Ρίξτε μια ματιά στις ΗΠΑ. Δεν υπάρχει ίχνος από «αμερικάνικο όνειρο». Διχασμός, πόλωση, αβεβαιότητα, συνθήκες εμφυλίου πολέμου. Εκλογές που δεν λύνουν τα αδιέξοδα, αλλά τα επιτείνουν. Ο Μπάιντεν δεν κερδίζει με διαφορά, όπως πρόβλεπαν οι (στημένες) δημοσκοπήσεις, αλλά ο Τραμπ δεν είναι χαμένος. Βαθαίνουν και ισχυροποιούνται οι διαχωριστικές γραμμές των στρατοπέδων. Η διακυβέρνηση δεν θα είναι μια απλή υπόθεση. Υπάρχει λοιπόν ένα «γιατί όλα αυτά;» που δεν απαντιέται εύκολα, που αποφεύγεται και συσκοτίζεται συστηματικά, ιδιαίτερα από τους οπαδούς της παγκοσμιοποίησης.
Βαθύτατη συστημική ενδόρρηξη
Αν απομακρυνθούμε από τη διαπίστωση ότι είναι σε εξέλιξη μια βαθύτατη συστημική ενδόρρηξη στα κέντρα εξουσίας, δεν θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις εξελίξεις. Ο Τραμπ και ο τραμπισμός είναι η καθαρή απόδειξη αυτής της κρίσης –σε πολιτικό επίπεδο– και πιστοποιεί βαθύτατες διεργασίες, οικονομικές και κοινωνικές, προσανατολισμού και επιλογών μιας μερίδας των ελίτ στις ΗΠΑ. Η αδυναμία του στρατοπέδου της παγκοσμιοποίησης να έχει μια ευρεία κοινωνική συνοχή, η διαρκής αποτυχία των Δημοκρατικών να παρουσιάσουν μια υποψηφιότητα που να δημιουργεί ένα ρεύμα αντί να προκαλεί ρήγματα στην κοινωνία, είναι τα στοιχεία που επιτρέπουν αυτόν τον κοινωνικό και πολιτικό διχασμό.
Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί ένα σημείο ισορροπίας στην αναπαράσταση των ιεραρχιών ανάμεσα στις ελίτ στις ΗΠΑ. Η μερίδα που καταπολεμά τον Τραμπ δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα μέχρι τώρα, επειδή ο Μπάιντεν δεν νικά πολιτικά τον αντίπαλό του, κι επειδή δεν βγάζουν εκτός μάχης τον Τραμπ. Η μερίδα που τον υποστηρίζει –αλλά και ο ίδιος– ισχυροποιούν τη θέση τους στη μέση και λευκή Αμερική, κι έχουν στο χέρι τους το Ανώτατο Δικαστήριο και τη Γερουσία.
Πάνω σε αυτήν την ενδόρρηξη διεξάγεται ένας πολιτικός και κοινωνικός αγώνας, διεξάγεται η σύγχρονη ταξική πάλη στις ΗΠΑ, υπό την ηγεσία δύο πτερύγων της άρχουσας τάξης και στο φόντο ενός ασφυκτικού πολιτικού-πολιτειακού συστήματος. Το κοινωνικό ζήτημα εκφράζεται και στα δύο στρατόπεδα με εκρηκτικό τρόπο και με έκδηλα τα αντιφατικά στοιχεία. Ο τραμπισμός συγκροτεί και εκφράζει ένα μεγάλο τμήμα της λευκής εργατικής τάξης που βλέπει την καταστροφή της να συνεχίζεται στην καρδιά της αμερικάνικης υπαίθρου, όπως και στρώματα βαθιά συντηρητικά και με έντονη ροπή στον ρατσισμό. Εκφράζει όμως και μια στάση «η Αμερική πρώτα», την απομάκρυνση από πολεμικά μέτωπα, καθώς και ένα αίτημα ασφάλειας που αναδύεται στην αμερικανική κοινωνία.
«Ψήφισα με ντροπή τον Μπάιντεν»
Σε αυτά, η άλλη πλευρά, της παγκοσμιοποίησης, δεν έχει να πει τίποτα. «Έπαιξε» έντονα με το θέμα του κορωνοϊού –όχι προτείνοντας λύσεις, αλλά καλλιεργώντας τον φόβο– χωρίς όμως εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Ο χλιαρός Μπάντεν συγκεντρώνει πλειοψηφική υποστήριξη (πέραν όλων των μεγάλων οικονομικών ομίλων της παγκοσμιοποίησης και των ΜΜΕ) στις μεγαλουπόλεις, και υφαρπάζει την ψήφο των μαύρων σαν μια ορισμένη αναγκαστική επιλογή, κι όχι γιατί έχουν πειστεί από τις εξαγγελίες του. Οι κινητοποιήσεις και εξεγέρσεις ενάντια στα εγκλήματα της αστυνομίας, ο αγώνας ενάντια στον κορωνοϊό και την αδιαφορία του Τραμπ γι’ αυτόν, δεν αποτέλειωσαν τον απερχόμενο πρόεδρο. Και εδώ υπάρχει ένα «γιατί;». Επειδή ο «κεντρισμός» των Δημοκρατικών ήταν και είναι τόσος που δεν μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρό λαϊκό ρεύμα και διάσπαση των γραμμών του αντιπάλου τους. Σε μία από τις διαδηλώσεις που γίνονται σε πολλές πόλεις των ΗΠΑ μετά τις εκλογές, ένας διαδηλωτής δήλωσε εμφατικά: «Δεν θέλουμε κανέναν από τους υποψηφίους –ψήφισα με ντροπή τον Μπάιντεν– αλλά αν ο Τραμπ κερδίσει άλλα τέσσερα χρόνια, ο κόσμος θα τρελαθεί».
Οι ΗΠΑ έχουν στο DNA τους μια φόρμουλα αυτοκαταστροφής. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε τον τραμπισμό ως ένα «καρκίνωμα», ποια η θεραπεία του; Μπορεί να γίνει αφαίρεσή του; Μιλάμε για ακριβώς τη μισή Αμερική!
Το στρατόπεδο Τραμπ φάνηκε πιο συμπαγές, και ο ίδιος εκμεταλλεύεται το γεγονός αυτό στον μέγιστο βαθμό. Με μια έννοια, δεν ένιωσε απώλειες από τη διακυβέρνησή του. Αντιμετώπισε την εχθρότητα των καναλιών, την αποτυχία στην καταπολέμηση του κορωνοϊού, φάνηκε να κερδίζει τον Μπάιντεν στην οικονομία. Αύξησε τις ψήφους του κατά 5 εκατομμύρια. Δηλαδή υπήρξε πιο ενεργός πολιτικά. Τώρα εκβιάζει και εκβιάζεται, αλλά μοιάζει ότι θα είναι παρών για καιρό ακόμα στην πολιτική σκηνή. Ο τραμπισμός δεν έχει τελειώσει.
Σε μια εντελώς αβέβαιη κατάσταση, υπάρχουν και βεβαιότητες
Πρώτη βεβαιότητα: Η λίντερ (οδηγός) δύναμη του δυτικού κόσμου είναι βαθιά τραυματισμένη, πληγωμένη. Η «δημοκρατία» της δεν αντέχει να είναι παράδειγμα για κανέναν. Διάτρητη και σε βαθιά κρίση, δεν μπορεί να σαγηνεύσει κανέναν. Και με δυσκολία οι υποτελείς της σε όλο τον κόσμο μπορούν να τη φτιασιδώσουν.
Δεύτερη βεβαιότητα: Η αποτυχία όλων των δημοσκοπήσεων, πέρα από τη σύμπλευση των εταιριών τους με την πλευρά της παγκοσμιοποίησης, δείχνει πως σε όλο τον κόσμο έχει χαθεί η αίσθηση της πραγματικότητας που βιώνουν τεράστια τμήματα του πληθυσμού. Η άβυσσος μεταξύ πραγματικότητας και πρόβλεψης είναι ένα πιο μόνιμο στοιχείο των επιτελείων και της κρίσης που τα διακρίνει.
Τρίτη βεβαιότητα: Οι ΗΠΑ είναι μια χώρα πιο πολωμένη και πιο διαιρεμένη από ό,τι πριν τις εκλογές. Σε όλα τα επίπεδα, στην κοινωνία και στις κορυφές. Στις κορυφές και στο βαθύ κατεστημένο δεν είναι προσδιορισμένες κρίσιμες επιλογές για το πώς θα κυβερνηθεί η χώρα από εδώ και πέρα, ούτε και ποιες θα είναι οι επιλογές στη διεθνή πολιτική. Η ενδόρρηξη δεν είναι γρίπη… και σε καταστάσεις «ισορροπίας δυνάμεων» δημιουργείται μια παραλυτική κατάσταση.
Τέταρτη βεβαιότητα: Οι ΗΠΑ υπήρξαν μια αυτοκρατορία που ήταν πάντα προσανατολισμένη στην αντιμετώπιση ενός εξωτερικού εχθρού ή μιας απειλής από τα έξω ή κάπου έξω. Τώρα ανακαλύπτεται πως η ίδια η Αμερική έχει μέσα στον οργανισμό της, στο δικό της DNA, μια φόρμουλα αυτοκαταστροφής. Ακόμα περισσότερο, σήμερα, ο τραμπισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί δάκτυλος ξένων δυνάμεων. Ακόμα κι αν θεωρήσουμε τον τραμπισμό ως ένα «καρκίνωμα», ποια η θεραπεία του; Μπορεί να γίνει αφαίρεσή του; Μιλάμε για ακριβώς τη μισή Αμερική!
Πέμπτη βεβαιότητα: Η δύση των ΗΠΑ θα συνεχιστεί σε όλα τα πεδία, εντός και εκτός των ΗΠΑ. Παραμένουν η ισχυρότερη χώρα, αλλά βρίσκονται σε ιστορική κάθοδο και κρίση. Ακολουθούν τα χνάρια –τηρουμένων των αναλογιών– της εξασθένισης της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Επείγον: η χειραφέτηση από την άρρωστη Αμερική
Δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε μόνο τον κορωνοϊό σε διεθνές και πανευρωπαϊκό επίπεδο. Έχουμε να δούμε και πώς μπορούμε να χειραφετηθούμε από τον «λίντερ» του δυτικού κόσμου και τα δεσμά που θέλει να επιβάλει διεθνώς. Η Ευρώπη ακόμα τελεί υπό τις ΗΠΑ σε πολλούς τομείς, και η αμερικανοποίηση ως διαδικασία ήταν σε εξέλιξη. Το μοντέλο ΗΠΑ ήταν προς εξαγωγή, και πολλοί δήλωναν υποταγή σε αυτό.
Στη χώρα μας οι αλαλαγμοί για τη «φιλία» με τις ΗΠΑ, είτε επί Ομπάμα είτε επί Τραμπ, ήταν διαρκώς στην ημερήσια διάταξη της εμφανούς υποτέλειας όλου του πολιτικού κόσμου. Η εξάρτηση και ο θαυμασμός προς τις ΗΠΑ και τις διάφορες μερίδες των ελίτ τους ήταν και είναι οργανική φύση των κορυφών του πολιτικού μας κόσμου. Ουρές τεραστίων διαστάσεων κάθε 4η Ιουλίου στην Αμερικάνικη πρεσβεία για να φωτογραφηθούν με τον πρέσβη των ΗΠΑ!
Η δουλοπρέπεια προς τις ΗΠΑ πρέπει να πάρει τέλος. Ιδιαίτερα τώρα, που είναι εμφανέστατα τα σημάδια της βαθύτατης αρρώστιας που τις μαστίζει. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να είναι πρότυπο σε κανέναν τομέα. Ιδιαίτερα δε στο ζήτημα της δημοκρατίας!
Γι’ αυτή τη χειραφέτηση δεν θα ακούσετε κουβέντα από τους πολιτικούς μας και τις ελίτ μας…
