«Ο Καποδίστριας θα μας κάνει πάντα να υποφέρουμε και να θέτουμε διαρκώς το επώδυνο ερώτημα: τι θα γινόταν αν τον είχαν αφήσει να ολοκληρώσει το έργο του;»
Ένας άνθρωπος -σκιά ακολουθεί τον Ιωάννη Καποδίστρια και η επέμβασή του θα τον σώσει από τους επίδοξους δολοφόνους του. Αυτά συμβαίνουν στην Ιταλία λίγο πριν τον ερχομό του στην Ελλάδα όπου έχει εκλεγεί Κυβερνήτης.
Ο άνθρωπος-σκιά, με το χαρακτηριστικό όνομα Πέτρος Σκοτεινός, θα γίνει σωματοφύλακάς του και αυτός είναι που μας αφηγείται την ιστορία από την έλευση του Καποδίστρια μέχρι και τη δολοφονία του από τους Μαυρομιχαλαίους στο Ναύπλιο.
Ο Άρης Σφακιανάκης δημιουργεί ένα μυθιστόρημα με στοιχεία, νουάρ, με έντονο ερωτισμό και… χιούμορ. Καταφέρνει ωστόσο να μείνει κοντά στα ιστορικά γεγονότα και να σκιαγραφήσει ένα πολύ ενδιαφέρον πορτρέτο του Καποδίστρια.
Η αλήθεια είναι πως τον τελευταίο καιρό –και μάλλον ανεξαρτήτως της επετείου για τα 200 χρόνια από την επανάσταση του ’21– σημαντικές επιστημονικές εργασίες έχουν δει το φως, ενώ και η λογοτεχνία προσεγγίζει με τον δικό της τρόπο την προσωπικότητα και το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια.
Στη σκέψη πολλών, αν και γνωρίζουμε πως έτσι δεν γράφεται η Ιστορία, αιωρείται το ερώτημα «τι θα γινόταν αν…»
Ίσως όλη αυτή η συζήτηση που δεν έχει επικεντρωθεί μόνο στην ακαδημαϊκή κοινότητα, να σχετίζεται με την κρίση που πέρασε και περνά η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία…
Όπως κι αν έχουν τα πράγματα ο Άρης Σφακιανάκης καταφέρνει να ζωντανέψει μια ολόκληρη εποχή και να μας χαρίσει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, φωτίζοντας και πτυχές της προσωπικότητας του Κυβερνήτη, όπως αυτή του έρωτά του με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, που παρέμεινε πλατωνικός, παρά το πάθος που διαφαίνεται στην αλληλογραφία τους που έχει σωθεί:
«Έπειτα από τα τόσα γράμματα που μου είχε στείλει από την Ελβετία, όπου μου φανέρωνε το ενδιαφέρον του για μένα, με τόσες τρυφερές εκφράσεις, ότι θα του ήμουν απαραίτητη για την ευτυχία της ζωής του, ότι δεν έβλεπε την ώρα να με συναντήσει για να μου ειπεί προφορικά, “διά ζώσης”, όσα δεν μπορούσε να μου γράψει, περίμενα με αγωνία αυτή την ώρα. Εκείνος, όμως, πάντοτε αφάνταστα μελαγχολικός, μου μιλούσε με ανεξήγητη ψυχρότητα όσο ποτέ. Και όταν εγώ του απαντούσα με γλυκύτητα ή με τη σιωπή της λύπης, εκείνος γινόταν πιο απόμακρος… Η αγωνία μου είχε γίνει αβάσταχτη…».
Επειδή είμαστε μαζοχιστής λαός, απολαμβάνουμε να χώνουμε την ακίδα στην καρδιά μας. Ο Καποδίστριας θα μας κάνει πάντα να υποφέρουμε και να θέτουμε διαρκώς το επώδυνο ερώτημα: Τι θα γινόταν αν τον είχαν αφήσει να ολοκληρώσει το έργο του;
Σε αντίστιξη, ο έρωτας της Σκιάς του Κυβερνήτη, του Πέτρου Σκοτεινού είναι απολύτως σαρκικός και ο συγγραφέας μας χαρίζει μερικές από τις πιο διασκεδαστικές του σελίδες, αποφορτίζοντάς μας από τις δραματικές στιγμές που ζει η Ελλάδα και ο Κυβερνήτης.
Τα γεγονότα δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον και φαίνεται πως η τραγωδία δεν θα έχει κάθαρση. Οι εικόνες που δημιουργεί ο συγγραφέας, οι σκηνές που εναλλάσσονται, δίνουν ένα κινηματογραφικό σασπένς κι ας γνωρίζουμε εκ των προτέρων το τέλος που θα είναι η δολοφονία του Καποδίστρια.
Ο αναγνώστης, σε σχέση με τον αφηγητή, γνωρίζει τα μελλούμενα και διαβάζει με άλλον τρόπο την αφήγησή του.
Ένα πραγματικά εξαιρετικό μυθιστόρημα…
Η σκιά του Κυβερνήτη είναι πολύ διαφορετική από τα προηγούμενα μυθιστορήματά σου. Πώς αποφάσισες να κάνεις αυτό το βήμα;
Στο μεσοστράτι της ζωής μου –πάνω, πες, στο τέλος της– αποφάσισα να δοκιμάσω ένα είδος μυθιστορήματος άγνωστο ως τότε συγγραφικά για μένα. Ήθελα να δω αν θα κατάφερνα να δώσω την ιστορία με τρόπο που να μην προκαλεί την πλήξη του αναγνώστη – εγώ πλήττω ιδιαίτερα με τα ιστορικά μυθιστορήματα. Ξεκίνησα αυτό το πείραμα με το προηγούμενο βιβλίο μου που με τίτλο «Έξοδος» μιλούσε για την πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου. Είχα τότε αποφασίσει να γράψω μια τριλογία που θα αφορούσε τα πρώτα χρόνια του νέου ελληνικού κράτους. Το δεύτερο βιβλίο αφορά τον Καποδίστρια. Το τρίτο είναι αβέβαιο αν θα γραφτεί ποτέ.
Πόσο πιστός έμεινες στα ιστορικά γεγονότα και πώς εμπνεύσθηκες τον «άνθρωπο -σκιά»;
Μελέτησα πολύ την εποχή εκείνη – τρία χρόνια δεν έκανα τίποτε άλλο για την ακρίβεια. Διάβασα πρωτίστως –για να μην πω μόνο– κείμενα που είχαν γραφτεί από ανθρώπους, αγωνιστές αλλά και πολιτικούς, που έζησαν τα χρόνια του Αγώνα. Έτσι είχα μια όσο γινόταν πιο κρυστάλλινη εικόνα των ετών εκείνων. Όσο για τη Σκιά του Κυβερνήτη, τον Πέτρο Σκοτεινό ήγουν, ε, αυτός έχει κομμάτια του χαρακτήρα μου όπως φαντάζομαι ότι θα ήταν αν ζούσε εκείνη την εποχή.
Τι ήταν αυτό που σε δυσκόλεψε πιο πολύ στο να αποδώσεις το κλίμα της εποχής;
Η καθημερινότητα εκείνης της εποχής. Χρειάστηκε να καταφύγω σε μια μηχανή του χρόνου που μου προμήθευσε κάποιος φίλος-σατανικός εφευρέτης.
Το ενδιαφέρον για το έργο και την προσωπικότητα του Καποδίστρια έχει αναζωπυρωθεί τα τελευταία χρόνια. Ποια είναι η δική σου ερμηνεία;
Επειδή είμαστε μαζοχιστής λαός, απολαμβάνουμε να χώνουμε την ακίδα στην καρδιά μας. Ο Καποδίστριας θα μας κάνει πάντα να υποφέρουμε και να θέτουμε διαρκώς το επώδυνο ερώτημα: Τι θα γινόταν αν τον είχαν αφήσει να ολοκληρώσει το έργο του; Πρόκειται για άντληση ηδονής δια μέσω του ιστορικού αμετάκλητου.
Πώς βλέπεις το θέμα του εορτασμού της επετείου των 200 ετών από την Επανάσταση του ’21;
Χι, χι χι – καταπώς θα γελούσε ένας ήρωας του Σκαρίμπα.
