Το έγκλημα που διαιωνίζεται αφορά στην «παραγωγή» νεαρών ενηλίκων χωρίς ουσιαστική ικανότητα για κριτική σκέψη, χωρίς αναπτυγμένη συναισθηματική νοημοσύνη, χωρίς γνώση για τον ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό παρά μόνο σε ένα πρωτόγονο και μάλλον διαστρεβλωμένο επίπεδο, χωρίς επίγνωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους στο πλαίσιο της πολιτείας, χωρίς γνώσεις για τα μεγάλα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα, χωρίς δεξιότητες για επίλυση προβλημάτων, χωρίς δυνατότητα για εναλλακτική/αντισυμβατική σκέψη. Επίσης, χωρίς αυτόνομη ηθική και διάθεση εμπλοκής σε πρωτοβουλίες που αφορούν το «γενικό καλό». Αντίθετα, «παράγουμε» παθητικότητα, ομοιομορφία, ανταγωνισμό, κοινωνικά στερεότυπα, υποκριτική συμπεριφορά και μηχανιστική σκέψη. Όλα αυτά σε ένα περιβάλλον απαιτούμενης αλλά όχι παιδαγωγικά αρθρωμένης πειθαρχίας, κόπωσης, δυσφορίας, άγχους….
Ίσως φαίνεται λίγο αφοριστική αυτή η θεώρηση, αλλά δυστυχώς ισχύει για την πλειοψηφία των παιδιών και κυρίως εκείνων που δεν είναι «εκτεθειμένα» στα κατάλληλα ερεθίσματα στην οικογένεια ή την ευρύτερη κοινωνική τους ομάδα.
Οι συνεργοί;
Συνεργοί είμαστε δάσκαλοι/καθηγητές, γονείς και φυσικά η πολιτεία με τις εκάστοτε εκπαιδευτικές ρυθμίσεις και «αλλαγές» οι οποίες δεν έχουν αποδώσει καλύτερη παιδεία. Η «έξοδος» είναι πάντα η διοχέτευση προς διάφορες κατευθύνσεις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ή η τυχαία τροφοδότηση της κοινωνίας με απόφοιτους και απόφοιτες με πλασματικά απολυτήρια..
Φυσικά, το σχολείο δεν αποτελεί μία γυάλα αποκομμένη από την κοινωνία ούτε είμαστε μάγοι ή θαυματοποιοί οι εκπαιδευτικοί.
Η πολιτική παιδεία;
Η πολιτική παιδεία δεν «διδάσκεται». «Μεταφέρεται» σε ένα επίπεδο γνώσεων από τον εκπαιδευτικό και το βιβλίο, αλλά κυρίως βιώνεται σε ένα σχολείο που λειτουργεί:
-ορθολογικά
-δημοκρατικά
-με σαφείς και ρεαλιστικούς στόχους
-χωρίς αντιφατικά/διπλά μηνύματα
-χωρίς κρυφή ατζέντα δασκάλων και διεύθυνσης
-με πρόβλεψη για κάλυψη των κενών και των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων των μαθητών/μαθητριών.
Είναι αυτονόητο ότι τουλάχιστον οι απόφοιτοι των Γυμνασίων και κυρίως των Λυκείων, θα πρέπει να έχουν αποκτήσει συνείδηση πολίτη, δημοκρατικά αντανακλαστικά και ουσιώδεις γνώσεις για το πολίτευμα και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους.
Το σχολείο διαιωνίζει κοινωνικές ανισότητες
Είναι γνωστό ότι με ποικίλους συνειδητούς και ασυνείδητους τρόπους, με στάσεις και συμπεριφορές, το σχολείο αναπαράγει τα κοινωνικά στερεότυπα και τις ανισότητες.
Επί πλέον, ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο δεν διαθέτει διαβάθμιση ικανοτήτων σε κάθε τάξη -δηλαδή συγκέντρωση μαθητών του ίδιου επιπέδου σε τμήματα- αντανακλά μεν τη φιλοσοφία να δοθεί η ίδια παιδεία σε όλους τους μαθητές και μαθήτριες χωρίς εξαιρέσεις και, βέβαια, αυτή η πρακτική έχει θεωρηθεί ως η παιδαγωγικά σκόπιμη και δημοκρατική, αλλά, στην Ελλάδα, το σύστημα αξιολόγησης, εστιασμένο στο αποτέλεσμα συγκεκριμένων εξετάσεων και όχι στη διαδικασία απόκτησης γνώσης και ανάπτυξης της προσπάθειας, είναι αφ’ ενός παιδαγωγικά παρωχημένο και αφ’ ετέρου, θεωρώντας ότι οι μαθητές και μαθήτριες μίας τάξης μοιράζονται όντως το ίδιο επίπεδο γνώσεων και ικανοτήτων με μικρές αποκλίσεις, απλά διαιωνίζει τις ανισότητες και δημιουργεί εξαιρετικά μεγάλες δυσκολίες στους εκπαιδευτικούς ως προς το σχεδιασμό και τους στόχους των επί μέρους ενοτήτων των μαθημάτων.
Ένας μηχανισμός αξιολόγησης που θα αφορούσε στη συνολική πρόσληψη/εκμάθηση γνώσεων, δεξιοτήτων και καταβολή προσπάθειας θα έδινε ακριβέστερη εικόνα για τη μαθητική επίδοση.
Ταυτόχρονα, η ακριβής αξιολόγηση θα μπορούσε να συνδυάζεται με ενδοσχολικούς μηχανισμούς
υποστήριξης και ενίσχυσης των αδύναμων μαθητών και μαθητριών.
Όλοι γνωρίζουμε ότι η «κοινή» γνώση που μοιράζεται απλόχερα σε όλους και όλες, στην πράξη «δεν φτάνει» σε, ούτε αξιοποιείται από όλους, γιατί δεν υπάρχει αντικειμενικά κοινή δυνατότητα όλων για πρόσληψη και αξιοποίηση. Και φυσικά εδώ δεν γίνεται λόγος για μικρές αποκλίσεις ούτε για μαθησιακές διαφοροποιήσεις προτιμώμενου μέσου ή στυλ…
Η παροχή κοινού υλικού σε όλο τον πληθυσμό μίας τάξης, έχει φυσικά νόημα σε ένα σύστημα όπου οι απόφοιτοι κάθε συγκεκριμένης τάξης όντως έχουν αποφοιτήσει με επιτυχία και όχι με «σπρώξιμο» στο οποίο για πολλούς λόγους καταφεύγουμε υπονομεύοντας την αξιοπιστία της ίδιας μας της προσπάθειας .
Το ελληνικό σύστημα με την τρέχουσα μορφή διαστρεβλωμένης και μη αντικειμενικής αξιολόγησης και μετακίνησης των μαθητών από τάξη σε τάξη αδικεί όλους τους εμπλεκόμενους -μαθητές και εκπαιδευτικούς. Δίνοντας προβιβάσιμο βαθμό σε μαθητές που πολλές φορές δεν θα έπρεπε καν να βρίσκονται στη συγκεκριμένη τάξη, δεν διευκολύνουμε ούτε τα παιδιά με έλλειμμα γνώσεων και δεξιοτήτων ούτε βέβαια τα παιδιά με στόχους και κατακτημένο επίπεδο γνώσεων. Για το λόγο αυτό, τα απολυτήρια του Λυκείου, είναι κοινό μυστικό ότι αποτελούν πλασματικά πιστοποιητικά για μεγάλο αριθμό μαθητών .
Ερώτημα: Η κατάργηση της βαθμολογίας χωρίς πρόβλεψη για συγκεκριμένους τρόπους αντικειμενικής αξιολόγησης και κάποια μορφή πανελλαδικά εφαρμοζόμενων πρακτικών ελέγχου του επιπέδου των μαθητών/μαθητριών, αρκεί;
H κατάργηση της βαθμολογίας δεν προϋποθέτει πέρα από νέα βιβλία και νέα προσέγγιση και μεθόδους εκ μέρους των εκπαιδευτικών; Eπίσης, νέο καθεστώς ενδοσχολικών σχέσεων και αναβαθμισμένη σχολική υποδομή ώστε να μπορέσει να αξιοποιηθεί ουσιαστικά από δασκάλους/ες και μαθητές/τριες και όχι να καταστήσει τους εκπαιδευτικούς αλώσιμους και ομήρους – γιατί η μέχρι τώρα ψυχολογία των παιδιών είναι: ό,τι δεν βαθμολογείται δεν χρειάζεται διάβασμα και ό,τι δεν περιλαμβάνεται στην εξεταστέα ύλη για το πανεπιστήμιο μάς αφήνει παγερά αδιάφορους/ες.
Αντιμετώπιση της σχολικής παραβατικότητας
Ερώτημα: Είναι δυνατόν να αντιμετωπίζουμε την παραβατικότητα μαθητριών και μαθητών με ρυθμίσεις και διατάξεις που αντανακλούν καθεστώς, πεποιθήσεις και κοινωνικό πλαίσιο 20 ή 30 χρόνων πριν;
Τα νέα δεδομένα – κινητά τηλέφωνα, αύξηση στη χρήση και διακίνηση ουσιών κάποιες φορές ακόμη και στο σχολικό χώρο, αύξηση των παιδιών μονογονεϊκών οικογενειών – για να μην αναφέρουμε την οικονομική κρίση, τα παιδιά των μεταναστών, τον ρατσισμό – χρειάζονται νέες προσεγγίσεις και μέτρα.
Κοινωνοί του ελληνικού πολιτισμού
Ερώτημα: Είναι σκόπιμο και προάγει την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με τον ελληνικό, αλλά και τον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πολιτισμό, να διατηρείται η απουσία προβολών σε τακτική βάση παραστάσεων αρχαίου και νεοελληνικού θεάτρου και συμμετοχής σε δραστηριότητες που εμπλέκουν τα παιδιά σε βασικούς τομείς της κοινωνίας;
Μήπως το αξιόλογο αρχείο της ΕΡΤ θα μπορούσε να διατεθεί στα σχολεία και οι μαθητές να απολαμβάνουν σημαντικές παραστάσεις και εκδηλώσεις που θα τους καταστήσουν κοινωνούς του ελληνικού πολιτισμού και θα δημιουργήσουν μία υγιή «έξη» στην επαφή με την τέχνη δίνοντάς τους και την ιστορική γνώση της εξέλιξης και συνέχειας του Ελληνισμού;
H έμφαση και προσήλωση στη γραμματική και το συντακτικό αποστεώνουν την επαφή με την ουσία και το απόσταγμα της αρχαίας γραμματείας και η απόδειξη είναι ότι ελάχιστα παιδιά -χωρίς ερεθίσματα από την οικογένεια ή το φιλικό περιβάλλον- ενδιαφέρονται για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, το θέατρο ή την τέχνη μετά την αποφοίτησή τους από το ελληνικό σχολείο.
Μαθήματα επιλογών
Η ύπαρξη των μαθημάτων επιλογών όπως Ιστορία της Τέχνης, Ευρωπαϊκός Πολιτισμός, Θεατρολογία, Εικαστικά κ.λπ. αποτελεί θετικό στοιχείο, αλλά αφορά μεμονωμένους μαθητές/μαθήτριες που τα επιλέγουν. Πώς διασφαλίζεται ότι σημαντικά κεφάλαια αυτού που ορίζουμε τουλάχιστον ως ελληνικό και ευρωπαϊκό πολιτισμό έχουν γίνει κτήμα των μαθητών;
Σημαντικό σχετικό ζήτημα είναι ότι τα μαθήματα επιλογών αλλάζουν κατά το δοκούν. Παλιότερα υπήρχε η Ψυχολογία, ακόμη πιο παλιά η Λογική.
Στη σημερινή εποχή με την εικόνα και τον ήχο να κατακλύζουν το μυαλό των παιδιών και όταν σημαντικοί επιστήμονες-ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και παιδαγωγοί επισημαίνουν την αδυναμία των μαθητών/μαθητριών για επεξεργασία κειμένου, σωστή διατύπωση του λόγου, διαχείριση συναισθημάτων και αυτορρύθμιση, μήπως το ελληνικό σχολείο πρώτο από όλα θα έπρεπε να διαθέτει μάθημα με βασικές αρχές Λογικής και Ψυχολογίας;
Το έτος Αριστοτέλη δεν «έφτασε» στα σχολεία.
Άλλη μία φορά μεμονωμένες πρωτοβουλίες καθηγητών έφεραν κάποια ενημέρωση…
Τέλος, πώς γίνεται με έξι ή επτά ώρες μάθημα καθημερινά, αντί να πυροδοτούμε τη φυσική περιέργεια των παιδιών για μάθηση, να δημιουργούμε άπωση για τη γνώση και τo παρελθόν;
Όταν στο μάθημα της Ιστορίας Γενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου προβάλλεις ντοκιμαντέρ του
BBC για τον Ναζισμό και οι «άριστοι/ες» μαθητές/μαθήτριες αρνούνται να παρακολουθήσουν γιατί λύνουν ασκήσεις για το φροντιστήριο, για ποια παιδεία μιλάμε;
Αρετή Φουφοπούλου
(ΠΕ 13, ΠΕ 02, Med-Educational Psychology-Bristol, UK)
1ο ΓΕΛ Βούλας
