστα ζώα και ζωάκια, χωρίς όμως να δείχνουν -τουλάχιστον- την ίδια φρίκη, τον ίδιο αποτροπιασμό και για τον εφιαλτικό αριθμό των εργατικών ατυχημάτων…
Ατυχήματα ή προμελετημένα εγκλήματα;
Αν ανατρέξει κάποιος στα εγχειρίδια και τους κανονισμούς για την ασφαλή εκτέλεση της εργασίας, την ασφαλή λειτουργία των μηχανημάτων και στις οργανικές θέσεις της ΔΕΗ στα ορυχεία στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και πιο πριν, θα διαπιστώσει πως η σύνθεση του προσωπικού για την ασφαλή λειτουργία ενός εκσκαφέα όπως ο Ε3 -όπου έγινε το πρόσφατο εργατικό ατύχημα- ήταν δύο επιτηρητές, ο κουμανταδόρος, οι δύο χειριστές και ο τεχνίτης για κάθε βάρδια. Συνολικά 6 άτομα.
Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 και μέχρι σήμερα, με επιχειρήματα από την πλευρά της εργοδοσίας που δεν έχει νόημα να αναπτυχθούν εδώ, σταδιακά επιβλήθηκε η μείωση του προσωπικού για κάθε μηχάνημα, εκσκαφέα ή αποθέτη, με τελική κατάληξη της σύνθεσης του προσωπικού σε έναν κουμανταδόρο και δύο χειριστές για κάθε βάρδια. Συνολικά 3 άτομα.
Στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες εργασίας στα μέτωπα εξόρυξης και απόθεσης μεταβάλλονται και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι. Γι’ αυτό και ο αριθμός των εργαζομένων για την ασφαλή εκτέλεση της εργασίας και την ασφαλή λειτουργία των μηχανημάτων δεν ήταν και δεν είναι μια αυθαίρετη επινόηση, αλλά προέκυψε μέσα από την έρευνα της κατασκευάστριας εταιρίας και την εμπειρική παρακολούθηση των αναγκών για την ασφαλή εκτέλεση της εργασίας στις πραγματικές συνθήκες εκσκαφής και απόθεσης των μηχανημάτων, μέσα στα ορυχεία της Γερμανίας και αλλού.
Η «ιδεολογία της ανάπτυξης», η «ανταγωνιστικότητα», τα «μοντέλα» εντατικοποίησης της εργασίας με παράλληλη μείωση του προσωπικού, η ιδιωτικοποίηση τελικά της ΔΕΗ και η λειτουργία με «ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια» της επιχείρησης είναι αυτά που κατευθύνουν και επιβάλλουν τις επιλογές στις εργασιακές σχέσεις και διαμορφώνουν τις συνθήκες εργασίας από τη δεκαετία του ’90 μέχρι και σήμερα.
Ανεξάρτητα από τις αιτιάσεις της εργοδοσίας, η ουσία στην πραγματικότητα ήταν ο στόχος της μείωσης του εργατικού κόστους ανά ώρα λειτουργίας των μηχανημάτων στα ορυχεία, με σημαία την «αποτελεσματικότητα» και την «αύξηση της κερδοφορίας» της επιχείρησης. Έτσι, οι συνθήκες εργασίας στα μέτωπα της εξόρυξης και απόθεσης κατέληξαν να είναι ένα καθημερινό ρίσκο, μια καθημερινή ρώσικη ρουλέτα για τη σωματική ακεραιότητα, την υγεία, ακόμα και της ίδιας της ζωής των εργαζομένων.
Ακόμα και οι αριθμοί στις στατιστικές για τα εργατικά ατυχήματα στα ορυχεία του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτ. Μακεδονίας τους Ατμοηλεκτρικούς Σταθμούς της ΔΕΗ Α.Ε. προκαλούν φρίκη για τη συχνότητα των θανατηφόρων ατυχημάτων. Το ίδιο και ο αριθμός των τραυματισμών, τα κατάγματα στα άκρα και οι ακρωτηριασμοί με μόνιμες αναπηρίες, παρ’ ότι απέχουν από την πραγματικότητα. Είναι κοινό μυστικό πως πολλοί τραυματισμοί-εργατικά ατυχήματα δεν καταγράφονται στο βιβλίο συμβάντων για πολλούς και διάφορους -πλην όμως προφανείς και ανομολόγητους- λόγους…
Παρά ταύτα φαίνεται πως έχουμε εθιστεί ως κοινωνία και μάλλον θεωρούμε τα εργατικά ατυχήματα σαν ένα φυσιολογικό φαινόμενο, κάτι σαν τις παράπλευρες απώλειες της πολεμικής επιθετικότητας των ιμπεριαλιστικών πολέμων της εποχής μας. Ή ακόμα θεωρούμε δεδομένο πως η «ατυχία» και «το λάθος του ανθρώπινου παράγοντα» φέρει την ευθύνη.
Η απουσία δυναμικών, μαχητικών κοινωνικών αντιδράσεων αλλά και η αδράνεια των ίδιων των εργαζομένων μάλλον επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα των μυθοπλασιών της προπαγάνδας της ηγεμονεύουσας αστικής κεφαλαιοκρατικής ιδεολογίας και των απολογητών της για τα εργατικά ατυχήματα…
Οι διακηρύξεις πως «τίποτα δεν αξίζει περισσότερο από την ανθρώπινη ζωή» αποδεικνύονται ανεπαρκείς -αν όχι και υποκριτικές- όταν οι αντιδράσεις περιορίζονται σε μια κόλα χαρτί και δεν στρέφονται, αγωνιστικά, δυναμικά και μαχητικά, ενάντια στο υπόβαθρο και στις βαθύτερες-πραγματικές αιτίες που οδηγούν στο εργατικό ατύχημα.
* Το άρθρο δημοσιεύτηκε
στο e-kozani.blogspot.gr
