Μια ψυχοθεραπευτική παράσταση του Γιάννη Τσίρου. Γράφει η Χριστίνα Ανδρέου
Σε μια καντίνα-σουβλακερί, στην παραλία Αμμμούδι, κάπου σε ένα ελληνικό νησί, όπου βασιλεύει ο ήλιος, οι μύγες και η αναρχία των ντόπιων κυνηγών… τουριστικών κεφαλών, ένας βιοπαλαιστής πατέρας, ψήνει ολημερίς και ολονυχτίς σουβλάκια, πουλάει και κερνά -ενίοτε- μπίρες τους περαστικούς εγχώριους και ξενόφερτους τουρίστες, υπηρετώντας ιδανικά το νεοελληνικό πρότυπο του μεροδούλι-μεροφάι. Το ξύγκι, η μουχλιασμένη φέτα, τα καλώδια της γεννήτριας που διασχίζουν χιλιόμετρα παραλίας προκειμένου να έχει ρεύμα η καντίνα, η λιγδιασμένη μπλούζα του ιδιοκτήτη-ψήστη, όλα είναι εκεί. Αλλά και το κέρασμα του ούζου, το ζεϊμπέκικο, η όμορφη τσουρουφλισμένη από τον ήλιο και την τσίκνα κόρη, η γνήσια μαγκιά, και αυτά είναι εκεί. Για να μπορεί να τα απολαύσει όποτε θελήσει ένας Γερμανός τουρίστας, που ήρθε, όπως και πολλοί άλλοι πριν από αυτόν, μόνο με τη φυσαρμόνικά του στην παραλία, για να νιώσει από κοντά τον μύθο του ελληνικού καλοκαιριού. Μέχρι που ο Γερμανός εξαφανίζεται και το Τρίτο Ράιχ παρεμβαίνει με επιθεωρητές και ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά για να βρουν τον νούμερο ένα ύποπτο, ανάμεσα στους υπόλοιπους υπόπτους χασομέρηδες νεοέλληνες ρεμπεσκέδες, που άλλο σκοπό δεν έχουν στη ζωή τους παρά να παραβαίνουν κανόνες και να αποδεικνύουν πως δίκαια κατέχουν τη ρετσινιά του απόκληρου Ευρωπαίου(;). Το νέο έργο του Γιάννη Τσίρου Άγριος Σπόρος, που βλέπει τον δημοφιλή πρωταγωνιστή Ιεροκλή Μιχαηλίδη μετά τα Αξύριστα Πηγούνια, το πρώτο του έργο που ανέβηκε σε συμπαραγωγή με τον Θανάση Παπαγεωργίου στο Θέατρο Στοά, το 2006, να πρωταγωνιστεί ξανά στην πικρόγλυκη αυτή κωμωδία με εσάνς αστυνομικού θρίλερ, βρίθει από…. εθνικές προκαταλήψεις. Η Ελλάδα είναι η εικόνα της Ελλάδας που έχουν οι Γερμανοί και η Γερμανία είναι η εικόνα της Γερμανίας που έχουν οι Έλληνες. Το έργο έτσι κρατά μια σοφή ισορροπία χωρίς να δικαιώνει κανέναν.
Είναι εντυπωσιακό πόσο «ακούμπησε» το κοινό το έργο του Τσίρου. Τουλάχιστον, την ημέρα που εγώ το παρακολούθησα. Είναι από εκείνες τις παραστάσεις, που αν τυχαίνει να είσαι θεατής, θα δεις τους γύρω σου να μιλάνε και να σχολιάζουν με ατάκες τύπου «καλά τα λέει», «πες τα χρυσόστομε» κ.λπ. και να χειροκροτούν στο τέλος με μια έκφραση δικαίωσης στο πρόσωπό τους. Όσο και αν αυτές οι αντιδράσεις κάπως ξενίζουν τον βαθιά θεατρόφιλο και απαιτητικό θεατή, ωστόσο, είναι αυθόρμητες εκδηλώσεις, που χρίζουν αν μι τι άλλο μιας κάποιας κοινωνιολογικής ανάλυσης. Γιατί το έργο του Τσίρου είναι ένα βαθιά νατουραλιστικό έργο (με μια αδιόρατη ποιητικότητα), τόσο προσγειωμένο στο σήμερα, στο εδώ και τώρα, που σχεδόν είναι σαν να παρακολουθείς ένα φωτογραφικό καρέ από μια σκηνή που όλοι μας έχουμε κάποτε βρεθεί παρόντες. Ο Τσίρος στα χνάρια ενός Καμπανέλλη δίνει το στίγμα της Ελλάδας του 2014, που ψάχνει να βρει το πρόσωπό της, την ταυτότητά της, ανάμεσα στα χιλιάδες πυρά που τη λαβώνουν από παντού. Το πρόσωπο μιας Ελλάδας που θέλει μεν να ξεκολλήσει από πάνω της τη ρετσινιά του λωποδύτη υπανθρώπου μικροευρωπαίου, αλλά και από την άλλη πιέζεται ασφυκτικά ώστε να οδηγείται εν τέλει ακριβώς σε αυτό, στην κάθε είδους μικροπαρανομία, προκειμένου να επιβιώσει. Ο Άγριος Σπόρος είναι, λοιπόν, ένα έργο που αποδεικνύει πως το θέατρο μπορεί να λειτουργήσει και ψυχοθεραπευτικά στους ανθρώπους. Να πας στο θέατρο για να δεις και να δώσεις όνομα στα οικεία κακά, στο ψέμα ή την αλήθεια σου, για να εξιλεωθείς.
Οι καλτ φιγούρες στο θέατρο και πολύ περισσότερο στο σινεμά και στην τηλεόραση έχουν πέραση. Ίσως γιατί βροντοφωνάζουν τόσο το ποιόν τους, που το κοινό νιώθει άμεση ταύτιση μαζί τους, χαλαρώνει και δεν προβληματίζεται για το τι κρύβεται πίσω από τη μάσκα.. Ένας καλτ χαρακτήρας δεν έχει αρεστές σχέσεις με τον έμμεσο λόγο, το politicaly correct, το comme il fault. Γι’ αυτό και είναι ιδιαίτερα αγαπητός, χάριν της ειλικρίνειας και του αυθορμητισμού που τον διακρίνει. Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης σχεδόν παίζει στα δάκτυλα τον ρόλο του καλτ νεοέλληνα καντινιέρη. Με άλλα λόγια ο ρόλος του έρχεται κουτί. Και σε στιγμές -δραματικές- είναι και πολύ ουσιαστικός. Ο Τσέζαρις Γκραουζίνις σκηνοθετικά παρέδωσε μια κινηματογραφική παράσταση που θύμιζε παλιά ελληνική ταινία αξιώσεων, κράτησε χαμηλούς τους τόνους και άφησε κείμενο και ηθοποιούς να αναπνεύσουν. Έκπληξη ο νέος Κίμωνας Κουρής που περιέγραψε το ήθος του ήρωά του, του επαρχιώτη αστυνομικού, άψογα, και η Μυρσίνη Χρυσοχοΐδου στο ρόλο της κόρης επαρκής, με την απαραίτητη ευαισθησία. Τα σκηνικά-κουστούμια της Πάρις Μέξης, η μουσική του Δημήτρη Θεοχάρη και οι φωτισμοί του Τσέζαρις Γκραουζίνις, εντείνουν επιτυχώς τον νατουραλιστικό-κινηματογραφικό χρώμα της παράστασης.
To tip του θεατή:
Η παράσταση κλείνει με ένα ρεμπέτικο τραγούδι τον Άγριο Σπόρο. Ο άγριος σπόρος όσο και αν τον ξεριζώνουν, τόσο ξαναφυτρώνει και απλώνεται, με πιο γερές ρίζες στο έδαφος. Η αλληγορία με την άγρια ψυχή του Νεοέλληνα είναι εμφανής. Αλλά και συγκινητική. Βγαίνεις από την αίθουσα νιώθοντας πως η γνήσια νεο-ελληνικότητα δεν είναι απαραίτητα… ρετσινιά.
Στοργή στο Λαό
Το αξιόλογο ντοκιμαντέρ Στοργή στο Λαό, του Βασίλη Δούβλη, βασίζεται στο πρόσφατα δημοσιοποιημένο αρχείο λογοκρισίας της χούντας. Ανάμεσα σε μαρτυρίες κινηματογραφιστών και βάναυσα πετσοκομμένα αποσπάσματα αριστουργημάτων αλλά και άσημων ταινιών, ακούγεται σε άπταιστη καθαρεύουσα το ντελίριο ηθικολογίας της Επιτροπής Λογοκρισίας. Κούνδουρος και Βούλγαρης απαγορευμένοι, ενώ Γκοντάρ, Μπέργκμαν και Μπουνιουέλ ακατανόητοι, άσεμνοι και προπαντός υπονομευτές της υγιούς ελληνικής παράδοσης…
Μετά την αθηναϊκή πρεμιέρα στο Γαλλικό Ινστιτούτο, την περασμένη Τετάρτη, υπάρχει επαναληπτική προβολή στον κινηματογράφο ΔΑΝΑΟΣ, αύριο στις 16:45.
Ιφ. Καλ.
