του Γιώργου Πατέλη
Από τους 2.980 βουλευτές της Εθνικής Λαϊκής Συνέλευσης, δηλαδή του κοινοβουλευτικού σώματος της Κίνας, μόνο 2 καταψήφισαν τη συνταγματική μεταρρύθμιση που πρότεινε ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ – με την οποία, μεταξύ άλλων, καταργείται το ανώτατο όριο 2 πενταετών θητειών του εκάστοτε προέδρου. Και 3 βουλευτές απείχαν. Αυτή ήταν όλη κι όλη η αντίδραση στην κατάργηση ενός μέτρου που καθιερώθηκε μετά το θάνατο του Μάο με στόχο «την καταπολέμηση της προσωπολατρείας». Βέβαια μέχρι το 1993 η προεδρία ήταν ένα μάλλον διακοσμητικό αξίωμα. Έκτοτε όμως την αναλαμβάνει ο πραγματικός ηγέτης της χώρας, που ταυτόχρονα είναι και γενικός γραμματέας του Κ.Κ. Κίνας και πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής (δηλαδή επικεφαλής των κινεζικών ενόπλων δυνάμεων).
Μέσα από τη μεταρρύθμιση αυτή, ο 65χρονος σήμερα Σι Τζινπίνγκ αρχίζει μια δεύτερη θητεία έχοντας πλήρη αναγνώριση από όλα τα πολιτικά και οικονομικά κέντρα του κινεζικού κράτους ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης του. Την ισχύ του επιβεβαιώνει και η «εύκολη» αντικατάσταση του μέχρι τώρα αντιπροέδρου της Κίνας, του Λι Γιουαντσάο, από τον Ουάνγκ Σισάν – που θεωρείται άνθρωπος της απόλυτης εμπιστοσύνης του Σι Τζινπίνγκ και από το 2013 είχε τεθεί επικεφαλής της «εκστρατείας κατά της διαφθοράς». Θεωρήθηκε ότι τα κατάφερε, αφού στα πέντε χρόνια που μεσολάβησαν κατηγορήθηκαν για διαφθορά (ένα πρόβλημα που ταλανίζει την Κίνα και εξαγριώνει τη λαϊκή πλειοψηφία) περίπου… 1,3 εκατομμύρια άτομα, μεταξύ των οποίων και 43 μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του Κ.Κ. Κίνας!
«Περιβάλλον ευνοϊκό για την ανάπτυξη»
Όμως δύο άλλα ζητήματα αποτέλεσαν τα πειστικότερα επιχειρήματα του Σι Τζινπίνγκ εναντίον όσων κομματικών στελεχών ακόμη αντιδρούσαν στην απόλυτη κυριαρχία του – τόσο ενός τμήματος της «παλιάς φρουράς» που δυσφορεί με τις ακραίες καπιταλιστικές πολιτικές, όσο και των «ανυπόμονων νεαρών» που ζητούν ακόμη πιο άγριο καπιταλισμό και λιγότερο έλεγχο. Το πρώτο ήταν η ενίσχυση του διεθνούς κύρους της Κίνας, όπως γράφουν τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Με αυτόν τον όρο υπονοούν όχι μόνο τη μεγαλύτερη επιρροή της στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας αλλά και τη διείσδυσή της σε όλες τις υπόλοιπες ηπείρους – έτσι ώστε «να δημιουργείται ένα εξωτερικό περιβάλλον που είναι ευνοϊκό για την ανάπτυξη της Κίνας», όπως είπε ο Σι Τζινπίνγκ μιλώντας στους βουλευτές.
Ο 65χρονος σήμερα Σι Τζινπίνγκ αρχίζει μια δεύτερη θητεία έχοντας πλήρη αναγνώριση από όλα τα πολιτικά και οικονομικά κέντρα του κινεζικού κράτους ως αδιαμφισβήτητος ηγέτης του
Το δεύτερο βασικό επιχείρημά του αφορούσε τη συνεχιζόμενη, παρά την παγκόσμια κρίση, οικονομική ανάπτυξη. Αν και πολλοί προειδοποιούν ότι αυτή η ανάπτυξη έχει σαθρές βάσεις και ότι δεν αποκλείεται μια απότομη κατάρρευση της κινεζικής οικονομίας λόγω της «υπερέκτασής» της, τα ποσοστά ετήσιας ποσοστιαίας αύξησης του ΑΕΠ εξακολουθούν να μοιάζουν εξωπραγματικά σε σχέση με αυτά στον δυτικό κόσμο (βλ. γράφημα). Επιπλέον, ο Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε ότι μέχρι το 2020 θα επιτύχει την πλήρη εξάλειψη της φτώχειας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, που όμως αμφισβητούνται από ερευνητές και ανεξάρτητες εργατικές ενώσεις, σήμερα μόλις 31 εκατομμύρια Κινέζοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Προς εμπορικό πόλεμο με τις ΗΠΑ
Ενώ ολοκληρώνονταν οι εργασίες της κινεζικής βουλής και επανεκλεγόταν πρόεδρος της Κίνας ο Σι Τζινπίνγκ, ο Τραμπ ανακοίνωσε την υιοθέτηση προστατευτικών μέτρων και δασμών – τα οποία αναμένεται να πλήξουν σοβαρά τις κινεζικές, κυρίως, εξαγωγές προς τις ΗΠΑ. Ο εμπορικός πόλεμος θα οξυνθεί εάν οι Κινέζοι υλοποιήσουν τις απειλές για αντίποινα, αναδεικνύοντας κάτι φαινομενικά παράδοξο: ο Τραμπ στοχοποιεί τα κινεζικά προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, ενώ τα ενδεχόμενα αντίποινα (σύμφωνα με τους αγγλόφωνους Global Times, που απηχούν τις απόψεις της κινεζικής ηγεσίας) θα αφορούν τις αμερικανικές εξαγωγές σόγιας.
Πράγματι, η Κίνα έχει πάψει εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες να είναι αυτάρκης σε μια σειρά προϊόντα του πρωτογενούς τομέα, μεταξύ των οποίων και η ευρείας κατανάλωσης σόγια, που την εισάγει πλέον κυρίως από τις ΗΠΑ. Χαρακτηριστικά, οι Αμερικανοί υπολογίζουν ότι την τρέχουσα διετία η Κίνα θα απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της αμερικανικής παραγωγής σόγιας: περίπου 100 εκατομμύρια τόνους. Τώρα λοιπόν το Πεκίνο κατηγορεί την Ουάσιγκτον ότι, με τις πολύ υψηλές επιδοτήσεις που προσφέρει στους Αμερικανούς παραγωγούς, έχει κατακλύσει τη διεθνή αγορά με φτηνή σόγια, καθιστώντας την κινεζική παραγωγή μη ανταγωνιστική! Πώς αλλάζουν οι καιροί…
Το «πριγκιπόπουλο» που έγινε πρόεδρος
Ο Σι Τζινπίνγκ είναι ο πρώτος ηγέτης της Κίνας που γεννήθηκε μετά τη νίκη της Κινεζικής Επανάστασης. Ο πατέρας του ήταν ανώτατο κομματικό στέλεχος (διατέλεσε έως και αναπληρωτής πρωθυπουργός), αλλά διώχθηκε στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης. Αποκαταστάθηκε μετά το θάνατο του Μάο και πρωτοστάτησε στην «οικονομική φιλελευθεροποίηση». Ο ίδιος ο Σι Τζινπίνγκ εντάχθηκε στο Κ.Κ. Κίνας στα χρόνια της Πολιτιστικής Επανάστασης, αλλά η πολιτική καριέρα του ξεκίνησε τη δεκαετία του ’80. Το 1997 εκλέχθηκε για πρώτη φορά αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής – με τις λιγότερες ψήφους, επειδή ανήκε σε αυτούς που η κομματική βάση αποκαλούσε περιφρονητικά «πριγκιπόπουλα», δηλαδή τέκνα παλιότερων ηγετικών στελεχών. Το 2000 διορίστηκε κυβερνήτης της επαρχίας Φουζάν, και το 2007 τέθηκε επικεφαλής της οργάνωσης του Κ.Κ. στη Σαγκάη. Την ίδια χρονιά έγινε μέλος της 9μελούς Μόνιμης Επιτροπής του Κ.Κ., και το 2008 εκλέχθηκε αντιπρόεδρος της Κίνας.
Στα τέλη του 2012 εκλέχθηκε γενικός γραμματέας του Κ.Κ. Κίνας και πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής, και λίγους μήνες αργότερα διαδέχθηκε τον Χου Τζιντάο στην προεδρία της χώρας. Το 2013 ξεκίνησε τις μεγαλύτερες καπιταλιστικές μεταρρυθμίσεις από την εποχή του Ντενγκ Σιαοπίνγκ, δίνοντας αποφασιστικό ρόλο στις «δυνάμεις της αγοράς», διευκολύνοντας περαιτέρω τον «ανταγωνισμό» και μειώνοντας τον ρυθμιστικό έλεγχο του κράτους. Ταυτόχρονα εδραίωσε τον έλεγχό του πάνω στον κρατικό και κομματικό μηχανισμό, και πέρυσι το Κ.Κ. Κίνας περιέλαβε την «Σκέψη Σι Τζινπίνγκ» στο καταστατικό του. Θεωρείται εμπνευστής των Νέων Δρόμων του Μεταξιού, μιας πρωτοβουλίας που περιλαμβάνει 68 χώρες και αποτελεί το πιο φιλόδοξο σχέδιο επενδύσεων και κατασκευής υποδομών στην ιστορία, το οποίο η Κίνα έχει ήδη χρηματοδοτήσει με 200 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ένας κόσμος ανάποδα;
Οι Global Times γράφουν ότι «είναι οι ΗΠΑ που παραβιάζουν τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, και επομένως η Κίνα πρέπει να λάβει μέτρα ενάντια στις μαζικές επιδοτήσεις που παρέχουν στους Αμερικανούς παραγωγούς σόγιας». Από την πλευρά της η Wall Street Journal, απηχώντας τις ανησυχίες πολυεθνικών, αλυσίδων λιανικού εμπορίου και κύκλων του χρηματοπιστωτικού τομέα, χαρακτηρίζει λάθος την επιβολή προστατευτικών δασμών από τον Τραμπ. Ταυτόχρονα όμως κατηγορεί την Κίνα ότι «με τον μερκαντιλισμό της, προκάλεσε πολιτική αντίδραση στις αρχές του ελεύθερου εμπορίου». Κάπου εδώ καταρρέουν τα υποτιθέμενα αξιώματα των αγορών και της παγκοσμιοποίησης. Διότι για μια ακόμη φορά αποκαλύπτεται ότι πίσω τους κρύβονται τα μεγάλα κράτη, μεταξύ άλλων με «εθνικές» πολιτικές κρατικών επιδοτήσεων τόσο της παραγωγής όσο και των εμπορικών συναλλαγών.
Αυτές οι πολιτικές καταστρέφουν καταρχήν τις πιο αδύναμες χώρες και την αγροτική και βιομηχανική παραγωγή τους, η οποία δεν μπορεί να αντέξει τον (μη) «ελεύθερο ανταγωνισμό» των μεγάλων. Και, καθώς οι αντιθέσεις και οι αντιφάσεις του συστήματος παροξύνονται, πλήττονται και νευραλγικοί τομείς των ισχυρών του κόσμου. Έτσι, στην περίπτωση που εξετάζουμε, ο Τραμπ επιχειρεί να αναστήσει μια αμερικανική βιομηχανική παραγωγή που έπεσε θύμα των «επιθετικών» κινεζικών εξαγωγών, και ο Σι Τζινπίνγκ απαντά απειλώντας να καταστρέψει το μεγαλύτερο τομέα της εξαγωγικά προσανατολισμένης αμερικανικής γεωργίας. Η δε Wall Street Journal μαλώνει και τους δύο – εκφράζοντας καλυμμένα το αίτημα των Αμερικανών να μπορούν να κάνουν μπίζνες σε μια Κίνα χωρίς «κρατική παρέμβαση» (αυτήν την κρατούν για τον εαυτό τους μόνο!), και χωρίς έλεγχο του βαθμού διείσδυσής τους από την κινεζική κυβέρνηση…
