Τα λάθη του ΕΝΦΙΑ, οι «»διορθώσεις και μια Έκθεση που αποδεικνύει το προφανές: έχει εξαντληθεί η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών
Του Δρόσου Δρόσου*
Δεν έχει τελειωμό η ταλαιπωρία με τον ΕΝΦΙΑ (Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων) ο οποίος αρχικά υπολογίστηκε και τα εκκαθαριστικά προσδιορισμού του είχαν αναρτηθεί έως 31/07/2014. Αφού προκάλεσαν κυριολεκτικά σοκ, τόσο για όσους ο φόρος είχε υπολογιστεί ορθά όσο και για τις περιπτώσεις που αφορούν λάθος υπολογισμούς, ήρθε το θέατρο όσων βουλευτών της συγκυβέρνησης έκαναν σαν να μην ήξεραν τι ψήφιζαν όταν επιβαλλόταν η φορολογία του ΕΝΦΙΑ, αλλά και η αναλγησία αυτών που υπερασπίστηκαν τον φόρο, επικαλούμενοι την κατάσταση που βρίσκεται η οικονομία της χώρας.
Σε αυτό το κλίμα, ακολούθησε η προσπάθεια της κυβέρνησης να εξευμενίσει κατ’ αρχήν το λαϊκό θυμό με υποσχέσεις για διορθώσεις και αποκατάσταση –τάχα– των αδικιών αλλά και λαθών του ΕΝΦΙΑ. Στις 22/09/2014 αναρτήθηκαν στη σελίδα της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων τα νέα διορθωμένα εκκαθαριστικά για 800.000 περίπου φορολογούμενους, κατόχους ακινήτων σε περιοχές εκτός αντικειμενικού προσδιορισμού που οι αυθαιρεσίες του ΕΝΦΙΑ τους είχαν αναγάγει σε πλούσιους και κατά συνέπεια υπόχρεους για πληρωμή βαρύτατης φορολογίας. Τώρα το υπουργείο καλεί τους φορολογούμενους στην καταβολή του φόρου σε 6 μηνιαίες δόσεις, με την προθεσμία καταβολής της πρώτης να λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου.
Αναλγησία
Τώρα που πέρασαν οι πρώτες μέρες και ξεθύμανε ο πρώτος θυμός, θα ακολουθήσουν και τα μέτρα αποκατάστασης αδικιών, υποτίθεται, με παροχή εκπτώσεων. Αυτά, όμως, θα αφορούν όχι τα εκατομμύρια των υπόχρεων σε καταβολή φόρου που είχαν εξοργιστεί, αλλά μερικές μόνο χιλιάδες φορολογούμενους, για τους οποίους θα εκδοθούν ξανά (για τρίτη φορά) νέα εκκαθαριστικά με τον μειωμένο ΕΝΦΙΑ. Φόρος που θα προκύψει για τους ιδιοκτήτες κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων, ημιτελών, όσων διαπίστωσαν λάθη και θα προχωρήσουν στη διόρθωση του Ε9, αλλά και για τους οικονομικά αδύναμους που δικαιούνται ολική ή μερική απαλλαγή, έκπτωση 50%, ανάλογα με τους όρους και τις προϋποθέσεις. Εισοδηματικά κριτήρια, όπως το ύψος του πραγματικού ή τεκμαρτού εισοδήματος του φορολογούμενου, η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας του κ.λπ., θα κρίνουν τους δικαιούχους των σχετικών εκπτώσεων.
Η διαδικασία αυτών των τελευταίων διορθώσεων θα πραγματοποιηθεί εντός του Οκτωβρίου, βεβαίως αφού εκδοθούν οι αναγκαίες εγκύκλιοι και οδηγίες που θα προσδιορίσουν τις διαδικασίες που θα ακολουθηθούν. Εν τω μεταξύ, η πρώτη δόση θα πρέπει να καταβληθεί με το εκκαθαριστικό που υπάρχει αυτή τη στιγμή στη διάθεσή μας, ακόμη και αν αυτό είναι λάθος.
Δεν έχει, όμως, τελειωμό και η αναλγησία πολιτικών αντρών και μιας πολιτικής που αποφάσισε, αντί της θεσμοθέτησης μιας δίκαιης φορολογίας, επί της μεγάλης ακίνητης ή κινητής περιουσίας, να επιρρίψει δυσβάσταχτου ύψους φορολογικά βάρη σε όλους. Δηλαδή, ακόμη και σε πολίτες με μικρή ή μεσαία αξία περιουσίας που έχουν από μηδαμινή έως ανύπαρκτη φοροδοτική ικανότητα, μετά τη λαίλαπα της μνημονικής οικονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε και ισοπέδωσε την οικονομία και την κοινωνία.
Η «ενδιάμεση έκθεση»
Για να κατανοήσουμε, τώρα, τις πραγματικές διαστάσεις της βαρβαρότητας μιας πολιτικής επιλογής που θέλει να αντλήσει τα έσοδα που επιβάλει η μνημονική πολιτική από αυτούς που δεν έχουν, ας αναφερθούμε όχι σε επιχειρήματα του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά στη νέα Ενδιάμεση Έκθεση για τα μέλη των αρμόδιων Κοινοβουλευτικών Επιτροπών της Βουλής των Ελλήνων, που είδε το φώς της δημοσιότητας τις τελευταίες μέρες.
Σ’ αυτήν, όπως αναφέρεται, 6.300.000 Έλληνες, βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας ή απειλούνται από αυτήν (σελ. 23-24).
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, κατά το β’ τρίμηνο του 2014 το ποσοστό ανεργίας ήταν 26,6%, έναντι 27,8% του προηγούμενου τριμήνου και 27,3% του αντίστοιχου τριμήνου του 2013. Ο αριθμός των ανέργων ανήλθε σε 1.280.101, ενώ πλήττει πλέον και τους αρχηγούς των νοικοκυριών, δηλ. εργαζόμενους άντρες στην παραγωγική ηλικία. Η ανεργία των νέων 15-24 ετών ανήλθε στο 52%, ενώ πολλά νοικοκυριά είναι χωρίς κανέναν εργαζόμενο άλλα και χωρίς πόρους. Παράλληλα, υπήρξε δραματική μείωση των αποδοχών, ενώ ο κατώτατος μισθός βρίσκεται κάτω από το επίπεδο του 2000.
Τρεις δείκτες για τη φτώχεια
Η φτώχεια μπορεί να εκτιμηθεί με τη βοήθεια τριών δεικτών.
Ο πρώτος δείκτης αναφέρεται στη σχετική φτώχεια, ο οποίος μετρά το ποσοστό του πληθυσμού με εισόδημα χαμηλότερο από το 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος. Όταν το διάμεσο εισόδημα αυξάνεται ή μειώνεται, τότε και το όριο της φτώχειας αυξάνεται ή μειώνεται αντίστοιχα. Συγκεκριμένα, το 2013 το όριο φτώχειας ήταν 432 ευρώ το μήνα για ένα άτομο και 908 ευρώ για μια τετραμελή οικογένεια.
Ο δεύτερος δείκτης αναφέρεται στο σταθερό όριο σχετικής φτώχειας, δηλαδή στο ποσοστό του πληθυσμού που είχε το 2013 εισόδημα χαμηλότερο του 60% του διάμεσου ισοδύναμου εισοδήματος του 2009. Το σταθερό όριο φτώχειας για το 2013 ήταν 665 ευρώ για ένα άτομο και 1.397 ευρώ για τετραμελή οικογένεια.
Τέλος, ο τρίτος δείκτης αναφέρεται στο όριο της ακραίας φτώχειας το οποίο μπορεί να καθοριστεί από το κόστος του βασικού καλαθιού αγαθών για ένα ελάχιστο επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Ένα τέτοιο καλάθι για την Αττική (για το έτος 2013) για ένα νοικοκυριό χωρίς έξοδα στεγαστικού δανείου και ενοικίου είναι 233 ευρώ για ένα άτομο και 684 ευρώ για μια τετραμελή οικογένεια.
Με βάση την έρευνα εισοδημάτων και συνθηκών διαβίωσης των νοικοκυριών, 2,5 εκατομμύρια άτομα βρίσκονται κάτω από το χρηματικό όριο της σχετικής φτώχειας, με βάση το εισόδημα του μεσαίου νοικοκυριού (το 60%). Επιπλέον, 3,8 εκατομμύρια άτομα βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας λόγω υλικών στερήσεων και ανεργίας. Η Ελλάδα, σύμφωνα με την Eurostat, βρίσκεται στην χειρότερη θέση στην Ε.Ε.-28 όσον αφορά τον κίνδυνο φτώχειας. Η Ελλάδα, επίσης, συγκαταλέγεται στην ομάδα των χωρών με τη μεγαλύτερη φτώχεια (23,1%) και προηγείται της Ισπανίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας ενώ κατέχει την τέταρτη χειρότερη θέση ως προς τον δείκτη χάσματος της φτώχειας μετά την Ισπανία, Ρουμανία και Βουλγαρία.
Επίσης, σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα βρίσκεται στην τέταρτη χειρότερη θέση μεταξύ 35 χωρών με βάση τους δείκτες ευημερίας και ποιότητας ζωής, χειρότερα ακόμα και από την Τουρκία. Μια άλλη σημαντική διάσταση της φτώχειας αφορά την παιδική φτώχεια (26,5% το 2012), τα μονογονεϊκά νοικοκυριά, τα πολυμελή νοικοκυριά, τους μη οικονομικά ενεργούς και τα άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο.
Ιδού, λοιπόν, σε ποιους φορολογούμενους επιρρίπτουν τα φορολογικά βάρη. 6.300.000 Έλληνες, κι αν ακόμη διαθέτουν εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας, καλούνται να επιβαρυνθούν με φόρους, στο εισόδημα ή στην περιουσία, φόρους που θα επιβληθούν, θα βεβαιωθούν, και δεν θα καταστεί βεβαίως δυνατό να καταβληθούν.
Το ύψος των «παλαιών», βεβαιωμένων έως 31/12/2013 και των «νέων» ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο, αγγίζει πλέον τα 70 δισ. ευρώ (69.239 εκατ. ευρώ στις 31 Αυγούστου). Δεν ήμασταν προφήτες, αλλά από τις σελίδες του Δρόμου (Δεκέμβριος 2012, τ. 145) όταν ακόμη έβλεπαν τη δημοσιότητα τα φορολογικά νομοσχέδια (με 44,8 δισ. βεβαιωμένων και ανείσπρακτων φόρων της 31/12/2011) είχαμε από αυτήν εδώ τη στήλη επισημάνει τι θα συμβεί, σχετικά με την τύχη τόσο των νέων φόρων όσο και των βεβαιωμένων ληξιπρόθεσμων οφειλών. Βεβαίως, προδιαγράφεται το παρόν και το μέλλον των ανείσπρακτων και θα είναι το ίδιο και χειρότερο, παρά τις απειλές της κυβέρνησης για υλοποίηση αναγκαστικών μέτρων είσπραξης, πλειστηριασμών κλπ κατά των οφειλετών. Γιατί, εν τω μεταξύ, κάθε χρόνο μειώνεται η φοροδοτική ικανότητα των πολιτών.
Μια άλλη πρόταση
Η παρούσα φορολογική πολιτική είναι φανερό ότι επιβάλει φόρους σε αυτούς που μπορεί – και όχι σε αυτούς που μπορούν και πρέπει να επιβαρυνθούν. Δεν εκπληρώνει τον αναδιανεμητικό της ρόλο υπέρ των μικρών εισοδημάτων όπως θα όφειλε, αλλά αυτό είναι φυσική επιλογή για μια νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση.
Αυτή είναι η στιγμή, όμως, που πρέπει να ακουστεί δυνατά η φωνή και η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο ΕΝΦΙΑ δεν μπορεί παρά να καταργηθεί και να θεσμοθετηθεί ένας φόρος ακίνητης περιουσίας που θα υπολογίζεται στην πραγματική αξία και όχι στις πλασματικές αντικειμενικές αξίες του 2007. Ένας φόρος που θα λαμβάνει υπόψη την ανάγκη για παροχή απαλλαγών στην πρώτη κατοικία, αφορολόγητο όριο τόσο στην ακίνητη περιουσία όσο και στο εισόδημα, εξασφάλιση σταθερού και ξεκάθαρου φορολογικού περιβάλλοντος, περιουσιολόγιο για να μην μπορούν να κρυφτούν οι έχοντες τη φοροδοτική ικανότητα και οι κατέχοντες (που, ας το πούμε ευγενικά, φοροαποφεύγουν).
Εξάλλου, στο πάγιο ερώτημα που απευθύνουν οι «δύσπιστοι» προς τον ΣΥΡΙΖΑ «πού θα βρεθούν τα λεφτά», η απάντηση βρίσκεται στο νέο περιβάλλον που θα προκύψει με την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης για την αντιστροφή της κοινωνικής και οικονομικής αποδιάρθρωσης, την ανόρθωση της οικονομίας και την έξοδο από τη κρίση, όπως το ανακοίνωσε ο πρόεδρος Αλέξης Τσίπρας στη ΔΕΘ.
Γιατί μια οικονομία που δεν παράγει αξία, δεν αποδίδει και φορολογικά έσοδα.
Ας σταθούμε, όμως, στην πρόσκληση-πρόκληση από την ομιλία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, ότι «ανοίγουμε έναν μεγάλο κύκλο διαλόγου και συναπόφασης με τους πολίτες». Ότι «Δεν μοιράσαμε υποσχέσεις. Μοιράσαμε ευθύνη». Και «Σε ό,τι μας αφορά, γνωρίζουμε παρά πολύ καλά τα δυσχερή οικονομικά μεγέθη που θα παραλάβουμε. Γνωρίζουμε το μέγεθος της καταστροφής που έχουν επιφέρει στην πραγματική οικονομία οι μονόδρομοι των μνημονιακών κυβερνήσεων. Είμαστε, όμως, ταυτόχρονα βαθιά πεπεισμένοι πως η μοναδική λύση για να βγει η χώρα από το τέλμα της ύφεσης, είναι η κινητοποίηση της κάθε Ελληνίδας και κάθε Έλληνα».
Αυτήν την πρόσκληση πρέπει να τη διαδώσουμε, να παραστούμε και να συμβάλουμε με τις δυνάμεις που διαθέτει ο καθένας από εμάς τους πολίτες για να πλουτίσει, να συνεπάρει και να υλοποιηθεί το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης για την έξοδο από τη κρίση.
* Ο Δρόσος Δρόσος είναι Λογιστής-φοροτεχνικός
