Βρισκόμαστε στην τελική ευθεία για την πραγματοποίηση του 2ου Συνεδρίου για το Υπαρξιακό Πρόβλημα της Ελλάδας με τίτλο «Η Ελλάδα που χάνεται – Η Ελλάδα που θέλουμε!», που θα πραγματοποιηθεί στις 21-22 και 23 Νοεμβρίου στη Λεόντειο Σχολή Αθηνών. Στο παρόν φύλλο του Δρόμου δημοσιεύεται, στις σελίδες 12-13, το αναλυτικό πρόγραμμα του Συνεδρίου. Στο σημείωμα που ακολουθεί θα διατυπωθούν ορισμένες σκέψεις για τη μεθοδολογία, τη σημασία, το περιεχόμενο και τις στοχεύσεις του 2ου Συνεδρίου.
Οι βάσεις του 2ου Συνεδρίου κι ο χαρακτήρας του
Με τη διακήρυξη του Συνεδρίου, που κυκλοφόρησε τον Μάιο του τρέχοντος έτους, και με τη δημοσιοποίηση των μελών της Επιτροπής Στήριξης τον Ιούλιο, ξεκίνησαν οι διαδικασίες της σύγκλισης του 2ου Συνεδρίου (και τα δύο μπορείτε να δείτε στον ιστότοπο του Συνεδρίου: yparxiakoellada.gr). Είχαν προηγηθεί αρκετές συζητήσεις και ζυμώσεις για τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο του Συνεδρίου.
Το συνέδριο εξαρχής είχε έναν ιδιότυπο χαρακτήρα, που τον ονομάσαμε «υβριδικό». Δεν είναι συνέδριο ενός πολιτικού κόμματος∙ δεν είναι ούτε ένα αμιγώς επιστημονικό συνέδριο, ή συνέδριο ενός επαγγελματικού κλάδου. Είναι συνάμα επιστημονικό και πολιτικό. Αλλά γιατί αυτή η επιλογή; Πρόκειται για μια θεμελιακή μεθοδολογική αρχή για την ανάγκη τεκμηρίωσης και επιχειρηματολογημένων απαντήσεων σε μια σειρά από πλευρές του υπαρξιακού προβλήματος. Δεν ακολουθούμε έναν γενικά καταγγελτικό λόγο χωρίς να αναζητούμε απαντήσεις και εναλλακτικές∙ χωρίς να έχουμε πραγματική γνώση για τομείς, κλάδους, ειδικούς όρους, συσχετίσεις ανάμεσα σε αυτούς, ειδικές πλευρές και ιδιομορφίες της ελλαδικής πραγματικότητας. Επίσης δεν επιτρέπεται ένα πνεύμα καφενοβιακής συζήτησης ή ξερολισμού για κάθε θέμα, χωρίς συγκεκριμένη επιστημονική τεκμηρίωση, ή προβολή γνώσεων και αποτελεσμάτων από την ιδιαίτερη πείρα ανθρώπων που ασχολούνται σοβαρά με συγκεκριμένα θέματα. Είναι επίσης και πολιτικό συνέδριο, με την έννοια πως τα πιο μεγάλα θέματα που καθηλώνουν την Ελλάδα έχουν άμεσα πολιτικές ρίζες και αιτίες, και κυρίως δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς πολιτικές για κάθε ζήτημα, και πολιτική συνολικά για τη χώρα και τις ανάγκες της.
Επομένως ο υβριδικός χαρακτήρας «πολιτικό + επιστημονικό» συγκροτεί μια μεθοδολογία που ξεφεύγει από τα στενά όρια ενός κλάδου ή τις ειδικές στοχεύσεις ενός κόμματος. Η μορφή Συνέδριο προσδίδει μια αναγκαία σοβαρότητα και μια αρμόζουσα επιμέλεια για την αντιμετώπιση και τη διαπραγμάτευση μεγάλων, σύνθετων και συγκεκριμένων προβλημάτων. Τέλος, επιμένουμε στο ότι οι απαντήσεις δεν είναι προφανείς, ότι δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις, ότι δεν φτάνει ένα «μανιφέστο» και ένα «πρόγραμμα» κατασκευασμένα εγκεφαλικά και χωρίς την βάσανο της πείρας, της συζήτησης, της τεκμηρίωσης, και βεβαίως χωρίς εξαγωγή συμπερασμάτων από την πρόσφατη πείρα.
Τόσο το 1ο όσο και το 2ο Συνέδριο επικεντρώνονται στα προβλήματα και τα θέματα της σύγχρονης πραγματικότητας: μιλάμε για μια προσπάθεια ή ένα εγχείρημα που εκτυλίσσεται στην τροχιά του 21ου αιώνα. Είναι αλήθεια ότι επικεντρωνόμαστε στην ελλαδική κατάσταση που έχει προκύψει στα χρόνια 2010-2025, επειδή πρόκειται για μια ιδιαίτερα σοβαρή και με τεράστιες επιπτώσεις συνθήκη-καθεστώς που καθιστά το Υπαρξιακό Πρόβλημα σε παρόξυνση με διττό τρόπο: Πρώτον, καθιστά ιδιαίτερα οδυνηρό σε συνέπειες το «Η Ελλάδα που χάνεται», γιατί αυτό έχει ξεκινήσει από πολύ παλιότερα, αλλά μετά το 2010, τη χρεοκοπία και τα μνημόνια παίρνει τεράστιες διαστάσεις (+ τον γεωπολιτικό αναδασμό που συντελείται στην περιοχή μας). Δεύτερον –και ίσως σπουδαιότερο– δημιουργεί, όσο περνά ο καιρός και βαθαίνει μια σήψη, δυσμενέστερους όρους για την αντιμετώπιση του Υπαρξιακού Προβλήματος και τη θεμελίωση μιας κίνησης που να οδηγεί στην «Ελλάδα που θέλουμε».
Εγχείρημα με ταυτότητα
Το Συνέδριο σαν μορφή και σαν κίνηση μαζί, με όλες τις δραστηριότητές του (γιατί μετά τη διεξαγωγή του 1ου ακολούθησαν κι άλλες ενέργειες), δημιουργεί όρους συσπείρωσης, συνάντησης, διαλόγου, συμπόρευσης ανάμεσα σε ένα υπαρκτό αλλά ακόμη σκόρπιο και διάχυτο δυναμικό (σε ολόκληρη την Ελλάδα και στο εξωτερικό) αγωνιζόμενων, αντιστεκόμενων και εν αγωνία ανθρώπων για την πορεία της χώρας γενικά και σε πολλά πεδία. Κι αυτό συντελείται στη βάση ενός ενδιαφέροντος εγχειρήματος, χωρίς τα γνωστά κομματικά τσαλίμια και καταστάσεις, χωρίς την ιδιοτέλεια και τις προσωποκεντρικές ματαιότητες, χωρίς προκατασκευασμένα στερεότυπα. Πρόκειται για μια ανοικτή διαδικασία συσπείρωσης και διαλόγου, σε διαφορετική βάση, με αλληλοσεβασμό, καθώς και με μια άλλη ιδιότητα που πρέπει να κατακτηθεί περισσότερο. Πρόκειται για την ανάγκη σύνθεσης και κατάληξης σε προτάσεις και συμφωνίες που να μπορούν να εκφράζουν και να χωρούν πολλούς ανθρώπους, με διαφορετικές εμπειρίες και διαδρομές.
Το εγχείρημα έχει μια ταυτότητα, που τη δοκιμάζει μέσα από όλες τις διαδικασίες και ενέργειές του. Συνοπτικά:
- Αναγνώριση της ύπαρξης του Υπαρξιακού Προβλήματος της Ελλάδας και των γενικών (έστω) αιτίων που το προκαλούν ή το επιδεινώνουν.
- Συμφωνία στην ανάγκη μιας μεθοδολογίας που να συνδυάζει την τεκμηρίωση/επιστήμη με την πολιτική.
- Το αδιάσπαστο του κοινωνικού και του εθνικού στοιχείου για την πορεία της Ελλάδας και την όποια προοπτική της.
- Την ανεξαρτησία από το υπάρχον πολιτικό σύστημα και όλες τις οικονομικές ολιγαρχικές ελίτ.
- Την υποστήριξη και την προσπάθεια να αποκτήσουν φωνή όσοι δεν έχουν, την ανάδειξη και έκφραση ενός γνήσιου λαϊκού ριζοσπαστισμού.
Μοιάζουν με γενικές αρχές, αλλά στην ενότητά τους και στη σύνθεσή τους αποτελούν μια συγκεκριμένη ταυτότητα, μια «όχθη», που οριοθετείται από τη διαμορφωμένη ελληνική πραγματικότητα και προσανατολίζεται προς μια πραγματική υπέρβασή της με γνώμονα την εθνική και κοινωνική κυριαρχία, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων, το ξεπέρασμα του περιφερειακού μαρασμού, την ανεξαρτησία της χώρας, την αξιοπρεπή και φιλειρηνική στάση της στο διεθνές περιβάλλον.
Το Συνέδριο, σαν μορφή και σαν κίνηση μαζί, δημιουργεί όρους συσπείρωσης, συνάντησης, διαλόγου, συμπόρευσης ανάμεσα σε ένα υπαρκτό αλλά ακόμη σκόρπιο και διάχυτο δυναμικό αγωνιζόμενων, αντιστεκόμενων και εν αγωνία ανθρώπων
Οι όροι επιτυχίας του 2ου Συνεδρίου
Όταν ξεκινούσε η όλη προσπάθεια που συμβατικά ας την αποκαλέσουμε «Συνέδριο», τον Σεπτέμβριο του 2023 σε μια συνέλευση στο φεστιβάλ Resistance που διοργάνωσε η εφημερίδα Δρόμος, και με την επιτυχημένη διεξαγωγή του 1ου Συνεδρίου τον Μάιο του 2024 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την όποια συνέχεια – παρόλο που το 1ο Συνέδριο έδειχνε δυνατότητες και δημιούργησε προσδοκίες. Από τότε ξεκινά μια πιο συστηματική προσπάθεια καθιέρωσης και εμπέδωσης των δραστηριοτήτων του Συνεδρίου, και από την αρχή του 2025 συζητήθηκε η σύγκλιση του 2ου Συνεδρίου.
Στις προδιαγραφές του το 2ο Συνέδριο δεν μπορούσε να είναι μια επανάληψη του πρώτου. Έπρεπε να αντανακλά μια ανοδική πορεία συσπείρωσης και μια εμπέδωση της μεθοδολογίας και των επιλογών του∙ μάλιστα αυτά σε μια περίοδο καταιγιστικών εξελίξεων σε πολιτικό επίπεδο (προεκλογικές προετοιμασίες, δημιουργία νέων κομμάτων ή φορέων και πολλαπλών άλλων ποικίλων πρωτοβουλιών και διεργασιών). Ακόμα περισσότερο, σε συνθήκες που κάνει την εμφάνισή της με πιο έκδηλα σημάδια μια λαϊκή διαθεσιμότητα και ένα ακηδεμόνευτο ρεύμα (ιδιαίτερα με το κίνημα των Τεμπών), αλλά και μια ευαισθητοποίηση ενός νεανικού κυρίως δυναμικού συγκλονισμένου από τη βαρβαρότητα της γενοκτονίας των Παλαιστινίων.
Τόσο η υποδοχή της Διακήρυξης, όσο και η πολύ μεγαλύτερη συμμετοχή στην Επιτροπή Στήριξης του 2ου Συνεδρίου σε σχέση με το πρώτο, δείχνουν μια κατοχύρωση της κινούσας ιδέας του Συνεδρίου, και μια κατανόηση πως η σοβαρότητα και η επιμονή σε μια διαδικασία εγχειρήματος αξίζουν της στήριξης, του ενδιαφέροντος και της συμμετοχής ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων.
Ας δούμε ορισμένες διαφορές ανάμεσα στο 1ο και το 2ο συνέδριο: Το 2ο θα διαρκέσει 3 μέρες (το πρώτο είχε διαρκέσει 2). Το 1ο είχε διεξαχθεί σε 7 ολομελειακές θεματικές∙ το 2ο είναι πιο διαρθρωμένο: περιλαμβάνει 6 θεματικές, 3 ζώνες εργαστηρίων (σύνολο 9 εργαστήρια), δύο κύκλους ομιλιών, και καταληκτική συνέλευση. Στο 1ο έγιναν ανακοινώσεις από 37 ομιλητές, τώρα ξεπερνούμε τις 65. Στο 1ο έγινε λίγη συζήτηση, τώρα και στις θεματικές και κυρίως στα εργαστήρια θα γίνει περισσότερη.
Το πρόγραμμα στο σύνολό του διατηρεί με τις θεματικές μια αρκετά εστιασμένη θεματολογία γύρω από κεντρικά ζητήματα. Παράλληλα με τα εργαστήρια «απλώνεται» σε πολλά και ενδιαφέροντα ζητήματα. Τα καλύπτει όλα; Όχι φυσικά, αλλά προχωρά και βάζει πιο στέρεες βάσεις μιας γνωριμίας, συσπείρωσης, συντονισμού, διαλόγου, συνεύρεσης και συμπόρευσης δυνάμεων και δυναμικού. Όπως θα παρατηρήσετε, στο πρόγραμμα υπάρχει συνεργασία και συνδιοργάνωση με διάφορους φορείς, γεγονός που δείχνει και έναν δρόμο αναβάθμισης του ίδιου του Συνεδρίου και του Εγχειρήματος.
Και για μετά; Υπάρχει κάτι καινούριο;
Νομίζω πως η απάντηση είναι θετική. Το 2ο Συνέδριο δεν γίνεται για να αναγγείλει ένα 3ο Συνέδριο σε ένα-δυο χρόνια. Το 2ο Συνέδριο μπορεί να θέσει τις βάσεις δημιουργίας, άμεσα, μιας Πανελλαδικής Δικτύωσης και Συντονισμού που θα δώσει ζωή σε μια συγκεκριμένη πολύπλευρη δραστηριότητα στην Ελλάδα (και στο εξωτερικό). Με τοπικές επιτροπές και συνελεύσεις, με πανελλαδικές διαδικασίες, με εκδηλώσεις, παρεμβάσεις, ημερίδες ή διημερίδες, με χρησιμοποίηση όλων των μέσων επικοινωνίας και διαβούλευσης, με θεματικές συνδιασκέψεις ή συνέδρια, με συσπείρωση δυνάμεων. Η Δικτύωση για το Υπαρξιακό Πρόβλημα της Ελλάδας μπορεί να είναι ένα ζωντανό-δημιουργικό υποκείμενο-ρεύμα μέσα στην ελληνική πραγματικότητα, που να συμβάλλει πραγματικά σε μια αναγκαία αναγέννηση πνευματική, κοινωνική, εθνική, κινηματική, επιστημονική.
Οι τρεις μέρες των εργασιών του Συνεδρίου, η ίδια η συνεύρεση τόσων ανθρώπων και δυνάμεων στο 2ο Συνέδριο, μπορούν να εγγυηθούν πως πολλά έπονται. Ώστε το 2ο Συνέδριο να είναι μια σημαντική στιγμή που θα δώσει ώθηση σε ένα νέο, ιδιαίτερο, ανοικτό εγχείρημα και θα θέσει με σοβαρότητα τις αναγκαίες διαδικασίες, τις απαραίτητες προϋποθέσεις και αξίες, την αναγκαία ταυτότητα και τον «μπούσουλα» που χρειάζεται η χώρα και η κοινωνία στους ταραγμένους καιρούς που περνάμε.
Γραφτείτε άμεσα στο Συνέδριο (μέσω του ιστότοπου yparxiakoellada.gr). Ενισχύστε οικονομικά την προσπάθειά μας (οδηγίες στον ιστότοπο του Συνεδρίου). Ελάτε στο Συνέδριο ή παρακολουθήστε διαδικτυακά τις εργασίες του. Σας περιμένουμε να προχωρήσουμε μαζί!
Αποσπάσματα από τη Διακήρυξη για το 2ο Συνέδριο (Μάιος 2025)
Σκοπός του Συνεδρίου είναι:
- Η συνέχιση της εμβάθυνσης στα θεμελιώδη προβλήματα της χώρας, και η εξέταση πλευρών και ζητημάτων που δεν θίχτηκαν στο πρώτο συνέδριο.
- Η διερεύνηση διεξόδων από τις κυρίαρχες πολιτικές σε βασικούς τομείς, και η διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπισή τους με αξιόπιστη τεκμηρίωση, για προβολή όρων και προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν στη χώρα να σταθεί αξιοπρεπώς στηριγμένη στις δυνάμεις της.
- Η εξέταση της θέσης της Ελλάδας στο νέο γεωπολιτικό πλαίσιο εν μέσω σημαντικών αλλαγών στο διεθνές και περιφερειακό επίπεδο.
- Η ανάδειξη της σημασίας του πολιτικού αδιεξόδου και της αιτιότητας του χάσματος μεταξύ κοινωνίας και πολιτικού συστήματος.
- Η συμβολή στις προϋποθέσεις δημιουργίας ενός νέου συλλογικού υποκειμένου και μια στρατηγική της «επόμενης μέρας».
- Η διατύπωση θέσεων εκεί που μπορούν να υπάρχουν απαντήσεις, με οραματικό ρεαλισμό.
Το πολιτικό ζήτημα της περασμένης χρονιάς –η γενικευμένη αμφισβήτηση και απόρριψη του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος– δεν μπορεί παρά να εντάσσεται στους ανωτέρω σκοπούς: Η ανάγκη για τη συγκρότηση ενός νέου πολιτικού και κοινωνικού υποκειμένου είναι επιτακτική, χωρίς όμως να είναι αυτονόητη μία «αυτόματη ίδρυσή του». Το νέο υποκείμενο τίθεται ως ζητούμενο, που απαιτεί σοβαρή προετοιμασία και εμπεριστατωμένες απαντήσεις.
Η προσέγγισή μας βασίζεται στη μεθοδική διερεύνηση, χωρίς προκατασκευασμένα σχήματα ή τετριμμένα κλισέ. Μέσα από αυτήν την επιλογή διεκδικούμε την αξιοπιστία και τη σοβαρότητα ως θεμελιώδη στοιχεία του εγχειρήματός μας. Η αντιμετώπιση του υπαρξιακού προβλήματος της χώρας απαιτεί γνώση των σοβαρών προϋποθέσεων, τολμηρές προτάσεις και αποφασιστική συλλογική προσπάθεια.
Το δεύτερο Συνέδριο επιδιώκει να διευρύνει τη συμμετοχή στην ανάλυση και τις προτάσεις, καθώς και τη συσπείρωση ενός υπαρκτού δυναμικού που αγωνιά. Επιζητεί να περιγράψει την πορεία της χώρας, να καταδείξει ότι «τα πράγματα μπορούν να πάνε αλλιώς» και να σκιαγραφήσει την Ελλάδα που θέλουμε, ξεκινώντας από την άρνηση της εθνικής και κοινωνικής αλλοτρίωσης που παράγει και αναπαράγει –βαθαίνοντάς την διαρκώς– ο κατ’ ουσία μεταπρατικός χώρος και η μεταπρατική δομή που χαρακτηρίζει τον πυρήνα του καθεστώτος στη χώρα μας. Κυρίως, όμως, να εμπνεύσει και να στερεώσει την πεποίθηση ότι αξίζει και μπορούμε να αγωνιστούμε γι’ αυτήν, ανατρέποντας την κίβδηλη «κανονικότητα των μνημονίων» που μας την εμφάνισαν σαν εθνική κανονικότητα, και κατακτώντας την κανονικότητα της κοινωνικής και εθνικής αξιοπρέπειας.
Επειδή η Ελλάδα που θέλουμε δεν είναι μια αφηρημένη ιδέα. Η Ελλάδα που θέλουμε προϋποθέτει χώρα ανεξάρτητη, με ευημερία του λαού της, με ουσιαστική Δημοκρατία και εκδημοκρατισμό παντού, σύγχρονη παραγωγική βάση, πραγματική δικαιοσύνη, μορφωτικό και πολιτισμικό βάθος, κοινωνική δικαιοσύνη, οικολογική ευθύνη και ιστορική αυτογνωσία. Όλα αυτά φαντάζουν τόσο αυτονόητα, αλλά και τόσο μακρινά και ανέφικτα, όσο αποδεχόμαστε τους επιβαλλόμενους αδιέξοδους μονόδρομους της μετανεωτερικής αποικιοποίησής μας.
Το 2ο Συνέδριο αποτελεί κάλεσμα:
- Σε όσους ανησυχούν για την πορεία της χώρας, μέσα στις σημερινές γεωπολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις, αλλά ασφυκτιούν –παραμένοντας χωρίς φωνή– σε ένα στημένο και αδιέξοδο πολιτικό σκηνικό, με κυβερνήσεις και ηγεσίες που εξυπηρετούν όλες τις επιλογές που προκρίνει το ευρωδυτικό τοκογλυφικό κεφάλαιο.
- Σε όσους αντιστέκονται στην υποβάθμιση της ζωής, της εργασίας, της παραγωγής, του πολιτισμού, της δημοκρατίας, στις συνεχώς διευρυνόμενες κοινωνικές ανισότητες, σε όσους υπερασπίζονται τον Τόπο, το Περιβάλλον, την Αξιοπρέπεια των ανθρώπων, την ίδια την Υπόσταση της χώρας και της κοινωνίας.
- Στους ανθρώπους της επιστήμης και της γνώσης που μπορούν να τεκμηριώσουν, να φωτίσουν και να προτείνουν εναλλακτικές διεξόδους.
- Στους νέους ανθρώπους, το μέλλον των οποίων υποθηκεύεται, όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση. Στις γνώσεις, την ορμή, τη δημιουργικότητά τους που, αν βρει χώρο και τρόπο να αναπνεύσει, μπορεί να δώσει πρωτότυπες απαντήσεις.
- Σε όσους παράγουν γνώση μέσα από την εργασιακή τους δραστηριότητα, μέσα από κοινές προσπάθειες αντιμετώπισης των προβλημάτων που δημιουργεί η συγκεκριμένη πολιτική-οικονομική-πολιτιστική κατεύθυνση που επιβάλλεται.
- Σε όσους υπηρετούν την Τέχνη και τα Γράμματα, που μπορούν να εμπνεύσουν και να δώσουν νόημα στην κοινή μας προσπάθεια.
- Σε όσους εμπνέονται από έναν πατριωτισμό που εναρμονίζει: πολιτιστική ταυτότητα, δημοκρατία, ουμανισμό και διεθνικό οικουμενισμό.
- Σε όσους συμμετείχαν ή γνώρισαν την προσπάθεια του πρώτου συνεδρίου και βλέπουν την ανάγκη συνέχειας.
Οι ιδέες και οι δεσμοί που μας ενώνουν δίνουν δύναμη στο Εγχείρημά μας. Με αυτό το Συνέδριο προσπαθούμε να συμβάλουμε ουσιαστικά σε μια θετική απάντηση στο υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας, και ανιχνεύουμε με σταθερές αρχές και συνέπεια τις αναγκαίες βάσεις και προϋποθέσεις για την Ελλάδα που θέλουμε.
Είναι η στιγμή για μια κοινή και στοχευμένη κινητοποίηση – μια συνειδητή αφύπνιση που να ενώνει δυνάμεις και να μετατρέπει την ανησυχία σε εμπιστοσύνη, την απογοήτευση σε ελπίδα και την προσδοκία σε πράξη.
Φιλοδοξούμε να συμβάλλουμε θετικά, για να γίνουμε πρωταγωνιστές στην κατάκτηση της κινούσας στρατηγικής «ιδέας» για την Ελλάδα που θέλουμε και που αξίζει στον λαό μας.
Αγκαλιάστε το δεύτερο Συνέδριο! Ας συμβάλουμε όλοι μαζί στην επιτυχία του!
