Αποκαλυπτική εικόνα για την Ελλάδα της κρίσης
Τα μέτρα λιτότητας τα οποία υιοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια είχαν αρνητικό αντίκτυπο στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως στο δικαίωμα στην εργασία και το δικαίωμα στην Yγεία και συρρίκνωσαν τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην Ελλάδα, όπως καταγγέλλεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (FIDH) και την οργάνωση-μέλος της, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) στην έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα την Πέμπτη. Η έκθεση παρουσιάζει μία χώρα στην οποία ο συνδυασμός της οικονομικής δυσπραγίας και της λιτότητας έθεσαν σε κίνδυνο τα δημοκρατικά πρότυπα σε διαφορετικούς τομείς, όχι μόνο σε επίπεδο κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων, αλλά και των ατομικών και πολιτικών. Αποκαλύπτει τους κινδύνους των πολιτικών χαράξεων που αγνοούν τις αρνητικές επιπτώσεις στα δικαιώματα του ανθρώπου και επισημαίνει την ευθύνη που φέρουν για τις παραβιάσεις αυτές οι εθνικοί και διεθνείς θεσμικοί φορείς, ιδιαίτερα η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της. Η έκθεση καταλήγει σε συμπεράσματα τα οποία ισχύουν για όλες τις χώρες που εξωθήθηκαν σε προγράμματα «οικονομικής βοήθειας».
Δρακόντειοι στόχοι
«Τα μέτρα τα οποία έλαβε η Ελλάδα, προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των δανειστών, αποδεικνύουν την ετοιμότητα, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, να θυσιαστούν σχεδόν τα πάντα για την οικονομική ανάκαμψη. Ο τρόπος με τον οποίο υιοθετήθηκαν και εφαρμόστηκαν οι πολιτικές έχει σαφώς αποτύχει να σεβαστεί τα διεθνή πρότυπα», δήλωσε ο πρόεδρος της FIDH Karim Lahidji, κατά την παρουσίαση της έκθεσης.
Οι δρακόντειοι στόχοι που έθεσε η τρόικα για το έλλειμμα και τη μείωση του χρέους επιτεύχθηκαν κυρίως μέσω των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες, οι οποίες συμπεριέλαβαν βασικές υπηρεσίες όπως η εργασία και η υγειονομική περίθαλψη. Παραβλέφθηκαν και από την ελληνική κυβέρνηση και από τους δανειστές οι καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες των προγραμμάτων.
Η λιτότητα αύξησε την ανισότητα
Η μονομερής έμφαση στους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς στόχους αποδείχθηκε επιβλαβής σε μια αγορά εργασίας και ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης με ήδη προβληματική λειτουργία. Οι μαζικές περικοπές στην απασχόληση του δημόσιου τομέα και η αποτυχία της κάλυψης των βασικών κοινωνικών αναγκών που προέκυψαν από την κρίση προκάλεσαν την απότομη αύξηση της ανεργίας, η οποία σημείωσε το πρωτοφανές ποσοστό του 28% (Σεπτέμβρης 2013) και του 60,8% στους νέους (Φεβρουάριος 2013). Ο κατώτατος μισθός μειώθηκε, μετά τον Φεβρουάριο του 2012, κατά 22% για όλους τους εργαζόμενους άνω των 25 ετών και κατά 32% για τα άτομα κάτω των 25, ενώ οι μεταρρυθμίσεις με στόχο να καταστεί η αγορά πιο «ευέλικτη» μείωσαν σημαντικά την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Η πρόσβαση στη βασική υγειονομική περίθαλψη έχει επηρεαστεί επίσης σημαντικά από τις περικοπές στον Προϋπολογισμό για τη δημόσια Yγεία και στις βασικές υπηρεσίες και προγράμματα της δημόσιας Υγείας. Πολλοί γιατροί δήλωσαν ότι μερικές φορές είναι υποχρεωμένοι να απορρίπτουν ασθενείς ή να αναβάλλουν σημαντικές χειρουργικές επεμβάσεις λόγω έλλειψης νοσοκομειακών κλινών και περικοπών στο ήδη ανεπαρκώς επανδρωμένο και καταπονημένο εργατικό δυναμικό. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αυξημένη δυσκολία της απόκτησης ασφάλειας Yγείας, ιδιαίτερα για τους άνεργους, έχει δημιουργήσει πρόσθετα σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση στο σύστημα υγείας. Για μία ακόμη φορά -όπως δείχνει η έκθεση- οι ευπαθείς ομάδες όπως οι γυναίκες, οι νέοι και οι μετανάστες επωμίστηκαν δυσανάλογο βάρος.
«Οι οικονομικές και δημοσιονομικές πολιτικές περιφρόνησαν απροκάλυπτα τις καταστροφικές κοινωνικές επιπτώσεις και οι Aρχές δεν παρείχαν την αναγκαία κοινωνική στήριξη. Δεν διερευνήθηκαν εναλλακτικές λύσεις. Έτσι αναδεικνύεται ένα ζήτημα διεθνούς ευθύνης και λογοδοσίας των μερών που ενεπλάκησαν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων», δήλωσε ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης, πρόεδρος της ΕλΕΑΔ.
Βαριές ευθύνες για κυβέρνηση και Ε.Ε.
Η κοινωνική αναταραχή που προκλήθηκε από το πρόγραμμα της λιτότητας που επέβαλαν στον πληθυσμό -παραβιάζοντας κατάφωρα τις συνήθεις διαδικασίες λήψης αποφάσεων- και από την επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, αντιμετωπίστηκε από τις Αρχές με αυξανόμενη βία και ισχυρή καταστολή, ενώ τα περιστατικά σπανίως διερευνώνται και σχεδόν ποτέ δεν διώκονται. Η κυβέρνηση έχει, επίσης, υιοθετήσει μια εντεινόμενα αυταρχική στάση απέναντι στη δημόσια κριτική, δημιουργώντας ένα αυξανόμενα καταπιεστικό κοινωνικό και επαγγελματικό περιβάλλον για τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και για όσους ασκούν κριτική. Το κλίμα αυτό οδήγησε, το καλοκαίρι του 2013, στο κλείσιμο της Δημόσιας Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης ΕΡΤ, μια κίνηση που προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή στην Ευρώπη και στο εξωτερικό.
Πέρα όμως από την ευθύνη που φέρει η ελληνική κυβέρνηση για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Ε.Ε. και το ΔΝΤ έχουν επίσης παραβιάσει τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Με τον ίδιο τρόπο, έχουν ευθύνη τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., τα οποία ίδρυσαν και προσυπέγραψαν τις προτάσεις της τρόικας. Σύμφωνα πάντα με την έκθεση, η Ε.Ε. έχει παραβιάσει την υποχρέωσή της να σέβεται, να προστατεύει και να προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, υποχρέωση που απορρέει από τις ιδρυτικές της συνθήκες και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
