Θεωρήσαμε ενδιαφέρον, προκειμένου να μπούμε στο σημερινό μας θέμα, να αρχίσουμε με το στίγμα των απόψεων που κατέθεσαν η Ντ. Μπακογιάννη, ο Ε. Βενιζέλος και ο Γ. Κατρούγκαλος σε μια πρόσφατη συζήτηση που οργάνωσε η Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ. Τα όσα ειπώθηκαν δίνουν πληροφορίες για βασικές εκτιμήσεις και προσανατολισμούς εντός του ελληνικού πολιτικού συστήματος και τις αναπροσαρμογές τους υπό το βάρος των πρόσφατων εξελίξεων. Πολύ συνοπτικά: Ενθουσιαστικοί τόνοι της Ντ. Μπακογιάννη για την «απελευθέρωση» των ιστορικά βαθύτερων ευρωατλαντικών σχεδιασμών υπό την επίδραση της επίθεσης Πούτιν στην Ουκρανία. Έκδηλη ικανοποίησή της ειδικότερα για την υποχώρηση των «ταμπού» και την ριζική στροφή προς τη ραγδαία επαναστρατιωτικοποίηση της Γερμανίας. Ταύτισή της με την υπό γερμανική επιβολή ευρωατλαντική «Ευρώπη», που ετοιμάζεται να αρματωθεί και να πολεμήσει στα διάφορα μέτωπα του νέου Ψυχρού πολέμου. Πιο συγκρατημένοι (και κάποιες στιγμές «φιλοσοφημένοι» οι τόνοι του Ε. Βενιζέλου για τις δυνατότητες διακριτής προβολής ισχύος της «Ευρώπης», μεγαλύτερο το απάγκιασμά του στη σιγουριά του υπό αμερικανική διεύθυνση αγγλοσαξωνικού άξονα σαν οργανωτικού πυρήνα της «Δύσης». Ψυχολογία ήσσονος εταίρου που συμφωνεί ψελίζοντας επιμέρους αστερίσκους επί υποσημειώσεων (θα λέγαμε κατά ένα τρόπο μια ψυχολογία «σώγαμπρου» κατά τη συζήτηση) από μεριάς Γ. Κατρούγκαλου, που αντανακλά την ατελέσφορη αναζήτηση ρόλου έκφρασης της κεντροαριστερής πτέρυγας του πολιτικού συστήματος από τον κομματικό του φορέα (ΣΥΡΙΖΑ).
Που βρίσκεται εν τέλει η ουσία: α). και από τους τρεις, εικόνα επίδειξης ΝΑΤΟϊκής απόλυτης νομιμοφροσύνης, επιβεβαιωτικής του βάθους των ευρωατλαντικών προσδέσεων που διαπερνά όλες τις δυνάμεις εξουσίας του πολιτικού συστήματος και θέτει τα στενά όρια και για τους υπόλοιπους παίκτες. β). Φανερό ότι έχει δοθεί σήμα για επίδειξη και προετοιμασία κλίματος πολιτικής συναίνεσης. Ενόψει της πίεσης για επίσπευση μεγάλων και πολιτικά επαχθών στρατηγικών αποφάσεων. Παρ’ όλες τις διαφορές πόζας – κάπως αγχώδης κλίση σε όλες τις πτώσεις του «φίλου» στις μεταξύ τους απευθύνσεις από πλευράς Βενιζέλου και Κατρούγκαλου, σε αντίστιξη με την επίδειξη αυτοπεποίθησης για το ποιά «οικογένεια» έχει την αντιπροσώπευση των ξένων συμφερόντων επί ελληνικού εδάφους από την Μπακογιάννη, δεν μπορεί να αποφευχθεί μια λογική σκέψη: Τα πολιτική δίδυμα (εν προκειμένω Μητσοτάκης και Τσίπρας) που έχουν «κλειδωθεί» σε μια μετωπική αντιπαλότητα μάλλον δεν είναι τα καταλληλότερα για να ηγηθούν πολιτικών αρχιτεκτονικών συναινετικής βάσης. γ). Απόλυτη συναίνεση επί της επιλογής και του περιεχομένου του «Διαλόγου με την Τουρκία στις νέες συνθήκες». Απολύτως σαφές ότι πρόκειται για επισπευδόμενη ευθυγράμμιση που ορίζεται από τις πιεστικές προτεραιότητες των ΗΠΑ αλλά σε ένα άλλο επίπεδο και από «απελευθερωμένες» — επαυξημένες μέσα στις νέες συνθήκες, επανατοποθετήσεις επιδιώξεων της γερμανικής πλευράς. δ). Καταλυτικός ο ρόλος του ενεργειακού (των ανταγωνισμών ανάμεσα σε Δύση, Ρωσία και Κίνα, αλλά και των ενδοδυτικών ανταγωνισμών) και η ειδική έκφραση αυτών των ανταγωνισμών ως «επιχείρηση επείγουσας ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία».
Αυτά τα δύο τελευταία ζητήματα που επιδρούν καταλυτικά επί των εξελίξεων θα θίξουμε στη συνέχεια.
Ευρύτερο πλαίσιο του «ελληνοτουρκικού διαλόγου» ο χωρισμός του Αιγαίου στον 25ο μεσημβρινό (Σκύρος), η δραστική αποψίλωση της άσκησης της ελληνικής κυριαρχίας ανατολικότερα και η υπό αμερικανική επιδιαιτησία, ουδετεροποίηση ενός διαδρόμου από τα Δαρδανέλλια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο
Το περιεχόμενο του «ελληνοτουρκικού διαλόγου στις νέες συνθήκες»
Η διπλωματία μπορεί να είναι «μυστική» (από τους λαούς κυρίως) τα κομβικά ζητήματα και επιδιώξεις γίνονται πιό ανάγλυφα στις νέες συνθήκες. Ας τα δούμε.
– Αποστρατιωτικοποίηση των νησιών: Πανθομολογούμενο ότι οι ΗΠΑ πιέζουν για αποφασιστική επιτάχυνση και καταλήξεις. Η αναγγελθείσα επανεκκίνηση της διαδικασίας των ΜΟΕ αίρει και τις τελευταίες αμφιβολίες. Ευρύτερο πλαίσιο ο χωρισμός του Αιγαίου στον 25ο μεσημβρινό (Σκύρος), η δραστική αποψίλωση της άσκησης της ελληνικής κυριαρχίας ανατολικότερα και η υπό αμερικανική επιδιαιτησία, ουδετεροποίηση ενός διαδρόμου από τα Δαρδανέλλια μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο. Αμερικανικοί σχεδιασμοί με ιστορικό βάθος, «απελευθερώνονται» με τα νέα δεδομένα, ζυμώνονται «λύσεις» που θα παρουσιαστούν ως «ευκαιρία» για το ξεπέρασμα αδιέξοδων χρόνιων αντιπαλοτήτων, εξασφάλιση της «ειρήνης» κ.λπ. Άλλωστε έχει προηγηθεί μεγάλο σχετικό εσωτερικό ιδεολογικό αριστεροδέξιο (με τον τόνο στην αριστερά – κεντροαριστερά) δούλεμα των συνειδήσεων.
– Συνεκμετάλλευση: Επίσημες θέσεις για τη συνάντηση Ερντογάν-Μητσοτάκη: «ρεαλισμός» ότι παραμένουν οι απόψεις των δύο μερών (δηλαδή ως προς την ουσία των συσχετισμών, οι αξιώσεις της Τουρκίας), και επικέντρωση στην αναζήτηση ευκαιριών σημείων σύγκλισης με τα «νέα δεδομένα». Πρόσφατες δηλώσεις του Χ. Ακάρ μετά τη συνάντηση της 13/3: «υπάρχει τουρισμός, ψάρεμα και πολλά άλλα πλούτη. Είμαστε υπέρ της κοινής εκμετάλλευσής τους, το έχουμε πει αυτό. Λάβαμε θετική απάντηση από τον συνομιλητή μας. Υπό αυτή την έννοια, περιμένουμε να προχωρήσουν προς αυτή την κατεύθυνση». Γενικό πλαίσιο: βίαιο άνοιγμα από μεριάς των ΗΠΑ και της «Ευρώπης» (και ειδικότερα της Γερμανίας) των ζητημάτων της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων Αιγαίου και Αν. Μεσογείου με αναβάθμιση των προτροπών για «συνεκμετάλλευση». Και επειδή μέσα στη χώρα μας έχει ήδη καλλιεργηθεί σκόπιμα μια αποχαυνωτική στάση που βλέπει στην «συνεκμετάλλευση» την «δια του εμπορίου» εκτόνωση της τουρκικής απειλής, πρέπει να γίνει σαφές: Η προώθηση της «γαλάζιας πατρίδας» προωθείται με διευρυνόμενο τρόπο μέσα από το ευρύχωρο όχημα της «συνεκμετάλλευσης». Με όλες τις πατέντες που θα πέσουν το επόμενο διάστημα στο τραπέζι, στρώνοντας δρόμους γιια τη φαλκίδευση της ελληνικής κυριαρχίας μέσω της ένταξης σε ευρύτερες ολοκληρώσεις, του ξεθωριάσματος συνόρων, της ζωνοποίησης και επαναχάραξης γεωπολιτικών ενοτήτων – «ΝΑΤΟϊκών εδαφών» κ.λπ.
– «Η καταδίκη του αναθεωρητισμού του Πούτιν παγώνει τον αναθεωρητισμό του Ερντογάν»!: Επικαιροποιημένος ο εξορκισμός των βαθύτερων αδιεξόδων των ελληνικών ελίτ που συνδέονται με τις διαδοχικές διευρύνσεις του κλονισμού των διασφαλίσεων που παρείχε το «ανήκομεν εις την Δύσιν» κατά τον πάλαι ποτέ Ψυχρό πόλεμο (δαπάναις Κύπρου πάντως). Με πραγματικούς όρους: Η «Ουκρανία» ανοίγει εποχή γενίκευσης των αναθεωρητισμών σε ευρύτατη κλίμακα και ειδικά στα καθ’ ημάς. Με επιπλέον ανοιχτό το ζήτημα, του μέχρι που οι ΗΠΑ μπορούν να επιβάλουν τη θέλησή τους επί της Τουρκίας. Έτσι η αναζήτηση εσωτερικά πολιτικά διαχειρίσιμων «λύσεων» για την αποδοχή των προωθούμενων (από ευρωατλαντικής πλευράς) επαχθών συμβιβασμών με την Τουρκία, βρίσκεται διαρκώς έκθετη. Κάτω από τις δυτικές εμφανώς κάλπικες δήθεν «εγγυήσεις» και την διαρκώς επανερχόμενη σαφήνεια των επιθετικών προθέσεων της Άγκυρας (εξ ου και οι απελπισμένοι τόνοι μήπως υπάρξει περιθώριο να «τα βρούμε με χαμήλωμα της ρητορικής» κ.λπ.).
Ο βαρύνων ρόλος του πλέγματος των ζητημάτων της ενέργειας
Για να πιάσουμε το μήνυμα, ξεκινάμε με μια πρόσφατη είδηση: Ο Μητσοτάκης στο τελευταίο του διάγγελμα ανακοίνωσε (μάλιστα με έναν τρόπο τύπου «ειρήσθω εν παρόδω»! που λέει πολλά για τις συνθήκες και τους όρους), ότι η Ελλάδα θα προβεί «ασφαλώς σε αξιοποίηση των εθνικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου με οικονομικό ενδιαφέρον. Για το θέμα αυτό θα υπάρξουν σύντομα και νέες ανακοινώσεις».
Το κομβικό ζήτημα της πιεστικής προώθησης της ευρωπαϊκής ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, πυροδοτεί πολλαπλές εξελίξεις. Επιταχύνονται επιδιώξεις γα πολυεπίπεδες ολοκληρώσεις, γόνιμες για αναθεωρητισμούς στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων, και της Μ. Ανατολής. Κοιτάσματα αερίου-εξορύξεις σε περιοχές μεγάλων αμφισβητήσεων από πλευράς Τουρκίας με το τουρκολιβυκό μνημόνιο και όλα τα υπόλοιπα. Δρόμοι μεταφοράς αερίου. Καθόλου τυχαία επανέρχεται αιφνιδίως από συγκεκριμένα κέντρα της αμερικανικής πλευράς ακόμα και ο East Med, αλλά οι εξελίξεις δείχνουν ότι προς ώρας κυριαρχούνται από ένα πλησίασμα Ισραήλ-Τουρκίας υπό αμερικανική ενορχήστρωση και με δρομολογήσεις αγωγών μέσω Τουρκίας. Ηλεκτρικές διασυνδέσεις με Αίγυπτο και άλλους. Πυρηνικό ελληνοβουλγαρικό πρότζεκτ στα σύνορα των δύο χωρών. Το πλέγμα των σχετικών εξελίξεων έχει τεράστιο βάθος και θα πρέπει να επανερχόμαστε λόγω της επιδραστικότητάς του. Εδώ θα κλείσουμε επί του παρόντος με τα εξής: α). Στην Ελλάδα ανατίθεται ρόλος διαμετακομιστικού κόμβου με όρους που βαθαίνουν το καθεστώς «χειροπόδαρης» εξάρτησής της από τη Δύση και την συμμετοχή της «σε νέες συμπεριληπτικότητες» που θέτουν υπό αίρεση την ακεραιότητα της ελληνικής επικράτειας. Σταθερή επιδίωξη επίσης είναι η διαρπαγή των μεγάλων ελληνικών ενεργειακών αποθεμάτων μέσω της υπαγωγής τους σε μηχανισμούς τύπου ΤΑΙΠΕΔ και του λεόντειου συμψηφισμού τους έναντι της βιωσιμότητας του χρέους. β). Το εγχώριο πολιτικό σύστημα, ποντάρει στη δυνατότητα εξασφάλισης κρίσιμων κοινωνικών συναινέσεων (έναντι ψυχίων επιδοματισμού) πάνω στην υλική βάση της «οικονομικής εξαγοράς» που παρέχει ο παρασιτισμός του «Ελλάδα- κόμβος» και η συνάφεια με μεγάλες πλουτοπαραγωγικές πηγές. Επιπλέον παίρνει θάρρος από τις σημαντικές επιτυχίες της πολλαπλά επιδιωκόμενης πολιτικής αποδιοργάνωσης των πιθανών αντιδράσεων. Μέσα σε ένα πλαίσιο συσσωρευμένων δυσμενών όρων για τον λαϊκό παράγοντα που έρχεται να τους επιβαρύνει η εισβολή Πούτιν στην Ουκρανία και τα όσα αυτή «απελευθερώνει», οι δυνατότητες αυτές των κυρίαρχων είναι πολύ υπαρκτές και ενισχυμένες. Όμως το εκρηκτικό δυναμικό που κυοφορούν οι επαγόμενες κοινωνικές αντιθέσεις μέσα στις νέες στροφές που παίρνει η οξύτατη πολυοργανική συστημική κρίση, είναι η αξεπέραστη βάση μιας χαρακτηριστικής αστάθειας που αφήνει ανοιχτές χαραμάδες (ή κατά περίπτωση θα δημιουργεί και πραγματικές «ρωγμές») για όσους έχουν την υπομονή να εργαστούν συμβάλλοντας σε μια πορεία δύσκολης οικοδόμησης βαθμών αυτονομίας για τον λαό και τη χώρα.
