Η ταινία του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου για τον Γρηγόρη Λαμπράκη
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που παρουσιάζει σπάνια φωτογραφικά αρχεία και άγνωστα μέχρι σήμερα κινηματογραφικά ντοκουμέντα που στοιχειοθετούν τη μοναδική περίπτωση του Γρηγόρη Λαμπράκη. Πολύτιμο υλικό που βλέπει για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, το οποίο υποβλήθηκε σε ειδική επεξεργασία για να διασωθεί και να μοιραστεί με το κοινό δεκαετίες αργότερα. Μεταξύ άλλων εμφανίζεται ο ίδιος ο Γρηγόρης Λαμπράκης στη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, πλάνα από το λαϊκό προσκύνημα στη σορό του και τη μεγαλειώδη κηδεία/διαδήλωση, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που γνώρισαν ή και συνεργάστηκαν με τον Γρηγόρη Λαμπράκη.
Αθλητές, γιατροί, συγγενείς, ασθενείς και συναγωνιστές του καταθέτουν τις εμπειρίες τους από τη γνωριμία με τον μεγάλο αυτό αγωνιστή. Μεταξύ αυτών είναι: ο Μανώλης Γλέζος με τον οποίο βρέθηκε στα έδρανα της Βουλής με την ΕΔΑ και μαζί πήραν μέρος στην τετραήμερη Παγκόσμια Πορεία Ειρήνης του Ωλντερμάστον, ο Τάκης Μπενάς που ήταν τότε Γραμματέας της Νεολαίας ΕΔΑ και κατόπιν Γραμματέας της Νεολαίας Λαμπράκη, ο Κωνσταντίνος Χορομίδης τελευταίος εν ζωή δικηγόρος της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη για τη δολοφονία του Λαμπράκη, ο Ανδρέας Μαμωνάς που δεκαεξάχρονος τότε μαθητής έσπασε τα μπλόκα και περπάτησε με τον Λαμπράκη στην απαγορευμένη Πορεία Ειρήνης. Αλλά και νεαροί αυτόπτες μάρτυρες στη δολοφονία του αγωνιστή της ειρήνης και μετέπειτα σημαντικά στελέχη του αντιδικτατορικού κινήματος, καθώς και πολλοί ακόμη που φωτίζουν ο καθένας με τον τρόπο του την πολυσχιδή δραστηριότητα του Γρηγόρη Λαμπράκη.
Τι σημειώνει ο σκηνοθέτης, Στέλιος Χαραλαμπόπουλος
«Ο Γρηγόρης Λαμπράκης είναι η κατεξοχήν προσωπικότητα που συγκεντρώνει όλα τα χαρακτηριστικά για να γίνει σύμβολο. Φτωχόπαιδο από αγροτική περιοχή – ένα από τα 18 παιδιά της οικογένειάς του – ξεκινά από το χωριό του και μετά από πολλούς κόπους και βάσανα σπουδάζει γιατρός. Γυναικολόγος και μαιευτήρας που φέρνει στον κόσμο τη νέα ζωή και πρωτοπόρος της ενδοκρινολογίας στην Ελλάδα. Στο ιατρείο του, υπήρχε απ’ έξω ταμπέλα που έγραφε: “Ο Ιατρός δέχεται τους απόρους εκάστην Τετάρτην 5 – 7 μ.μ.”. Στην περίοδο της Κατοχής θα πάρει μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών. Θα εξετάζει δωρεάν τους ασθενείς και θα οργανώσει λαϊκά συσσίτια. Παράλληλα με τις σπουδές του στην ιατρική υπήρξε και αθλητής του στίβου που άφησε εποχή. Εκπροσώπησε την Ελλάδα στους Ολυμπιακούς του Βερολίνου το 1936 και τους Παγκόσμιους Φοιτητικούς Αγώνες το 1937 στο Παρίσι. Το ρεκόρ του στο άλμα εις μήκος έμεινε ακατάρριπτο για 21 ολόκληρα χρόνια. Υπήρξε πολλές φορές Βαλκανιονίκης στους δρόμους ταχύτητας και στα άλματα. Κράτησε μακροχρόνιους δεσμούς φιλίας με Βαλκάνιους αθλητές και κυρίως με τους “προαιώνιους εχθρούς”, τους Τούρκους. Έβλεπε τον αθλητισμό σαν ένα βήμα Ειρήνης. Το ενδιαφέρον του για τα κοινά θα τον οδηγήσει και στην πολιτική. Βουλευτής που εκλέγεται στις φτωχογειτονιές του Πειραιά και ακτιβιστής της Ειρήνης.
Ένας άνθρωπος που ο προσωπικός του μύθος μαγνητίζει τις συλλογικές προσδοκίες. Με το θάνατό του θα περάσει στη λαϊκή συνείδηση ως νέος Άδωνις που ξαναγεννιέται. Ο κόσμος αρνείται να δεχτεί πως πέθανε. Το σύνθημα “Ο Λαμπράκης Ζει” θα ακούγεται για πολλά χρόνια. Το αρχικό γράμμα “Ζ” που συμβολίζει τη Ζωή – Ζωή που ήταν ταγμένος κι ο ίδιος για να φέρνει στο φως – θα μείνει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη του ελληνικού λαού και θα γίνει πηγή έμπνευσης για τραγούδια, βιβλία και ταινίες.
Η περίπτωση Λαμπράκη απεικονίζει ιδανικά τη συνάντηση ατομικού και συλλογικού. Η δολοφονία του αποτελεί μια χρονική τομή, όπου μια αργόσυρτη ιστορική εξέλιξη γεννά μια άλλη, αλλά ήδη κυοφορούμενη – εξίσου αργόσυρτη σε διάρκεια ιστορική εξέλιξη (η μετεμφυλιακή Ελλάδα που στηρίζεται στους παρακρατικούς μηχανισμούς αναγκάζεται να υποχωρήσει μπροστά στη δυναμική επανεμφάνιση των μαζών που απαιτούν μια νέα πορεία). Ένα συμβάν τέμνει το χρόνο στο παλιό και στο καινούριο. Απλοποιώντας λίγο θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η περίπτωση όπου η μακρά διάρκεια συναντά τη συμβαντολογική ιστόρηση. Όσο κι αν μοιάζουν αυθαίρετες οι τομές, τόσο στην Επιστήμη όσο και στην Ιστορία, εν τούτοις υπάρχουν γεγονότα που τουλάχιστον στη λαϊκή συνείδηση εγκαθίστανται με αυτό τον τρόπο και η περίπτωση Λαμπράκη έτσι πέρασε στην Ιστορία.
