1 Αν έχει κάποιο νόημα μια υπεράσπιση του Μάη, αυτή δε θα έχει σχέση ούτε με τα «ζήτω» και τις «παντοτινές λάμψεις των εξεγέρσεων», ούτε εν είδει οδηγού ή προτύπου για την ανταπόκριση στις σύγχρονες συνθήκες. Γιατί η πραγματικότητα των αρχών του 21ου αιώνα είναι πολύ διαφορετική από αυτήν του ’68. Γιατί ακριβώς το «68» άλλαξε τον κόσμο. Νίκησε γιατί ανάγκασε τον καπιταλισμό να αλλάξει και έχασε για τον ίδιο λόγο. Πάντως γι’ αυτό πολεμήθηκε τότε λυσσαλέα.
2 Πενήντα χρόνια είναι πάρα πολλά για να επικρατεί μια επιφανειακή ή νοσταλγική χρήση του Μάη. Οι «πρωταγωνιστές», τα «γεγονότα» και οι «ιστορίες», δεν μπορούν να σκεπάζουν τα πραγματικά ζητήματα που το συμβάν έθεσε. Στο στόχαστρο του Μάη μπήκε ο καπιταλιστικός και ιμπεριαλιστικός κόσμος, οι ανεπάρκειες και οι ασχήμιες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου, ο οικονομισμός, ο κρατικισμός, οι γραφειοκρατίες.
3 Πενήντα χρόνια είναι πολύ λίγα για να ξεχαστεί η εχθρική στάση όλων όσων σήμερα μιλούν και γράφουν για το Μάη σαν να υπήρξαν τότε κομμάτι του. Είναι υποκριτική και πονηρή μια υπεράσπιση του Μάη, όταν τότε –αλλά και σήμερα ακόμα– η κριτική αυτής της παγκόσμιας εξέγερσης όχι μόνο δεν κατανοήθηκε, αλλά αντίθετα χλευάστηκε, θάφτηκε, καταπολεμήθηκε.
4 Και όχι απλά η κριτική. Γιατί η αναδιάρθρωση του κεφαλαίου σε Ανατολή και Δύση, το χτύπημα των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων μέχρι και η μεγάλη σύμπνοια της περεστρόϊκα, ήταν στο πνεύμα της συνδιαχείρισης, της ηρεμίας, της καταστολής των αγώνων και όχι στο πνεύμα ανατροπής του «68». Πρέπει κάποτε η παραμόρφωση, η διαστρέβλωση και το ψέμα για το παρελθόν να αποτελούν αυστηρά κριτήρια διαχωρισμού μεταξύ αυτών που αναφέρονται σε έναν καλύτερο κόσμο. Και στη χώρα μας ευδοκιμεί το αποκρουστικό είδος του όψιμου υμνητή.
Τα πραγματικά μαζικά κινήματα δεν είναι μόνο οι στόχοι και τα προτάγματά τους. Είναι και οι πραγματικοί άνθρωποι που διαμορφώνονται μέσα από αυτά. Οι συμμετέχοντες, ο «περίγυρος», όσοι αναγκάζονται να πάρουν θέση. Είναι ο τρόπος –όχι ο μόνος– με τον οποίο οι κοινωνίες αλλάζουν συνειδήσεις, καθημερινότητα, αντιλήψεις. Και ο Μάης άλλαξε πολλά και για πολλούς σε όλον τον πλανήτη. Τα κινήματα δεν είναι εργαλεία για έναν σκοπό αλλά έκφραση αναγκών και συγκρούσεων που έρχονται στην επιφάνεια και μετασχηματίζουν τον κόσμο
5 Ο Μάης υπήρξε «θύελλα». Και παρόλο που οι εξεγέρσεις ούτε κατασκευάζονται, ούτε προκύπτουν κατά παραγγελιά, μόνο μέσω αυτών μπορούν να δρομολογηθούν εξελίξεις κλίμακας. Σήμερα οι αντιστάσεις εκφράζονται λιγότερο καθαρές, με σημαίες που δεν μπορούν εύκολα να κατηγοροποιηθούν στην «πρόοδο» ή την «συντήρηση». Οι ιδεολογίες φαίνονται ξεθωριασμένες, τα πολιτικά στρατόπεδα είναι πιο μπερδεμένα, οι μεγάλοι παίκτες περισσότεροι και οι θεωρίες λιγότερο συνεκτικές.
6 Μέσα από ποιους στόχους εκφράζεται το «αντικαπιταλιστικό» 50 χρόνια μετά; Πώς μπορούμε να στοχαστούμε σήμερα πάνω στη χειραφέτηση κοινωνιών και ανθρώπων; Γιατί ο Μάης ή οι Μάηδες μέσα στην πολλαπλότητά τους είχαν ματιά συνολική και ευρεία. Ήταν κι αυτός ένας λόγος που έπρεπε να ξεδοντιαστεί με κάθε τρόπο. Τι είναι αυτό που σήμερα καταπολεμιέται από το σύστημα; Πού αυτό αναγνωρίζει τους εχθρούς του;
7 Το «68» δεν ήταν γαλλικό αλλά παγκόσμιο. Η ευρωποκεντρική σκέψη δεν είναι πια μόνο φτωχή και ατελής αλλά στήριγμα του δυτικού κόσμου. Ο διαφορετικός χαρακτήρας των αγώνων και των στόχων, οι ιδιαιτερότητες όλων όσων συναποτελούσαν το «παγκόσμιο» δεν εμπόδισαν την ένταξή τους σε έναν κοινό ορίζοντα. Ποια ενότητα μπορεί σήμερα να οικοδομηθεί; Σε έναν κόσμο σε δικτύωση, με μια ξέφρενη προσπάθεια να επιβληθεί η καπιταλιστική ομοιομορφία, εν μέσω απίστευτων μορφών ανισότητας οριζοντίως και καθέτως, όταν οι διχασμοί κάθε είδους αποτελούν συστημική προτεραιότητα.
8 Για όσους δεν πιστεύουν ότι τα κινήματα «είτε νικούν είτε χάνουν», υπάρχει ένα κρίσιμο ζήτημα. Η διαρκής ανάγκη για αναπροσαρμογή των στόχων όταν οι εποχές αλλάζουν. Η έγνοια να μην παρασυρθούν και χωνευτούν αιτήματα και στάσεις στο πεδίο του αντιπάλου. Να αναγνωριστεί αλλά και να χτυπηθεί η δεδομένη πορεία ενσωμάτωσής τους. Δεδομένη γιατί ουδέποτε υπήρξε το σχήμα «από τη μια το σύστημα κι από την άλλοι οι εχθροί του».
9 Είναι λοιπόν αναγκαία μια πιο στρατηγική σκέψη και πράξη. Τέτοια που να ξεπερνά τον ορίζοντα και την πλημμυρίδα της κινηματικής έξαρσης και που να μπορεί να εκτιμά και να προβλέπει. Μια αντίληψη που να μπορεί να καταγράφει και να πανηγυρίζει τις νίκες ως προσωρινές και ασταθείς. Που να αντιλαμβάνεται τα ίδια της τα όρια. Αυτό βέβαια δεν αφορά την «ιδεολογία» αλλά τους συσχετισμούς δύναμης στην ολότητά τους.
10 Τα πραγματικά μαζικά κινήματα δεν είναι μόνο οι στόχοι και τα προτάγματά τους. Είναι και οι πραγματικοί άνθρωποι που διαμορφώνονται μέσα από αυτά. Οι συμμετέχοντες, ο «περίγυρος», όσοι αναγκάζονται να πάρουν θέση. Είναι ο τρόπος –όχι ο μόνος– με τον οποίο οι κοινωνίες αλλάζουν συνειδήσεις, καθημερινότητα, αντιλήψεις. Και ο Μάης άλλαξε πολλά και για πολλούς σε όλον τον πλανήτη. Τα κινήματα δεν είναι εργαλεία για έναν σκοπό αλλά έκφραση αναγκών και συγκρούσεων που έρχονται στην επιφάνεια και μετασχηματίζουν τον κόσμο.
11 Έτσι, αν η χειραφετητική πολιτική έχει σχέση με τη συγκρότηση μεγάλων υποκειμένων, η «δυναμική των πραγμάτων» δεν μπορεί να θυσιάζεται σε προδιαγεγραμμένες πορείες. Είναι άλλο πράγμα το «να μην πετάς στα σύννεφα» και άλλο το να δίνεις «ισχύ νόμου» σε αυτό που η ισχύς επέτρεψε τελικά να επικρατήσει. Αν λοιπόν κάποιοι στοχαστές αναγνωρίζουν το Μάη, ως μήτρα της σημερινής, μεταμοντέρνας ατομικιστικής κοινωνίας, ας είναι αυτό ένα καμπανάκι που θα μάς κάνει πιο ψιλιασμένους για τις διεργασίες ενσωμάτωσης των μετά-το-κίνημα εποχών.
12 Ο Μάης απελευθέρωσε πολλαπλά υποκείμενα, ενέταξε στο κύμα του διαφορετικές δυναμικές και χώρους, κριτίκαρε τις πιο διαφορετικές όψεις του καπιταλιστικού κόσμου. Τόσο η ευρύτητα όσο και η ετερογένεια του δεν ήταν μόνο λογικές αλλά και προωθητικές. Το ζήτημα σήμερα τίθεται διαφορετικά. Η αναδιάρθρωση του κεφαλαίου όχι μόνο εκτόξευσε τους κάθε λογής κατακερματισμούς αλλά και οι θεωρίες που τη συνόδευαν έκαναν τα πάντα για να διαλύσουν το ίδιο το έδαφος αυτών των συναντήσεων. Σήμερα το Εγώ έχει κερδίσει πόντους. Η κοινωνία αναπαρίσταται ως άθροισμα, το αίσθημα της κοινής μοίρας έχει ατονήσει, η λογική «διεκδικώ το δικαίωμά μου» φθείρει διαδικασίες του συλλογικού. Η πληθυντικότητα του «Μάη» δεν σήμαινε τη διάλυση της πολιτικής, των μεγάλων υποκειμένων και της ιστορίας τους, αλλά την ανάγκη εμπλουτισμού όλων των διαδικασιών που τα συγκροτούν.
