Τα όρια του φιλελευθερισμού
«Όταν ένας λαός δεν έχει πλέον τη δύναμη ή τη θέληση να κρατηθεί στη σφαίρα του πολιτικού, δεν εξαφανίζεται το πολιτικό από τον κόσμο. Εξαφανίζεται μόνο ένας αδύναμος λαός»
Καρλ Σμιτ
H Ιστορία διδάσκει ότι οι κρίσιμες εποχές παράγουν σπουδαίες πολιτικές θεωρίες ή έστω επαναφέρουν στο προσκήνιο σημαντικές ιδέες που είχαν, κατά κάποιο τρόπο, αφεθεί στην αγκαλιά της κοινωνικής ηρεμίας. Δεν είναι παράξενο λοιπόν (για να έρθουμε στη δική μας, σημερινή κρίσιμη κατάσταση – η οποία δεν είναι τόσο… δική μας όσο θέλουν να μας πείσουν) να επανεμφανίζονται δυναμικά ιδέες, βιβλία και κλασικοί συγγραφείς του είδους.
Στη χορεία αυτών των πολιτικών στοχαστών και φιλοσόφων που ανανέωσαν την πολιτική σκέψη συγκαταλέγονται σίγουρα ο Καρλ Σμιτ και η Χάνα Αρέντ. Οι δύο στοχαστές «συναντώνται» στο βιβλίο Τα όρια του φιλελευθερισμού (που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ύψιλον) μεταφρασμένο από τον Γεράσιμο Λυκιαρδόπουλο και τον Γιώργο Μερτίκα. Το βιβλίο περιλαμβάνει μελέτες των Benjamin Arditi και Christian Emden που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Telos. «Ο Arditi ερευνά, διεξοδικά, τη σχέση φίλου-εχθρού όπως αναπτύσσεται από τον Καρλ Σμιτ, ενώ ο Emden εντοπίζει τους κοινούς τόπους του Σμιτ και της Αρέντ, κυρίως γύρω από το ζήτημα της κρίσιμης κατάστασης ή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Η έκδοση ολοκληρώνεται με την περίφημη κριτική του Λέο Στράους στον Σμιτ για την έννοια του πολιτικού». Το βιβλίο αν και λίγο «βαρύ» για την ξεγνοιασιά του καλοκαιριού, φιλοδοξεί – όπως σημειώνει στην εισαγωγή ο Γ. Μερτίκας- να προκαλέσει ένα μικρό ρήγμα σε κάποια ταμπού που συγκρατούν το άνοιγμα της πολιτικής σκέψης στην Ελλάδα, κρατώντας τη δέσμια της ηθικολογικής ρητορικής του 19ου αιώνα…
Όλα ή τίποτα…
Διακόσιες τυπωμένες σελίδες και -ποιος ξέρει- πόσες ακόμη αδημοσίευτες, συνέταξε ο Γ. Καλιόρης για να απαντήσει σε μια επαινετική κριτική που έκανε ο Φώτης Τερζάκης στο βιβλίο του Η κοινωνία της ορθοπεταλιάς. Και επειδή ο έπαινος δεν ισορροπεί χωρίς τον ψόγο, ο Τερζάκης υπέπεσε στο… «ατόπημα» να προσάψει στον Καλιόρη συμβιβασμό με το θεσμικό κατεστημένο με αφορμή την άποψή του για την αναγκαιότητα και το απαράκαμπτο του κράτους…
Με πολύ καλά ελληνικά, με νηφαλιότητα και ευγένεια, ο Γ. Καλιόρης επιχειρεί κάτι περισσότερο από την υπεράσπιση του εαυτού του. Η άποψη του Τερζάκη γίνεται έναυσμα να συντάξει ένα μακροσκελές δοκίμιο κριτικής στον αντεξιουσιαστικό λόγο: «Ένα λόγο που, όπως ο ίδιος ο Καλιόρης σημειώνει, στο ιδεολογικό πεδίο μπορεί να οραματίζεται καθολικές απελευθερώσεις και μείζονα δικαιοσύνη, στο πραγματικό όμως έδαφος υπολείπεται σε προτάσεις έμπρακτης θετικότητας…».
Μέσα απ’ τις σελίδες του βιβλίου δεν κριτικάρεται φυσικά μόνο η γλώσσα, οι πράξεις και η απολυτότητα του πολεμικού αντισυστημισμού που κυριαρχούν στον αντεξιουσιαστικό λόγο, ψέγονται κατ’ επέκταση και οι απόψεις του αξιόμαχου συνομιλητή του, Φ. Τερζάκη. Είναι βέβαιο πως το βιβλίο του Καλιόρη, κι αυτό ανεξάρτητα από τις προθέσεις του συγγραφέα του, είναι ανοιχτό σε παραναγνώσεις. Εμφανίστηκαν ήδη καλοθελητές που με πρόφαση το βιβλίο επιτίθενται ισοπεδωτικά σε κάθε αντιεξουσιαστική θεώρηση, θεωρώντας την απεχθέστερη και απ’ αυτήν ακόμη τη μεθοδολογία της εξουσίας!..
