Τη στιγμή που τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στη δραματική κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή, σημαντικές εξελίξεις συντελούνται και στον πόλεμο της Ουκρανίας, που πλησιάζει πια να μπει στον τρίτο χρόνο. Στα πεδία των μαχών φαίνεται ότι η ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ έχει τελματώσει, σε αντίθεση με την επιταχυνόμενη ρωσική προέλαση και την κατάληψη στρατηγικής σημασίας πόλεων στην περιφέρεια του Ντονμπάς. Από την άλλη, τα πλήγματα που έχουν καταφέρει οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις –με τη χρήση δυτικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς– στο εσωτερικό της Ρωσίας έχουν βλάψει σοβαρά το γόητρο της Μόσχας. Προς το παρόν, πάντως, δεν είναι σε θέση να τροποποιήσουν τη δυναμική του πολέμου, ούτε να ανασχέσουν τις ρωσικές επιτυχίες.
Πιο κρίσιμες όμως είναι οι εξελίξεις που σχετίζονται με πρωτοβουλίες των δύο πλευρών και αφορούν σχεδιασμούς για το μέλλον των πολεμικών συγκρούσεων. Την εβδομάδα που πέρασε Ρώσοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι υπάρχουν «προχωρημένες συνομιλίες» για αλλαγή του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας ως απάντηση στις απειλές σε βάρος της ασφάλειάς της. Αν και δεν ανακοινώθηκε χρονοδιάγραμμα οριστικών αποφάσεων, κατέστη σαφές ότι οι αλλαγές αυτές είναι «ζωντανή διεργασία», και όλα θα εξαρτηθούν από τις εξελίξεις και τους σχεδιασμούς της Δύσης. Την ίδια στιγμή ανακοινώθηκε ιστορική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της χώρας για το 2025, στο ύψος των 142 δισ. δολαρίων.
Ο Πούτιν, που προέδρευσε στις σχετικές συζητήσεις του ρωσικού συμβουλίου ασφαλείας, διευκρίνισε ότι εξετάστηκαν εισηγήσεις που προβλέπουν ότι «η επίθεση εναντίον της Ρωσίας από μη πυρηνική δύναμη, αλλά με τη συμμετοχή ή τη στήριξη μιας πυρηνικής δύναμης, θα θεωρείται ως κοινή επίθεση εναντίον της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Συμπλήρωσε ακόμα ότι «η Ρωσία διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εάν η ίδια ή η Λευκορωσία δεχτούν επίθεση, ακόμη και με συμβατικά όπλα». Πρόσθεσε μάλιστα ότι η Ρωσία θα εξέταζε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα εάν λάβει αξιόπιστες πληροφορίες ότι ξεκινά διασυνοριακή επίθεση από αέρος, με μαζική εκτόξευση πυραύλων, μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή υπερηχητικά όπλα.
Μήνυμα προς τη Δύση
Να θυμίσουμε ότι το ισχύον ρωσικό πυρηνικό δόγμα είχε πιο «αμυντικό» και αποτρεπτικό χαρακτήρα, προβλέποντας χρήση πυρηνικών όπλων μόνο στην περίπτωση που η Ρωσία δεχθεί πυρηνική επίθεση ή εκτιμήσει ότι κινδυνεύει η υπόστασή της από εχθρική εισβολή. Είναι προφανές ότι η συζήτηση για αλλαγή του αποτελεί μήνυμα κυρίως προς ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία, που έχουν ήδη δώσει πράσινο φως στο καθεστώς Ζελένσκι να χρησιμοποιεί προηγμένα δυτικά όπλα σε στόχους στο εσωτερικό της Ρωσίας. Αποτελεί ταυτόχρονα προσπάθεια στραγγαλισμού των απαιτήσεων του Κιέβου προς τη Δύση, για αύξηση της οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία και τον εξοπλισμό της με πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, μετά την αποτυχία αξιοποίησης των αεροσκαφών F-16 που έχει ήδη προμηθευτεί.
Είναι άγνωστο αν το μήνυμα της Ρωσίας λαμβάνεται σοβαρά από τις δυνάμεις της Δύσης, και αν θα μπορέσει να αποτρέψει την τάση προς το πόλεμο. Αν και οι εξελίξεις θα καθοριστούν, ως ένα βαθμό, από τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ, είναι χαρακτηριστικό ότι το «Σχέδιο Νίκης» του Ζελένσκι, που παρουσιάστηκε με την ευκαιρία της πρόσφατης Γ.Σ. του ΟΗΕ, έτυχε ψυχρής υποδοχής στην Ουάσιγκτον. Κατά την συνάντηση Ζελένσκι-Τραμπ ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος επέμεινε ότι θα «εργαστεί» για την επίτευξη αμοιβαία επωφελούς ειρήνης – ιδέα που ο Ζελένσκι απορρίπτει κατηγορηματικά. Η συνάντηση Ζελένσκι-Μπάιντεν δεν έχει οριστεί ακόμα, ούτε έχει γίνει γνωστό αν το ουκρανικό σχέδιο θα παρουσιαστεί στη Γερουσία, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί. Την ίδια στιγμή το Bloomberg δημοσιεύει ανώνυμα εκτιμήσεις Αμερικάνων αξιωματούχων που υποστηρίζουν ότι το ουκρανικό σχέδιο «δεν κομίζει κάποια σημαντική αλλαγή παιχνιδιού», ή συνιστά μια πανάκριβη «λίστα ευσεβών πόθων».
