Στο παρακάτω άρθρο που γράφτηκε το 2012, ο αρθρογράφος της Μπορότμπα (Αγώνας, οργάνωσης της ριζοσπαστικής Αριστεράς, προφητεύει με εξαιρετική ευστοχία όσα συμβαίνουν σήμερα στην Ουκρανία. Η σημαντικότερη και σχεδόν μοναδική αστοχία είναι η υποτίμηση του ρόλου του ξένου παράγοντα στις εξελίξεις. Η Μπορότμπα εκτιμούσε ότι λόγω του πραξικοπήματος «η Ουκρανία θα βρεθεί σε διεθνή απομόνωση και η νέα κυβέρνηση θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε παραχωρήσεις χωρίς προηγούμενο στην εξωτερική πολιτική». Τα πράγματα εξελίχθηκαν απολύτως αντίστροφα: ήταν η Δύση και κυρίως οι ΗΠΑ που εκβίασαν το πραξικόπημα και εντέλει ακόμη και τον αποφασιστικό πόλεμο του Κιέβου ενάντια στις νοτιοανατολικές επαρχίες. Αστοχίες χρήσιμες για την εξαγωγή μαθημάτων και για άλλες χώρες, λίγο πιο νότια, λίγο πιο δυτικά…
«Η ολιγαρχία ετοιμάζει φασιστικό πραξικόπημα», ένα προφητικό άρθρο
Του Σεργκέι Κιριτσούκ
Οι εκλογές στην Ράντα έδειξαν πως η επιβολή μιας ακροδεξιάς δικτατορίας των ολιγαρχών είναι ένα απολύτως ρεαλιστικό ενδεχόμενο. Η εκλογική επιτυχία του Σβόμποντα είναι το πρώτο στάδιο μιας διαδικασίας που το τελικό της αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια φασιστική δικτατορία.
Μεταξύ της ουκρανικής ολιγαρχίας έχει ξεχωρίσει μια ομάδα «εξτρεμιστών». Αυτοί που κινούν τα νήματα στο χρηματοπιστωτικό και βιομηχανικό τομέα θέλουν πλέον να ξεμπερδεύουν με τις δημοκρατικές διαδικασίες και αποφάσισαν να επενδύσουν στους ακραίους εθνικιστές, οι οποίοι θα αναλάβουν να εκκαθαρίσουν την αντιπολίτευση με πιο δραστικές μεθόδους.
Αναλύστε τις βασικές αιτίες δημιουργίας φασιστικών δικτατοριών στο παρελθόν και θα δείτε τις ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση στην Ουκρανία. Η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα μιας νέας κρίσης. Το κράτος δεν έχει χρήματα. Με δημοκρατικές διαδικασίες είναι αδύνατο να περάσεις σκληρές νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και να εισάγεις μια θεραπεία-σοκ την οποία απαιτεί τόσο επίμονα η Δύση. Οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών, κράτους και επιχειρήσεων, είναι η μοναδική διέξοδος που βλέπουν οι νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι, και αυτό απαιτεί μια δικτατορικού τύπου εξουσία, περιορισμό των δικαιωμάτων λόγου, συνάθροισης και των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων.
Σε μια τέτοια προοπτική συμβάλλει και η διαθεσιμότητα του λαϊκιστικού εθνικιστικού Σβόμποντα, καθώς και η δημοτικότητα των δεξιών ιδεών στη μαζική συνείδηση των Ουκρανών, με την κατάλληλη κατεργασία της συστημικής, κυβερνητικής προπαγάνδας του εθνικισμού.
Η υλοποίηση του σεναρίου αυτού δύσκολα θα καθίστατο εφικτή, χωρίς την υποστήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων. Υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα συνεργασίας των επονομαζόμενων ολιγαρχών με τους εθνικιστές του Σβόμποντα. Τέτοιοι είναι οι Αχμέτοβ, Κολομόισκι, Φιρτάς. Η φιλία του ηγέτη του Σβόμποντα με τους «καπετάνιους της ουκρανικής βιομηχανίας» ξεκίνησε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ο Τιάνιμποκ φόβιζε τους ψηφοφόρους των Νοτιοανατολικών περιοχών αποκαλώντας τους «Μοσχοβίτες» και «περιττώματα». Τότε αυτό συνέφερε στον Βίκτορ Γιανουκόβιτς που κινείτο προς την προεδρία. Τώρα, όμως, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Το Σβόμποντα μεταμορφώθηκε από περιθωριακή ναζιστική σέκτα σε κοινοβουλευτικό κόμμα παρ’ όλο που δεν αναθεώρησε ούτε στο ελάχιστο τις ναζιστικές θέσεις του προγράμματός του.
Σπάνια ο ψηφοφόρος θα κοιτάξει τα προεκλογικά προγράμματα. Τον Σβόμποντα το ψήφισαν πρώτα απ’ όλα ως διαμαρτυρία, σαν την «πιο αντισυστημική δύναμη». Η εκλογική του επιτυχία δεν ήταν έκπληξη για τα αφεντικά του Χρηματιστηρίου του Κιέβου. Αντιθέτως, την προετοίμασαν καλά και την χρηματοδότησαν.
Ο Τιάνιμποκ, με προγεφύρωμα τις δημοτικές εκλογές του Κιέβου, το 2013, αυξάνει τις πιθανότητές του για τις προεδρικές εκλογές του 2015. Τα μετέπειτα γεγονότα εξελίσσονται με βάση τα πρότυπα του 2004. Η εξουσία μπορεί να θεωρήσει ότι ο Τιάνιμποκ είναι εύκολος αντίπαλος, να χαλαρώσει και να κάνει σειρά σημαντικών λαθών. Η κατάσταση επιδεινώνεται με τη βαριά οικονομική θέση και την κούραση των ψηφοφόρων από τους πολιτικούς που είναι «μια απ’ τα ίδια». Στο δεύτερο γύρο οι υποψήφιοι παίρνουν περίπου τον ίδιο αριθμό ψήφων. Τα αποτελέσματα των εκλογών αμφισβητούνται, κατεβαίνουν στην πλατεία οι υποστηρικτές του Σβόμποντα με το σύνθημα «για τίμιες εκλογές», τη βάρδια των πορτοκαλί μαϊντανοφικών έρχονται να αλλάξουν οι καφέ, με αρκετά πιο σκληρή ρητορική και μαχητές χρόνια προετοιμασμένοι. Την εξουσία στη χώρα παίρνει μια εθνικιστική συμμαχία ουγγρικού τύπου. Αν τα καταφέρει πιθανόν να νομιμοποιηθεί στη Δύση με τη βοήθεια «χρήσιμων ηλιθίων» από τις τάξεις των φιλελεύθερων αντιπολιτευόμενων. Την Ουκρανία περιμένει η μοίρα των χωρών που φόρεσαν τη μέγκενη των ανατολικοευρωπαϊκών φασιστικών καθεστώτων στα χρόνια του 1930.
Αμέσως μετά ακολουθούν νόμοι που εισάγουν διακρίσεις στη γλώσσα, στη θρησκεία, στη μόρφωση. Οι ρωσόφωνοι πολίτες στα νοτιοανατολικά θα αναγκαστούν να δώσουν εξετάσεις στα ουκρανικά και στην ιστορική μυθολογία – αλλιώς θα πάρουν το στάτους του «μη πολίτη», όπως έχει ήδη γίνει στις χώρες της Βαλτικής. Ο εύθραυστος θρησκευτικός κόσμος της Ουκρανίας θα γκρεμιστεί με πολέμους μεταξύ αυτών που θα τσακώνονται για ανασχηματισμό της «πνευματικής αγοράς». Τα σχολικά και ακαδημαϊκά προγράμματα θα «εθνικοποιηθούν», οι επιστημονικές γνώσεις θα αντικατασταθούν με την ψευτοεθνική προπαγάνδα.
Περιστολή των ελευθεριών
Για να υλοποιήσουν τις αντικοινωνικές μεταρρυθμίσεις, οι νέες αρχές θα περικόψουν τα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες. Θα κλείσουν τα αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ, θα εισαχθούν φίλτρα και λογοκρισία στο Ίντερνετ – στα πρότυπα Κίνας και Ιράν. Τα κόμματα και οι κοινωνικές οργανώσεις που δεν πέρασαν τον έλεγχο περί «ουκρανικότητας» θα ανακηρυχθούν παράνομα και θα τους στερηθεί η δυνατότητα καθόδου σε εκλογές. Αν αυτό δεν είναι αρκετό, οι εκλογές θα αναβληθούν για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα και αντί για αυτές θα διεξάγεται «εθνική κάθαρση» που θα αποκλείσει από την πολιτική όλους τους «ουκρανόφοβους».
Θα ζητήσουν από τους πολίτες να σφίξουν τα ζωνάρια στο όνομα των «υψηλών στόχων» της εθνικής παλιγγενεσίας, οι συνδικαλιστικές και φοιτητικές οργανώσεις θα απαγορευτούν. Σαν αποτέλεσμα αυτών των μέτρων η Ουκρανία θα βρεθεί σε διεθνή απομόνωση και η νέα διοίκηση θα αναγκαστεί να προχωρήσει σε παραχωρήσεις χωρίς προηγούμενο στην εξωτερική πολιτική. Παρ’ όλη την εθνικιστική ρητορική της εξουσίας η Ουκρανία θα βρεθεί σε βαθιά εξάρτηση από την εξωτερική χρηματοδότηση – όπως έχει συμβεί με τη Γεωργία, που πολλάκις στη Νεότερη Ιστορία επένδυσε στον εθνικισμό.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Ανδρέας Στυλιανού
