Ο Άγγελος Χαριάτης με το μυθιστόρημά του «Μαντάμ Αμάντα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «24 γράμματα» μας χαρίζει ένα αυθεντικό νουάρ μυθιστόρημα με σασπένς, μοναδική ατμόσφαιρα και χαρακτήρες.
Αν κι ο Πειραιάς είναι η έδρα του πρώην αστυνομικού και νυν ιδιωτικού ερευνητή Άλκη Μπαμπαλή, το μυθιστόρημα διαδραματίζεται σε διάφορες περιοχές της σημερινής Αθήνας.
Πρωτότυπο –θα μπορούσε σίγουρα να μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη– στη σύλληψη και κινηματογραφικό στη δράση και στην αφήγηση, κρατάει αδιάπτωτο το ενδιαφέρον από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα.
Η ιστορία έχει να κάνει με τον χώρο του βιβλίου και με φόνους που αντιγράφουν κατά κάποιον τρόπο τις υποθέσεις των best seller της συγγραφέως Αμάντας Καγιά, η οποία με τη σειρά της έχει εμπνευστεί από πρόσωπα του περιβάλλοντός της που βρίσκονται νεκρά.
Ο Μπαμπαλής με τον ιδιόρρυθμο Αιγύπτιο βοηθό του –από τους πιο ενδιαφέροντες χαρακτήρες του βιβλίου– μανιώδη αναγνώστη, θα ξετυλίξει το νήμα μέχρι τέλους. Παρά την κατάχρηση αλκοόλ…
Ο Πειραιάς έχει τη δική του ταυτότητα. Από το Χατζηκυριάκειο, την Καλλίπολη και την Πειραϊκή, μέχρι τα Μανιάτικα και τον Άγιο Διονύση. Έχει μια μυστηριακή αχλή, αυτό είναι σίγουρο. Κάθε μεγάλο λιμάνι είναι μια ιδιότυπη ώσμωση πολιτισμών
Μας μεταφέρεις σε μια σκοτεινή όψη του Πειραιά; Πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα;
Όπως κάθε πόλη, έτσι και ο Πειραιάς έχει τη σκοτεινή και τη φωτεινή του πλευρά. Αυτό βέβαια που ενδιαφέρει τον συγγραφέα, όχι απαραίτητα μόνο τον συγγραφέα αστυνομικών ιστοριών, είναι η σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων. Όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, δεν υπάρχει έδαφος για τη συγγραφή. Πρέπει τα πράγματα να στραβώσουν. Να βγει στην επιφάνεια η μη κανονικότητα.
Στη σύγχρονη πραγματικότητα, ο Πειραιάς ναι μεν παραμένει το μεγαλύτερο λιμάνι στη χώρα, απλωμένο από την «Παγόδα» του ΟΛΠ μέχρι τον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων στο Πέραμα, αλλά εκείνη η υπολανθάνουσα αίγλη του κακόφημου μέρους έχει παρέλθει εδώ και καιρό. Σχεδόν αναπόδραστα ο καμβάς της λογοτεχνίας έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον όταν ο συγγραφέας χρησιμοποιεί χρώματα από τις αποχρώσεις του μαύρου και του γκρίζου.
Στο καθαρά λογοτεχνικό κομμάτι, ο τρόπος ζωής και δράσης του ιδιωτικού ερευνητή Άλκη Μπαμπαλή δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συγγραφικά σε ένα καθαρό, σχεδόν αποστειρωμένο, περιβάλλον. Θα ήταν μια κακοφωνία, μια ανακολουθία, μια προδοσία κατά μια έννοια προς τον ήρωα.
Συμπληρώνοντας: «Ο κύριος Χι», η πρώτη περιπέτεια του Άλκη Μπαμπαλή, διαδραματιζόταν στον Πειραιά. Θέλοντας να δημιουργήσω μια σειρά ιστοριών με τον ίδιο πρωταγωνιστή, μοιάζει μονόδρομος η χρήση του τόπου του Πειραιά, έστω κι ως αρχικό ορμητήριο.
Τι είναι για σένα ο Πειραιάς; Τι σε γοητεύει και τι σε κάνει να δυσανασχετείς;
Θεωρώ τον Πειραιά τη γενέθλια πόλη μου, έχοντας μεγαλώσει σ’ αυτή από το μέσο της παιδικής μου ηλικίας. Αν και έχω 20 χρόνια που μετοίκησα στα Νότια Προάστια, μολοντούτο δεν έχω κόψει τους δεσμούς μου με την πόλη. Η αλήθεια είναι πως νιώθεις, και ως κάτοικος και ως επισκέπτης, ότι η πόλη έχει τη δική της ταυτότητα. Από το Χατζηκυριάκειο, την Καλλίπολη και την Πειραϊκή, μέχρι τα Μανιάτικα και τον Άγιο Διονύση. Έχει μια μυστηριακή αχλή, αυτό είναι σίγουρο. Κάθε μεγάλο λιμάνι είναι μια ιδιότυπη ώσμωση πολιτισμών.
Από την άλλη νιώθω πως η πόλη δεν έχει την προσοχή που θα της έπρεπε. Οι συνθήκες διαβίωσης είναι δύσκολες. Δρόμοι απροσπέλαστοι από την κίνηση, πεζοδρόμια αφρόντιστα, ανυπαρξία χώρων πράσινου. Έλλειψη πολιτισμικών δρώμενων. Ακόμη και η έκθεση βιβλίου στο Πασαλιμάνι μοιάζει χρόνο τον χρόνο να μαραζώνει, να συρρικνώνεται. Υπάρχει μια έντονη αυτοαναφορικότητα και μια έντονη τοπολατρεία. Ασφαλώς θεμιτό, αλλά πάντοτε οι πράξεις και τα έργα έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα από τα λόγια.
Στο συγγραφικό κομμάτι θα έλεγα πως αποτελεί ένα αγαπημένο μοτίβο τόπου. Μου δίνει μια οικειότητα και μια σιγουριά στο να δημιουργήσω ήρωες που κινούνται μέσα σ’ αυτό. Ενδεχομένως να είναι μια συγγραφική μου εμμονή. Δεν είναι μόνο η «Μαντάμ Αμάντα» και ο «κύριος Χι». Είναι και παλαιότερα έργα μου, όπως για παράδειγμα «Το δάκτυλο», ένα μυθιστόρημα εσωτερικής αναζήτησης, τα οποία έχουν ως τόπο την πειραϊκή χερσόνησο.
Πώς γεννήθηκε ο ήρωάς σου, ο Άλκης Μπαμπαλής;
Ο Άλκης Μπαμπαλής είναι το αρχέτυπο του ήρωα των hard boiled χαρακτήρων οι οποίοι εμφανίστηκαν στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, στα αστυνομικά μυθιστορήματα των Χάμετ και Τσάντλερ. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι εκείνος ο αντισυμβατικός, που ζει μεθόρια της κοινωνίας, ένας επαναστάτης που ψάχνει μάταια τη δική του επανάσταση. Ήρθε κρυστάλλινα μέσα στη φαντασία μου, στην ανάπαυλα ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, μετά από υποσυνείδητη πολυετή κυοφορία. Τότε γεννήθηκε κι η ιδέα για το πρώτο μου αστυνομικό μυθιστόρημα με τον Άλκη ως πρωταγωνιστή. Ήταν εκείνη η στιγμή από όπου όλοι οι συγγραφείς ξεκινούν. Από το μεγάλο «αν». Τι θα γινόταν αν; Και μετά το αν, έρχεται η ανατροπή και η ρήξη με τα συνηθισμένα. Κάπου στο ενδιάμεσο εμφανίζονται μπροστά σου και οι ήρωες που θα πρωταγωνιστήσουν στην ιστορία που θέλεις να αφηγηθείς.
Μεταξύ αστυνομικού επιθεωρητή και ιδιωτικού ερευνητή διαλέγεις κάποια μέση λύση – κατά κάποιον τρόπο. Γενικά ποια είναι η προτίμησή σου;
Μου ταιριάζει ο ιδιωτικός ερευνητής, και ιδανικά, αν το ιδανικά σ’ αυτή την περίπτωση το ορίζει ο συγγραφέας, να έχει πίσω του μια πορεία στο αστυνομικό Σώμα. Προφανώς είναι η μέση λύση που εξυπηρετεί την πλοκή. Ένας ιδιωτικός ερευνητής με προϋπηρεσία στην αστυνομία είναι ευκολότερο να κινηθεί μέσα στον αφηγηματικό χώρο και χρόνο. Έχει περισσότερες δυνατότητες για δράση, λιγότερα εμπόδια να υπερπηδήσει, μεγαλύτερα περιθώρια για ανατροπές. Νομίζω πως ο αστυνομικός επιθεωρητής είναι περισσότερο καθαρός, ακολουθεί μια συγκεκριμένη διαδικασία, γιατί δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, είναι τυπικός και των τύπων. Ενώ ο ιδιωτικός ερευνητής έχει την ευκολία να κάνει τα πράγματα με τον δικό του τρόπο, κινούμενος στα όρια της νομιμότητας.
Ποιες θα χαρακτήριζες ως βασικές σου επιρροές; Ποιοι συγγραφείς σε έχουν αγγίξει περισσότερο;
Είναι πολλές και ετερόκλητες. Από τον ρεαλισμό του 19ου αιώνα στον συμβολισμό του 20ού και μέχρι τη γενιά των μπίτνικ. Και από το ασφυκτικό περιβάλλον του Κάφκα μέχρι τον μαγικό ρεαλισμό της Λατινικής Αμερικής. Από συγγραφείς: Ο Ντοστογιέφσκι και ο Προυστ. Ο Καμύ. Ο Μάρκες.Ο Μπόρχες. Ο Χέμινγουεϊ. Μπουκόφσκι. Σεπούλβεδα, Ντι Μωριέ, Σελίν, Κάφκα. Τσάντλερ, Χάισμιθ.
