του Λάζαρου Βασιλειάδη*
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα αυτήν την περίοδο της κρίσης και της εξαθλίωσης, μεγάλα οικονομικά συμφέροντα προσπαθούν με βίαιο τρόπο να αλλάξουν οριστικά τον αναπτυξιακό χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της Καβάλας. Οι λόγοι είναι προφανείς: η γεωστρατηγική θέση εξαιρετική, κοντά στους σχεδιαζόμενους αγωγούς, κοντά στη Βαλκανική ενδοχώρα. Παράγοντες που διατηρούν στενές επαφές με τα κέντρα λήψης αποφάσεων, που είτε υπηρετούσαν στο παρελθόν στείρες κομματικές σκοπιμότητες και αντιλήψεις είτε αντιμετώπιζαν τα ζητήματα της ανάπτυξης και της προστασίας του περιβάλλοντος επιδερμικά και με λαϊκισμό προς άγραν ψήφων, επιδίδονται σε έναν αγώνα αποπροσανατολισμού της κοινωνίας, εκμεταλλευόμενοι τον πόνο, τη δυστυχία και την απόγνωση των συμπολιτών μας, λιθοβολώντας την όποια ελπίδα έμεινε για να διατηρήσει η περιοχή μας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, για να πάει επιτέλους μπροστά.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα, καταστρατηγώντας ακόμη και τις διατάξεις που προβλέπει το Π.Δ. για τις διαδικασίες fast track, επιχειρείται από τη ΔΕΠΑ η εγκατάσταση πλωτής Μονάδας Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), στον Κόλπο της Καβάλας, πολύ κοντά στις ακτές της Νέας Καρβάλης. Σημειώνεται ότι η όλη διαδικασία κινείται περίπου εν κρυπτώ, χωρίς ιδιαίτερη ενημέρωση, προφανώς για να αποτελέσει ισχυρή «προίκα» κατά τη διαδικασία πώλησης της ΔΕΠΑ.
Σε ποιες επενδύσεις λέμε ναι
Δεν λέμε «όχι» σε οποιαδήποτε επένδυση όσο και αν ορισμένοι προσπαθούν να διαστρεβλώσουν την αλήθεια. Λέμε «όχι», και αν χρειαστεί θα πούμε και άλλα πολλά «όχι», σε κάθε μονάδα που ενώ θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ασφάλεια της περιοχής και επιβαρύνει σημαντικά το περιβάλλον, εξυπηρετεί αποκλειστικά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, ντόπια και ξένα, καθώς και την ενεργειακή επάρκεια των ισχυρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτών που μας καταδυναστεύουν μέσω των μνημονίων. Θα πούμε όμως και πολλά «ναι» σε κάθε επένδυση που ταιριάζει με το χαρακτήρα και τη φυσιογνωμία της περιοχής και είναι συμβατή με τους αναπτυξιακούς σχεδιασμούς μας. Περιορίζομαι μόνο στην αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων Νέστου και Ακροποτάμου που από μόνα τους θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αναπτυξιακή κοσμογονία.
Είναι τώρα μεγάλη η ανάγκη να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Οι απόψεις ότι κάθε μονάδα κατά τον έναν ή τον άλλον βαθμό ρυπαίνει και ότι η τεχνολογία εγγυάται την προστασία του περιβάλλοντος είναι τελείως θεωρητικές, ενώ τέτοιας μορφής υπεραπλουστεύσεις αποπροσανατολίζουν, οδηγώντας σε ένα άκριτο «ναι» σε οποιαδήποτε επένδυση, δηλαδή στον ίδιο παρονομαστή του άκριτου «όχι». Κάθε περιοχή και κάθε επένδυση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά. Οποιαδήποτε επίκληση θετικών παραδειγμάτων από άλλες περιοχές του πλανήτη δεν μπορεί να γίνει copy-paste για την περιοχή μας, διότι υπάρχει και το παράδειγμα της προηγμένης τεχνολογικά και οικονομικά Γερμανίας η οποία δεν διαθέτει σταθμό LNG στο βόρειο θαλάσσιο μέτωπό της και στα λιμάνια της και το κάνει συνειδητά για λόγους ασφάλειας και προστασίας του περιβάλλοντος.
Κάθε φορά που πρόκειται να προωθηθεί μια μεγάλη επένδυση στην περιοχή, ενώ δεν εντάσσεται σε ένα γενικότερο εθνικό και περιφερειακό σχεδιασμό, καλούνται κάποιοι να βάλουν «πλάτη» προκειμένου να πειστεί η τοπική κοινωνία. Επικαλούνται τις καλές προθέσεις του επενδυτή και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Δεν τους απασχολεί πόσες θέσεις εργασίας χάνονται, ποια συμφέροντα υπηρετούνται, εάν η τοπική κοινωνία ωφελείται, εάν έχει γίνει διαβούλευση, εάν μεθοδεύεται εν κρυπτώ η επένδυση, εάν παραβιάζεται η ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία κ.ά.
Να, όμως, που ευτυχώς που υπάρχει και ο παράγοντας χρόνος που πολλές φορές μας δικαιώνει. Ποιος μας πίστευε στις αρχές του 2000 όταν ο πανίσχυρος τότε Τσοχατσόπουλος, στο όνομα της δημιουργίας ενεργειακού κέντρου στην ανατολική Καβάλα, όπως γίνεται και σήμερα, προωθούσε «επενδύσεις» αποθήκευσης και εμπορίας υδρογονανθράκων (η σύμβαση για παραχώρηση της προβλήτας της Καβάλα ΟΙΛ σε κοινή χρήση όλων των εταιρειών πετρελαιοειδών είχε αποσταλεί από το ΦΑΧ μιας εκ των ενδιαφερόμενων εταιριών για λογαριασμό και ως εντολή του τότε γ.γ. ΥΠΑΝ).
Άλλο βιομηχανική περιοχή, άλλο ενεργειακό κέντρο
Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε και κάτι ακόμη. Άλλο βιομηχανική περιοχή και άλλο ενεργειακό κέντρο. Ακόμη και τα παιδιά του δημοτικού μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφορά. Ενεργειακό κέντρο είναι ο χώρος όπου παράγεται ενέργεια και όχι ο χώρος αποθήκευσης και εμπορίας υδρογονανθράκων.
Και ακόμη, το ενεργειακό κέντρο σχεδιάζεται και θεσμοθετείται από το κράτος, διέπεται από συγκεκριμένο καθεστώς και κανόνες λειτουργίας, δεν έχει απεριόριστη αφομοιωτική ικανότητα, δεν είναι ανεξέλεγκτο, δεν συνυπάρχει με οικισμούς, με ανθρώπους, με τον Άγιο Γρηγόριο κ.ά.
Η χώρα μας απέκτησε χωροταξικό σχέδιο μόλις την προηγούμενη δεκαετία. Το Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας ΑΜΘ εγκρίθηκε μόλις το 2003 (ΦΕΚ 147/Β/9-10-2003) και στις μέρες μας, σ’ αυτήν την «ύποπτη» περίοδο, αναθεωρείται, ενώ ταυτόχρονα διάφορες σειρήνες, αυτή τη φορά ποιο έντονα, ηχούν και πάλι περίεργα, αναμασώντας τα περί ανάπτυξης και δημιουργίας ενεργειακού κέντρου.
Κάθε χωροταξικό Σχέδιο δοκιμάζεται στην πράξη και μετά από μερικά χρόνια αναθεωρείται και βελτιώνεται. Ας δούμε, όμως, τι προβλέπει το ισχύον χωροταξικό Σχέδιο για την περιοχή μας: Στην παράγραφο 3.7.1 για το ρόλο της Καβάλας προβλέπει: «Διαπεριφερειακό-διασυνοριακό κέντρο μεταφορών, εξαγωγών και τουρισμού» και για το ρόλο της Κομοτηνής «Ενεργειακό Κέντρο Εθνικής σημασίας» και στην παράγραφο 3.7.1 για την Ενέργεια: «Η Περιφέρεια ΑΜΘ εξελίσσεται σε ένα αναδυόμενο ενεργειακό κέντρο της χώρας. Αυτό πραγματοποιείται όχι με βάση τους ενεργειακούς πόρους της Περιφέρειας αλλά με την ευκαιρία διέλευσης του αγωγού φυσικού αερίου.
Αντίθετα με τα παραδοσιακά ενεργειακά κέντρα της χώρας (Πτολεμαΐδα-Αμύνταιο και Μεγαλόπολη) η παραγωγή ενέργειας στην Περιφέρεια ΑΜΘ ακολουθεί μια κατεύθυνση φιλική προς το περιβάλλον, αξιοποιώντας πολυποίκιλους πόρους όπως το φυσικό αέριο, τους υδροηλεκτρικούς σταθμούς αλλά και τις ήπιες ή ανανεώσιμες μορφές όπως η αιολική και γεωθερμική». Δηλαδή, ακόμη και για την Κομοτηνή ως ενεργειακό κέντρο της περιφέρειας, ο χαρακτήρας είναι ηπιότερος και όχι της μορφής των μεγάλων ενεργειακών κέντρων της Δ. Μακεδονίας.
Η αποκαλυπτική ΔΕΠΑ
Στερείται επιστημονικής εγκυρότητας αλλά και στοιχειώδους λογικής η άποψη που διατυπώνεται ότι χωρίς περιορισμούς μπορούν να συνωστίζονται βιομηχανίες στο χώρο μεταξύ Καρβάλης και λιμανιού και ταυτόχρονα, να αγνοείται η ύπαρξη της Νέας Καρβάλης και η Καβάλα πολεοδομικά να επεκτείνεται προς τα ανατολικά (περιγιάλι με πρόβλεψη 20.000 κατοίκων). Αποκαλυπτική είναι η ίδια η ΔΕΠΑ (απόσπασμα από τη μελέτη οριοθέτησης του LNG που κατατέθηκε πρόσφατα): «Τα χωρικά όρια εγκαταστάσεως του Τερματικού Σταθμού είναι προς Δυτικά το δυτικό όριο αναπτύξεως του νέου μείζονος Λιμένα Καβάλας Φίλιππος Β’, και προς τα Ανατολικά οι εγκαταστάσεις της Kavala Oil (Energean). Δεν μπορεί να χωροθετηθεί ανατολικότερα, καθώς προσεγγίζουμε την προστατευόμενη περιοχή Natura, ενώ δυτικότερα καθίσταται προβληματική η εγγύτητα με την πόλη της Καβάλας, ακόμη και για λόγους αισθητικής του τοπίου. Δυτικά της πόλης της Καβάλας, η περιοχή δεν θεωρείται κατάλληλη για την χωροθέτηση του Σταθμού». Ο ισχυρισμός ότι αφού στην ανατολική περιοχή υπάρχουν βιομηχανίες που εντάσσονται στο καθεστώς SEVESO μπορεί να εγκατασταθούν και άλλες, είναι ανυπόστατος και για έναν ακόμη σημαντικό λόγο. Σύμφωνα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Καβάλας που μόλις πριν από μερικούς μήνες εγκρίθηκε, (ΓΠΣ ΦΕΚ 1471/Β/9-10-2013) στην κατάρτιση του οποίου συμμετείχαν μέσω διαβούλευσης πολλοί φορείς, μεταξύ των οποίων κυρίως και το Τεχνικό Επιμελητήριο, στην ανατολική περιοχή της Καβάλας απαγορεύεται η εγκατάσταση νέων μονάδων που εντάσσονται στην οδηγία SEVESO II. Επιπλέον, για όλες τις μεταβολές των χρήσεων των θεσμοθετημένων ΖΟΕ (Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου) ισχύει το ότι οι μεταβολές αυτές γίνονται είτε προς χρήσεις ευνοϊκότερες για το περιβάλλον, είτε χωρίς μεταβολή του βαθμού επίδρασης/προστασίας προς το περιβάλλον.
Όταν και αυτός ο κουρνιαχτός για το LNG καταλαγιάσει, πρέπει οι φορείς να σκύψουν με σοβαρότητα στο πρόβλημα που υπάρχει με την ανατολική περιοχή της Καβάλας και μέσα από ημερίδες, συνέδρια και μελέτες να αποφασίσουν για τις χρήσεις γης και για το είδος της ανάπτυξης της περιοχής, σε σχέση πάντα με τον αναπτυξιακό ρόλο του λιμανιού που, επιτέλους, πρέπει να καθοριστεί με σαφήνεια.
Μέχρι τότε, εμείς θα συνεχίσουμε να είμαστε ρομαντικοί, εμείς θα συνεχίσουμε να είμαστε ενεργοί πολίτες. Δε θα τεθούμε σε ιδιότυπη «αγρανάπαυση» για να χρησιμοποιηθούμε ως «λαγοί» όταν οι συνθήκες το επιβάλουν. Χρειάζεται και αυτό να το αποδείξουμε; Δεν νομίζω. Είμαστε αρκετά γνωστοί στην κοινωνία.
* O Λάζαρος Βασιλειάδης είναι Επίκ. Καθηγητής Δ.Π.Θ., πρώην Πρόεδρος ΤΕΕ Αν. Μακεδονίας
