Ἂν ἔχει κάποια ἀξία τὸ ἐπικαιρικό, αὐτὴ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν δυνατότητά του κάποιες φορὲς νὰ συμβολίζει συμπυκνώνοντας τὴν διαρκούσα βαθύτερη ροπή, τὴν ἐμμένεια τῶν πραγμάτων.
Ἔτσι, δύο εἰδήσεις ποὺ συνέπεσαν χρονικὰ τοῦτες τὶς μέρες τοῦ Γενάρη, ἡ ἀπόδραση τοῦ Χριστόδουλου Ξηροῦ καὶ οἱ εἰσαγγελικὲς διώξεις κατὰ 29 προσώπων, ὑψηλόβαθμων στελεχῶν τοῦ Ταχυδρομικοῦ Ταμιευτηρίου καὶ ἐπιχειρηματιῶν, γιὰ οἰκονομικὰ ἐγκλήματα κακουργηματικοῦ χαρακτήρα, ἀνέδειξαν ἐμβληματικὰ ὄχι μόνον ἕνα καταστροφικὸ γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα οἰκονομικὸ σύστημα, ἀλλὰ καὶ μιὰ νοοτροπία ἑνὸς τμήματος τῆς Ἀριστερᾶς πού, στὸ ὄνομα τῆς ἀντιπαράθεσής του σ’ αὐτό, ἐπιβάλλει χωρὶς καμιὰ διαφάνεια καὶ δημοκρατικὴ νομιμοποίηση τὴν βία του.
Ἡ ἀλήθεια εἶναι πὼς κανένα κομμάτι τῆς Ἀριστερᾶς δὲν περιέγραψε μὲ τόση ἔμφαση δεκαετίες τώρα, συμπυκνώνοντας σὲ ἕνα δύσηχο ἀκρωνύμιο, τὴν κοινωνικὴ μάστιγα ποὺ συγκάλυψε καὶ ἐξέθρεψε μεταπολιτευτικῶς ἡ ἄρχουσα πολιτικὴ τάξη, ὅπως τό ἔκανε στὰ ξύλινα μανιφέστα της ἡ «17η Νοέμβρη»: τὴν ΛΜΑΤ: ἤγουν τὴν Λοῦμπεν Μεγαλο-Αστικὴ Τάξη – αὐτὴν ποὺ μόλις ἀναδύθηκε γιὰ μιὰ ἀκόμη φορὰ μεγαλοπρεπῶς στὴν ὑπόθεση τοῦ Τ.Τ.!
Ἡ ἀποστροφὴ τοῦ Πέτρου Τατσόπουλου πὼς «ὑπάρχουν ἄνθρωποι μέσα στὸν ΣΥΡΙΖΑ, οἱ ὁποῖοι μπορεῖ νὰ βλέπουν μὲ συμπάθεια τὶς ἰδέες αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων», δηλαδὴ τῶν μελῶν τῆς «17ης Νοέμβρη», εἶναι «ψέμα» ἢ σωστότερα μερικευτική, διότι ὅλοι γνωρίζουμε ὄχι λίγους ἀνθρώπους καὶ ἐκτὸς τοῦ ΣΥΡΙΖΑ ποὺ θὰ συμφωνοῦσαν μὲ ἀρκετὲς ἀπὸ τὶς ἰδέες τῆς «17ης Νοέμβρη», μ’ αὐτές, δηλαδή, ποὺ ἀντλοῦνται ἀπὸ τὸ κοινὸ ἀπόθεμα τῶν ἀριστερῶν ἀντικαπιταλιστικῶν ἰδεῶν, χωρὶς μὲ κανένα τρόπο νὰ συμπαθοῦν οἱ ἴδιοι τὴν τρομοκρατία… Ὅπως ἐπίσης ὅλοι γνωρίζουμε -καὶ θὰ ἦταν μεγάλη ὑποκρισία νὰ ἰσχυριστεῖ κανεὶς τὸ ἀντίθετο- ὅτι οἱ ἐκδικητικὲς αὐτοδικίες τῆς «17ης Νοέμβρη», ἰδίως στὴν πρώτη περίοδο τῆς ἐγκληματικῆς της δραστηριότητας, ὅταν ἀκόμη στρεφόταν κατὰ χουντικῶν στόχων καὶ ἦταν νωπὸ τὸ ἀντιδικτατορικὸ μίσος καὶ τὸ αἴσθημα μιᾶς πλημμελοῦς κάθαρσης, προκάλεσαν σὲ πολλοὺς ἕνα αὐτόματο συναίσθημα συμπάθειας στὴ δράση της…
Ἡ ἔμφαση στὰ ἑξάκις ἰσόβια τοῦ Ξηροῦ καὶ στὴν δολοφονική του δραστηριότητα, ὅπως δὲν στοιχειοθετεῖ τὴν ἰδιότητα τοῦ «πολιτικοῦ κρατουμένου» γιὰ τὸ πρόσωπό του, ἄλλο τόσο δὲν μπορεῖ νὰ διαγράψει ἢ νὰ συγκαλύψει ὅτι τὰ κίνητρά του, ὅπως καὶ αὐτὰ τῶν συγκρατουμένων του τῆς «17ης Νοέμβρη», ὑπῆρξαν πολιτικὰ καὶ πολιτικῶς ἀριστερά. Ἡ παρατήρηση ἔχει τὴν σημασία της, διότι τὸ ζήτημα τῆς βίας ὡς μέσο πολιτικοῦ ἀγώνα εἶναι θέμα ἱστορικῶς ἀναπόσπαστο ἀπὸ τὴν ἀριστερὴ ἰδεολογία, καὶ ἡ μόνη ἐλπίδα νὰ ὑπερβαθοῦν, ἢ ἔστω νὰ μετριαστοῦν, τερατώδεις συνέπειές της στὴν κοινωνία, ὅπως αὐτὲς ποὺ ἐπισυνέβησαν, ὅταν φορεῖς τῆς ἀριστερῆς κομμουνιστικῆς ἰδεολογίας κατέλαβαν, κράτησαν καὶ ἄσκησαν γιὰ περισσότερο ἀπὸ μισὸ αἰώνα τὴν πολιτικὴ ἐξουσία, εἶναι, τὸ ζήτημα αὐτό, νὰ παραμένει διαρκῶς ἀνοιχτὸ πρῶτ’ ἀπ’ ὅλα στὴν συνείδηση τῶν ἴδιων τῶν ἀριστερῶν.
Μιὰ ἀριστερά, γιὰ παράδειγμα, ἡ ὁποία σὲ κάθε εὐκαιρία ἐκθειάζει ἐκθύμως τοὺς λαϊκοὺς ἀγῶνες τοῦ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στὴν Κατοχὴ καὶ τῶν πάμπολλων λαϊκῶν ἀγωνιστῶν του στὴ μετέπειτα ἐμφυλιακὴ περίοδο ἀπέναντι σὲ μιὰ αἱμοχαρῆ δωσιλογικὴ Δεξιά, ἀλλά, τὴν ἴδια στιγμὴ ἀποσιωπᾶ, ἢ ὑποβαθμίζει, τὸ γεγονὸς ὅτι τὴν καθοδήγηση τῶν ἀγώνων αὐτῶν εἶχε ἕνα σταλινικὸ κόμμα τοῦ ὁποίου ἡ πιθανὴ ἐπικράτηση θὰ ὁδηγοῦσε ἄσφαλτα στὶς σταλινικὲς κομμουνιστικὲς δικτατορίες τῆς ἀνατολικῆς Εὐρώπης, δὲν μπορεῖ νὰ ἐγγυηθεῖ στὴν ἀγωνιώσα συνείδηση τοῦ ὑποψιασμένου ἕλληνα ἀριστεροῦ τῶν ἡμερῶν μας ὅτι ὡς πολιτικὴ ἡγεσία θὰ εἶχε μιὰ πειστικὴ ἐναλλακτικὴ πρόταση ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ βγάλει τὴν χώρα ἀπὸ τὰ ἀδιέξοδά της.
Ὁ ὕμνος, φερειπεῖν, τοῦ Γιάννη Ρίτσου στὴ «σοσιαλιστικὴ» Βουλγαρία, τὴν ὁποία παρομοίαζε μὲ ἀνοιχτὸ φρεσκοτυπωμένο βιβλίο, τὰ κεφάλαια τοῦ ὁποίου ἔφεραν τίτλους, ὅπως Εἰρήνη, Ἐργασία. Δικαιοσύνη… κ.λπ. καὶ κατέληγε μὲ τοὺς στίχους: Μονόγραμμα τοῦ συγγραφέα. Σφυροδρέπανο. / Τὸ σφυροδρέπανο βεβαιώνει τὸ γνήσιο τῆς ὑπογραφῆς τῆς Δημοκρατίας δὲν θὰ πρέπει νὰ ξορκίζεται ὡς μικροκομματικὴ σκοπιμότητα, ἀλλὰ νὰ ἐκλαμβάνεται ὡς αὐτὸ ποὺ πράγματι ἦταν: ἔκφραση τοῦ φαντασιακοῦ χιλιάδων ἀριστερῶν τῆς ψυχροπολεμικῆς περιόδου, ταυτόχρονα, ὅμως, γιὰ κάθε νοήμονα ἀριστερό καὶ πολίτη, προσβολὴ τῆς μνήμης τῶν ἑκατομμυρίων θυμάτων τοῦ ἀριστεροῦ ὁλοκληρωτισμοῦ καὶ ἀσυγχώρητος ἐμπαιγμὸς τῆς ἀξίας τῆς δημοκρατίας!
Ἡ μεγαλύτερη πρόκληση γιὰ τὸν σύγχρονο φενακισμένο ἀριστερὸ εἶναι νὰ παραδεχτεῖ πὼς καὶ ὁ Στάλιν ὑπῆρξε ἕνας ἀριστερός σὰν κι αὐτόν, καὶ μάλιστα ἀγωνιστικότερα προσανατολισμένος τὴν κρίσιμη ὥρα τῆς ἐπικράτησης τῆς ἐπανάστασης στὸν τόπο του ἀπ’ ὅ,τι νομίζει ὁ ἴδιος γιὰ τὸν ἑαυτό του… Νὰ παραδεχτεῖ, ὅσο κι ἂν διαφωνεῖ μὲ τὶς πρακτικὲς καὶ τὶς πράξεις τους, ὅτι ἀνήκει στὴν ἴδια μεγάλη πολιτικὴ οἰκογένεια ποὺ περιλαμβάνει τὸν Γιωτόπουλο, τὸν Κουφοντίνα καὶ τὸν Ξηρό: Διότι μόνον ἀφοῦ κάνει αὐτὴ τὴν παραδοχή, θὰ μπορέσει νὰ ἀπαντήσει στὸν ἑαυτό του καὶ στοὺς ἄλλους συμπολίτες του, σὲ τί ἀκριβῶς διαφέρει ἀπὸ αὐτούς, τί εἶναι πολιτικὰ αὐτὸ ἀκριβῶς ποὺ ὁ ἴδιος θέλει νὰ ἀποφύγει καὶ τί αὐτὸ ποὺ θέλει νὰ πράξει!
Δὲν ὑπάρχει, νομίζω, καμιὰ ἱκανοποιητικὴ δικαιολογητικὴ θεωρία γιὰ τὴν χρήση τῆς βίας ὡς μέσου πολιτικῆς ἐπικράτησης. Τὴν βία συνήθως τὴν ἐπιβάλλουν οἱ περιστάσεις καὶ δὲν λείπουν ποτὲ οἱ δικαιολογήσεις ἐκ μέρους ἐκείνων ποὺ τὴν ἀσκοῦν – ἐννοεῖται, ὄχι ὅλες τῆς ἴδιας ἀξίας. Ἀπλησίαστη ἀξία ἔχει μόνον ἡ καθολικὴ ἄρνησή της, ἐπειδὴ εἶναι αὐτὴ ποὺ ὑπερβαίνει τὴν ἀνθρώπινη ζωωδία ὄχι τόσο γιὰ ἁπλῆ ἐπιβίωση ὅσο γιὰ ἐπικράτηση καὶ κυριαρχία ἐπάνω στοὺς ἄλλους ἀνθρώπους καὶ τὴ φύση. Ἡ γενικὴ συναινετικὴ ἄρνηση τῆς πολιτικῆς βίας στὰ λεγόμενα «δημοκρατικὰ καθεστῶτα» (στὴν πράξη ἀνεκτικὲς κοινοβουλευτικὲς ὀλιγαρχίες σ’ ὁλόκληρο τὸν δυτικὸ κόσμο, ποὺ ζοῦν ἀπὸ τὴν λεηλασία τῶν πλουτοπαραγωγικῶν πηγῶν τοῦ τρίτου κόσμου καὶ ἀπὸ τὴν ὑπερεκμετάλλευση τοῦ ἐξαθλιωμένου ἐργατικοῦ δυναμικοῦ τῶν ἀναδυόμενων οἰκονομιῶν) ἔχει μόνον σχετικὴ ἀξία – καὶ δὲν ὑπάρχει πιὸ γελοῖο πράγμα ἀπὸ τὸν ἰσχυρὸ ποὺ ἀπαιτεῖ ἀπὸ τοὺς ἄλλους τὴν μὴ ἄσκηση ἢ τὴν ἀποκήρυξή της, ὅταν ὁ ἴδιος διαταράσσει σοβαρὰ τοὺς ὅρους τῆς κοινωνικῆς συμβίωσης καὶ ἰσορροπίας.
* * *
Ἐὰν τὸ ἐγχείρημα τῆς Ἀνανεωτικῆς Ἀριστερᾶς εἶχε ἔνα νόημα, ὄχι μόνον στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ καὶ σὲ ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη, αὐτὸ ἦταν τὸ ὅτι δὲν ἤθελε νὰ ξεχάσει τὰ ἐγκλήματα κατὰ τῆς κοινωνίας ποὺ διαπράχθηκαν ἀπὸ ἀριστεροὺς στὸ ὄνομα τῆς κοινωνικῆς ἀλλαγῆς καὶ τοῦ σοσιαλισμοῦ. Τὸ ὅτι προσπάθησε νὰ ἀντλήσει διδάγματα ἀπὸ τὴν κοσμοϊστορικὴ ἀποτυχία τῆς σοσιαλιστικῆς ἐπανάστασης στὴν ἐξουσία, ἀναλαμβάνοντας ἕναν ἀγώνα ἐναντίον τῆς λήθης τῆς ἴδιας τῆς Iστορίας της καὶ τῆς πολύρριζης καταγωγῆς της, πού, δίχως νὰ ἀπεμπολεῖ τὸ ὅραμα τοῦ σοσιαλιστικοῦ μετασχηματισμοῦ τῆς κοινωνίας, ἀναζητοῦσε ἕναν διαφορετικὸ τρόπο πολιτικῆς σκέψης καὶ πρακτικῆς.Μιὰ Αριστερὰ τῆς μνήμης καὶ τῆς συλλογικότητας, ἀνοιχτὴ στὴν κοινωνία καὶ τὶς ἰδέες της, ἀνήσυχη τόσο ἀπέναντι στὸ σταλινικό της «DNA» μὲ τὰ τριτοδιεθνιστικά του «ὁράματα» ὅσο καὶ στὴν πιθανὴ πασοκικὴ-λαϊκιστική της μετάλλαξη, ποὺ βάζει τὸ δημόσιο συμφέρον πάνω ἀπὸ τὸ συμφέρον τοῦ κράτους καὶ τῶν συντεχνιαζόμενων ὑπαλλήλων του, τὸ συμφέρον τοῦ πλανήτη πάνω ἀπὸ τὸ συμφέρον τῆς Εὐρώπης, ποὺ ὑπερασπίζεται τὸν κοινωνικὰ ἀδύναμο καὶ δίνει χῶρο στὸν λόγο κάθε ἄλλου ἀνθρώπου ποὺ θέλει νὰ εἶναι διαφορετικὸς χωρὶς νὰ βλάπτει τοὺς ἄλλους, μιὰ τέτοια Ἀριστερὰ δὲν εἶναι τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο ἄκρα μιᾶς παγιδευτικῆς θεωρίας, ἀλλὰ ἕνας ριζικὰ διαφορετικὸς πολιτικὸς κόσμος καὶ πολιτισμὸς ποὺ ἀντιτίθεται συνειδητὰ στὴν καπιταλιστικὴ βαρβαρότητα καὶ ἀκοσμία. Μὲ μιὰ ἀντίθεση διαρκῆ καὶ δραστήρια τῆς ὁποίας τὸ κυριότερο στήριγμα δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι ἡ διεύρυνση τῆς δημοκρατίας ποὺ μερίζει τὴν κάθε ἐξουσία καὶ ἀφυπνίζει τὸν πολίτη κινητοποιώντας τον ἐνάντια στὶς καταχρήσεις της.
* O Γιάννης Πατίλης είναι ποιητής, ἐκδότης
τοῦ λογοτεχνικοῦ περιοδικοῦ Πλανόδιον
