Ρωσία-Γερμανία συμμαχία
Ποιος θίγεται από την επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα
Του Απόστολου Αποστολόπουλου
Η κλιμάκωση στην Ουκρανία, το πιο πιθανό είναι να φθάσει σε σημείο «παρανοϊκής» όξυνσης (όπως με την κρίση της Κούβας) πριν να αναζητηθεί σοβαρά λύση. Είναι παλιά τεχνική. Ο Κίσινγκερ την εφάρμοζε στο έπακρον: να ωθείς (ή να αφήνεις) τις εξελίξεις να φθάσουν στο ακρότατο σημείο ώστε μισό χιλιοστό προ του (πυρηνικού) Αρμαγεδδώνα να επιτυγχάνεις την καλύτερη δυνατή λύση, με συμβιβασμό. Κερδίζει τα περισσότερα ο πιο αποφασιστικός και ψύχραιμος.
Επάνοδος στον Ψυχρό Πόλεμο, της παλιάς μορφής, είναι αδύνατη. Δεν συγκρούονται, υποτίθεται ιδεολογικά, δυο αντίπαλοι κόσμοι. Το καπιταλιστικό σύστημα είναι ένα αλλά τεμαχίζεται από ουσιώδεις διαφορές, όπως το πάλαι ποτέ σοσιαλιστικό στρατόπεδο – Ρωσία/Κίνα, Πολωνία, Πράγα κ.λπ. Αν μιλάμε για το σύστημα, τότε η σύγκρουση αντιπαραθέτει έναν εθνικού, πατριωτικού χαρακτήρα καπιταλισμό (Ρωσία, Κίνα κ.ά.) με τον καπιταλισμό της Παγκοσμιοποίησης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και σημαία τον νεοφιλελευθερισμό. Αλλά σημασία έχει ότι στις συγκεκριμένες συγκρούσεις πρωταγωνιστής δεν είναι γενικώς και αορίστως το καπιταλιστικό σύστημα και οι αντιθέσεις του, αλλά τα ισχυρά έθνη-κράτη. Αν μιλάμε μόνο για το σύστημα και εξισώνουμε τα έθνη/κράτη, η Ελλάδα δεν μπορεί να βρει σύμμαχο και ουδείς μπορεί να κατανοήσει τις εξελίξεις. Π.χ. η σύγκρουση με τη Ρωσία θα έπρεπε να είχε σταματήσει, έστω να είχε μειωθεί, αν αιτία ήταν το διαφορετικό σύστημα και η ιδεολογία. Αντιθέτως, η σύγκρουση οξύνθηκε (μόλις η Ρωσία ανασυγκροτήθηκε) από τον Πούτιν. Το διαφορετικό σύστημα και η ιδεολογία συγκάλυπταν αντίπαλα εθνικά συμφέροντα.
Το προφανές είναι ότι οι ΗΠΑ δεν θέλουν να ξαναγίνει η Ρωσία υπερδύναμη, όπως η ΕΣΣΔ. Το αφανές και κατά πολύ σημαντικότερο είναι ότι οι ΗΠΑ (με εργαλείο την Ουκρανία) θέλουν να εμποδίσουν την αποκόλληση της Ευρώπης από την αμερικανική κυριαρχία. Οι ΗΠΑ χωρίς κυριαρχία στην Ευρώπη δεν είναι υπερδύναμη. Η πτώση τους θα είναι ραγδαία και αναπότρεπτη. Το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να υφίσταται για να εμποδίσει μια τέτοια εξέλιξη. Κρατάει π.χ. την Ευρώπη αφοπλισμένη, χωρίς ισχυρούς εθνικούς στρατούς. Χώρα-κλειδί για την, έστω σχετική, ευρωπαϊκή αυτονομία έναντι των ΗΠΑ είναι η Γερμανία.
Όλοι τονίζουν την ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας από το ρωσικό πετρέλαιο/αέριο, παράμετρος ιδιαίτερα σημαντική ασφαλώς. Αλλά όχι η σημαντικότερη. Η προσέγγιση Ρωσίας-Γερμανίας δημιουργεί προοπτικές μιας Ευρώπης από τον Ατλαντικό ώς το Βλαδιβοστόκ, το χώρο της Ευρασίας. Όποιος κατέχει την Ευρασία κυριαρχεί στον κόσμο, σύμφωνα με διάσημους γεωπολιτικούς αναλυτές, π.χ. η θεωρία του Μάκιντερ (1904).
Όρος για να έχει νόημα η προσέγγιση Ρωσίας-Γερμανίας είναι το Βερολίνο να κατέχει τη θέση του ηγεμόνα στην Ευρώπη, στην Ε.Ε. Να μπορεί να τη σύρει προς την κατεύθυνση που θέλει. Μόνο έτσι η σύγκλιση θα είναι ισόρροπη. Ένας τρόπος επιβολής (της Γερμανίας) είναι η φτωχοποίηση (των άλλων) αλλά υπάρχουν φυσικά και άλλοι. Η φτωχοποίηση έχει ασφαλώς και άλλες αιτίες (τη γενικότερη κρίση του καπιταλισμού, τον νεοφιλελευθερισμό κ.λπ.) αλλά είναι η ευνοϊκή προϋπόθεση για να προσδεθούν τα θύματα στο γερμανικό άρμα. Η Γερμανία δεν έχει νόημα να συγκλίνει μόνη της με τη Ρωσία, η συμμαχία είναι ανισόρροπη, υπέρ της Ρωσίας. Η Ε.Ε., όμως, με γερμανική ηγεμονία, συγκροτεί, μαζί με τη Ρωσία, έναν πανίσχυρο, οικονομικό, στρατιωτικό και γεωπολιτικό γίγαντα. Ικανό να αντιμετωπίσει και τους Αμερικανούς και τους Κινέζους. Αυτός είναι ο απώτερος στρατηγικός στόχος της προσέγγισης Ρωσίας-Γερμανίας. Αυτό, τουλάχιστον, φοβούνται και θέλουν να αποτρέψουν οι ΗΠΑ, σπάζοντας τη γερμανο-ρωσική προσέγγιση, με εργαλείο την Ουκρανία. Η Γαλλία υποστηρίζει τις ΗΠΑ γιατί η γερμανορωσική προσέγγιση την περιορίζει σε δεύτερο ρόλο, της βοηθητικής δύναμης, στις οπισθοφυλακές. Αυτή είναι και η βαθύτερη αιτία που η ουκρανική κρίση μπορεί να φτάσει στα άκρα, στο χείλος του γκρεμού. Παίζεται η παγκόσμια κυριαρχία.
Τίποτα, ώς αυτή τη στιγμή, δεν δείχνει ότι το ταξίδι του Αλ. Τσίπρα στη Μόσχα εντάσσεται σε κάποια γενικότερη στρατηγική πλην της, δικαιολογημένα αγωνιώδους, αναζήτησης διαφυγής από προφανή αδιέξοδα. Οι αντιρρήσεις δεν θα έρθουν τόσο από το Βερολίνο όσο από την Ουάσιγκτον, αν οι προηγούμενες σκέψεις είναι βάσιμες. Η προσέγγιση Μόσχας-Βερολίνου δεν θίγεται (μάλλον το αντίθετο) και το Βερολίνο μπορεί να ξεπεράσει την (καπιταλιστική) ανάγκη εκμετάλλευσης ενός οικονομικά μικρού μεγέθους συμμάχου, όπως η Ελλάδα. Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εφικτό. Με τις ΗΠΑ, όμως, είναι άλλη υπόθεση, όπως και με τη Γαλλία, του μόνου φανερού Ευρωπαίου συμμάχου των Αμερικανών. Αν όλα αυτά είναι πάνω-κάτω σωστά, τότε το άνοιγμα στη Ρωσία δεν προσδιορίζεται ακριβώς ως πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική αλλά μάλλον ως άλλος προσανατολισμός, όπου στην άκρη υπάρχει μια διαφορετική Ευρώπη και απροσδόκητοι συνοδοιπόροι. Όσο ταχύτερα το αντιληφθούμε τόσο θα είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε τις αντιδράσεις (αναμενόμενα οξείες) από καλύτερες θέσεις.
