“alloglotta”: δηλώνει αυτόν που κατασκευάζει μιαν άλλη γλώσσα, τη δική του προσωπική γλώσσα
ΠΕΡΙ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΝΗΣΟΥ ΟΥΤΟΠΙΑΣ
.
[8] Ανακλαστικοί φακοί επαφής καλύπτουν την ίριδα και την κόρη· φορώντας τους γίνομαι τυφλός. Οι ανακλαστικοί φακοί, όταν είναι τοποθετημένοι στα μάτια μου, δεικνύουν το σημείο που με διαχωρίζει από αυτό που με περιβάλλει. Είναι σαν ένα δέρμα, ένα διαχωριστικό στοιχείο, η φραγή ενός δίαυλου πληροφοριών που χρησιμοποιεί το φως ως μέσο. Η ανακλαστική επιφάνεια τους είναι τέτοια ώστε η πληροφορία που φτάνει στα μάτια μου κατοπτρίζεται. Φράζοντας την όραση μου αποκλείω πληροφορίες απαραίτητες για τη μεταγενέστερη συμπεριφορά μου. Όταν τα μάτια μου, καλυμμένα από τους ανακλαστικούς φακούς επαφής, κατοπτρίζουν τις εικόνες που συλλαμβάνω από συνήθεια καθώς παρατηρώ τον κόσμο, η αίσθηση της όρασής μου επεκτείνεται στο χώρο και… έως τη δυνατότητα να δω στο μέλλον τις εικόνες που τα μάτια μου συνέλαβαν στο παρελθόν. Η εικόνα που ένας καλλιτέχνης στην αναπαραστατική παράδοση διακρίνει, απομνημονεύει και αναμεταδίδει σε μεταγενέστερο χρόνο με τη μορφή που αυτή έχει στο έργο, στη συγκεκριμένη περίπτωση, μεταδίδεται από το έργο προτού ο καλλιτέχνης τη δει. Η καθυστέρηση με την οποία οικειοποιούμαι την εικόνα, καθιστά τους ανακλαστικούς φακούς επαφής προφητικούς για την μελλοντική μου όραση.
.
[9] Η αυθεντική εικόνα του παρελθόντος γλιστρά φευγαλέα. Το παρελθόν μπορεί να συλληφθεί μόνο σαν εικόνα που αστράφτει την στιγμή ακριβώς της αναγνώρισης της και μετά χάνεται μια για πάντα. «Η αλήθεια δεν θα μας ξεφύγει»· το σχόλιο αυτό του Γκότφρηντ Κέλλερ εντοπίζει με ακρίβεια το σημείο τομής του ιστορικού υλισμού από την ιστορική εικόνα του ιστορικισμού. Γιατί κάθε εικόνα του παρελθόντος που δεν αναγνωρίζεται από το παρόν αναφορικά με αυτό, απειλεί να εξαφανιστεί αμετάκλητα.
.
Ανασύνθεση του παρελθόντος δεν σημαίνει αναγνώρισή του «με τον τρόπο που υπήρξε πραγματικά». Σημαίνει το άρπαγμα μιας ανάμνησης καθώς αστράφτει σε μια στιγμή κινδύνου. Για τον ιστορικό υλισμό το ζήτημα είναι να συλλάβει μια εικόνα του παρελθόντος, καθώς αυτή εμφανίζεται απροσδόκητα στο ιστορικό υποκείμενο τη στιγμή του κινδύνου. Ο κίνδυνος απειλεί τόσο το περιεχόμενο της παράδοσης όσο και τους παραλήπτες του. Και για τους δύο είναι ο ίδιος: να γίνουν όργανα της κυρίαρχης τάξης. Κάθε εποχή πρέπει να κάνει τη δύσκολη προσπάθεια για την εκ νέου αρπαγή της παράδοσης από τον κoνφoρμισμό, που είναι έτοιμος να την καταδυναστεύσει. Γιατί ο Μεσσίας δεν έρχεται μόνο ως λυτρωτής, αλλά και ως νικητής του Αντίχριστου. Το χάρισμα να αναζωπυρώνει τη σπίθα της ελπίδας στο παρελθόν έχει εκείνος μόνο ο ιστορικός που είναι απόλυτα πεισμένος ότι ούτε ακόμη και οι νεκροί δεν θα ‘ναι ασφαλείς από τον εχθρό, εάν αυτός νικήσει. Και ο εχθρός αυτός δεν έχει πάψει να νικά.
.
[10] Καθετί θα επιστρέψει, καθετί που έχει ήδη και δεν έχει ποτέ επιστρέψει, υπό την προϋπόθεση πως δεν είναι, δεν ήταν ποτέ παρόν.
Τι θα επιστρέψει; Τα πάντα, εκτός από το παρόν, η δυνατότητα μιας παρουσίας.
.
[11] Η λήθη και το τοπίο είναι η αδυνατότητά μας.
[Τρίτη, 6 Ιανουαρίου 2015.]
.
[12]
.
[13] Αυτό που πάντοτε απουσιάζει είναι η δυνατότητα της εμφάνισης και πραγμάτωσης, στον ενεστώτα χρόνο του ιστορικού γίγνεσθαι, ενός τόπου για τον οποίο πρέπει διαρκώς να εργαζόμαστε και να μαχόμαστε — εκείνου της εμπράγματης φαντασίας.
.
[14] Ξερίζωσε τήν εἰκονολατρία ἀπ’ τό τοπίον σου
καί πλούτισε τήν οὐτοπίαν μέ φαντάσματα
πού δέν ἀναγνωρίζονται ἀπό συγγενεῖς
οὔτε ἀπό συντρόφους. Ἀλλιῶς
πῶς θ’ ἀντιμετωπίσεις τό ἄγνωστόν σου Ἐγώ
ἅμα βγεῖς ἀπ’ τό μετρό ἤ τήν Σαχάρα;
Ὁ Ἰουλιανός κι ὁ Μαρά φωτογραφηθῆκαν
ἀπ’ τήν νεότητά σου. Τούς ἀντιτύπους των
βλέπεις παντοῦ. Αὐτοί πού σέ βλέπουν
ἄς εἶναι εἰκονοκλάστες. Ἀντιμετωπίζονται
στό ἄτοπον, στόν περίβολον τῆς Πανθέας
— Ναός τοῦ ὀνείρου καί ἄλλων μυστικών.
Ποῦ ἀλλοῦ; Ὄχι στήν ἀγορά ἤ στό συνέδριο
κι ὄχι στό κελί, μπροστά σ’ ἕναν καθρέφτη
πού σοῦ προσφέρει μιά Μέδουσα.
.
[15] Οι μέρες, αυτές οι μέρες, από χιλιόμετρα μακριά η επιστροφή όλων, η ακινησία, η διάψευση και η κατίσχυση του ανέλπιδου· όμως εκείνος επίμονα, σταθερά, κατεπειγόντως, αναζητούσε κάτι άλλο, επιζητούσε να εισχωρήσει έστω και ελάχιστα στο ατέρμονο πεδίο του ατελούς, στο ατελές του άλλου, στο ελλειμματικό του εαυτού, στο μεγάλο έλλειμμα μιας ολόκληρης εποχής.
[Πέμπτη, 6 Νοεμβρίου 2014.]
.
[16]
.
8. Τζιουζέππε Πενόνε, «Δήλωση του καλλιτέχνη», στο Το να αναστρέφεις τα ίδια σου τα μάτια, μτφρ. Θανάσης Αποστόλου, εκδ. Einaudi (σειρά Letteratura – 52), Τορίνο 1977. │9. Βάλτερ Μπένγιαμιν, Θέσεις για την φιλοσοφία της ιστορίας (1940), Έκδοση της Λέσχης Κατασκόπων του 21ου Αιώνα, Αθήνα, Μάρτιος 2014. │10. Μωρίς Μπλανσό, Το βήμα προς το επέκεινα(Le pas au-delà), εκδ. Gallimard, Παρίσι 1973, μτφρ. Ροζαλί Σινοπούλου. │11. Θανάσης Αποστόλου, Η αδυνατότητα, Τρίτη, 6 Ιανουαρίου 2015. │ 12. Βέρνερ Χέρτζογκ, καρέ από την ταινία Φιτζκαρράλντο, WernerHerzogFilmproduction, 1982.│ 13. Σημείωμα της “alloglotta” │14. Νικόλαος Κάλας, «Ξερίζωσε τήν εἰκονολατρία ἀπ’ τό τοπίον σου», στο Οδός Νικήτα Ράντου, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 1977. │15. Θανάσης Αποστόλου, Αυτές οι μέρες, Πέμπτη, 6 Νοεμβρίου 2014. │ 16. Μάριο Μερτζ, Τι να κάνουμε;, αλουμίνιο, κερί, φωτεινή επιγραφή νέον 17.8x45x14.4 εκ., 1968.
.
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: Θανάσης Αποστόλου | Πασχάλης Ζέρβας | Σοφία Κανάκη | Ροζαλί Σινοπούλου
.
Η συνέχεια της ενότητας Ουτοπία — Σάββατο, 28 Φεβρουαρίου 2015.
