του Γιάννη Σχίζα
Ο Tρίτσης είχε υποστηρίξει κάποτε μια πεζοδρόμηση που ξεκίναγε από τους αρχαιολογικούς χώρους των Αθηνών και έφθανε μέχρι την πεδιάδα των Μεσογείων – η οποία προϋπέθετε βέβαια τη δημιουργία πολλών ανισόπεδων διαβάσεων στο χώρο! Τελικά δεν φτάσαμε ως εκεί, φτάσαμε όμως μέχρι του σημείου να αναπολούμε ορισμένοι έναν Ρωμαίο συγγραφέα –τον Πλίνιο τον Νεώτερο– που μεμφόταν τους ταξιδευτές συμπολίτες του γιατί προτιμούσαν μακρινούς προορισμούς, ενώ στα περίχωρα της Ρώμης υπήρχαν ομορφιές κάθε είδους! Και εξηγούμαι για να μην παρεξηγηθώ: Ο σύγχρονος Αθηναίος που επιδίδεται σε εκδρομικές εξορμήσεις μοιάζει με τους ευκατάστατους Ρωμαίους, κατά το ότι περιφρονεί ή αγνοεί τις ποιότητες ενός κοντινού βουνού, όπως είναι ο Υμηττός.
Αυτές τις ποιότητες ήλθε να αναδείξει προ τριετίας το σχέδιο που εκπονήθηκε από τους 11 δήμους που περιστοιχίζουν τον Υμηττό, το οποίο υποστηρίχθηκε από τους υπουργούς Περιβάλλοντος και Εσωτερικών. 1.200.000 οι κάτοικοι των γύρω του Υμηττού περιοχών, 8 χιλιόμετρα από την Ομόνοια κατά μέσο όρο, 81.230 στρέμματα η έκτασή του βουνού – σε κάτοψη δυστυχώς μόνο «θεωρητική»: Γιατί το σχέδιο ξεχνάει ότι το βουνό έχει υποστεί ήδη χιλιάδες καταπατήσεις, ότι φιλοξενεί «δουλείες» παντός είδους, ότι φιλοξενεί νεκροταφεία, κεραίες ραδιοφωνικών σταθμών, εγκαταστάσεις άμυνας και ειδικά του Πολεμικού Ναυτικού, της Πολεμικής Αεροπορίας και της Πολιτικής Αεροπορίας – χώρια του ότι οι αυθαιρετούντες παράνομοι επιτίθενται στο βουνό από δεκάδες περιοχές. Χώρια του ότι στη καρδιά του βουνού, στην περιοχή Γλυφάδας, φιλοξενείται «αθέατο» το αυθαίρετο των αυθαιρέτων – μια μοναδική βίλα πολλών στρεμμάτων με κύριο έργο την επιδιόρθωση σκαφών !
Το βουνό έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον, ήταν η έδρα των πελασγικών οικισμών Σφηττός, Αιξωνή, Κίκκυνα, Αλαί Αιξωνίδες κ.λπ., ενώ μεταγενέστερα διετέλεσε έδρα του δωδεκαθέου με σημαντικότερους τους βωμούς του Διός Ομβρίου και του Απόλλωνος Προοψίου. Υπήρχε και άγαλμα του Διός στην κορυφή του βουνού – αλλά δεν βρέθηκε ποτέ, παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες. Στη χριστιανική περίοδο φιλοξένησε τα μοναστήρια, που απεδείχθησαν παμφάγα και έτειναν ή τείνουν διαρκώς να επεκταθούν – όπως το Μοναστήρι του Άη Γιάννη Καρέα. Το ναΐδριο του Προφήτη Ηλία στην Ηλιούπολη –παρεμφερές με ναΐδριο ευρισκόμενο στη Γλυφάδα– εκτός από τη στέγη που του «φόρεσαν» (!) οι διάφοροι θρησκευόμενοι, έχει γύρω του αυθαίρετες και κατεδαφίσιμες για τούτο το λόγο κατασκευές.
Ο υπουργός κ. Χατζηδάκης υποσχέθηκε ότι θα επιμείνει στην ποιότητα του Υμηττού ως δάσος και όχι ως αστικό άλσος – κάτι με το οποίο τιτλοφορούσα κείμενό μου του 1983. Αλλά οι δυσκολίες του εγχειρήματος είναι μεγάλες: Και πριν απ’ όλα υπάρχει ένα «μέτωπο» και διεξάγεται διαρκής πόλεμος με τους καταπατητές ή «χρήστες». Για να μην υπολογίσω τον μικρότερο πόλεμο με τη συνήθεια, δηλαδή αυτών που δεν έχουν δει τις ομορφιές του βουνού και συνεχίζουν να το προσπερνούν ελαφρά τη καρδία…
Το βουνό έχει αρχαιολογικό ενδιαφέρον, ήταν η έδρα των πελασγικών οικισμών Σφηττός, Αιξωνή, Κίκκυνα, Αλαί Αιξωνίδες κ.λπ., ενώ μεταγενέστερα διετέλεσε έδρα του δωδεκαθέου με σημαντικότερους τους βωμούς του Διός Ομβρίου και του Απόλλωνος Προοψίου. Στη χριστιανική περίοδο φιλοξένησε τα μοναστήρια, που απεδείχθησαν παμφάγα και έτειναν ή τείνουν διαρκώς να επεκταθούν – όπως το Μοναστήρι του Άη Γιάννη Καρέα
Ο Υμηττός δεν είναι «πάρκο», είναι οικοσύστημα!
Για την Ηλιούπολη ειδικά, υπό την έμπνευση του συντάκτη Πάνου Τότσικα, σημειώνει η «Πρωτοβουλία Πολιτών για την προστασία του Υμηττού» στις 1/9/2024:
«Το υπό έγκριση Τοπικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ηλιούπολης δεν αντιμετωπίζει, δεν προτείνει και δεν δίνει λύσεις για εγκαταστάσεις που λειτουργούν στη περιοχή του Δήμου, όπως το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ), ο Σταθμός φόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), το Δημοτικό Νεκροταφείο, το καταφύγιο ζώων. Επίσης δεν αντιμετωπίζει ουσιαστικά τα προβλήματα που δημιουργεί η διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία οχημάτων στο Δήμο. Αντίθετα προωθεί νέες οικιστικές επεκτάσεις στον Υμηττό, δικαίωση καταπατητών και αυθαιρετούχων, αναίρεση του δασικού χαρακτήρα του Υμηττού».
Να ήταν όμως μόνο αυτά! Η κριτική της ομάδας Πολιτών κατευθύνεται ενάντια στη δημιουργία Πάρκου Πόλης 400 στρεμμάτων στον ορεινό όγκο του Υμηττού, κάτι που θυμίζει παλαιότερο και μη πραγματοποιημένο σχέδιο για 600 συνολικά στρέμματα από το συνδυασμό Κώστα Δελαπόρτα – δήμαρχου επί δικτατορίας στην Ηλιούπολη!
Αυτή η επιλογή «της παρούσας Δημοτικής Αρχής Ηλιούπολης», βρίσκεται πέραν της υφιστάμενης νομιμότητας και του κεντρικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με το υπό έγκριση Π.Δ., η εκτός σχεδίου περιοχή του Δήμου στη περιοχή αυτή εντάσσεται στην Α΄ Ζώνη απόλυτης προστασίας Υμηττού, όπου δεν επιτρέπονται χρήσεις αστικού πάρκου και ό,τι αυτές συνεπάγονται.
«Επισημαίνεται ότι στο υπό έγκριση Π.Δ. για την προστασία του Υμηττού, προωθείται η δημιουργία του Μητροπολιτικού Πάρκου Γουδή-Ιλισίων και του Πάρκου Καισαριανής, σε περιοχές με ήπιες κλίσεις. Στα όρια με το εγκεκριμένο σχέδιο πόλης του Δήμου Ηλιούπολης και σε επαφή με τον δασικό χώρο του Υμηττού, υφίστανται από την δεκαετία του ’50 περίπου θύλακες αυθαίρετων κατοικιών, ενώ κάποιοι ιδιώτες διεκδικούν εκτάσεις που με δικαστικές αποφάσεις θεωρούνται δημόσιες, δασικές, αναδασωτέες και διακατεχόμενες. Με το υπό έγκριση Τοπικό Π.Σ. Ηλιούπολης η δημοτική αρχή προωθεί την ένταξη αυτών των θυλάκων και κάποιων Ανοιχτών Οικοδομικών Τετραγώνων στο Σχέδιο Πόλης, δηλαδή ουσιαστικά προωθεί τη νομιμοποίηση των επεκτάσεών τους στον δασικό χώρο του Υμηττού… Η διερχόμενη υπερτοπική κυκλοφορία οχημάτων αποτελεί από τα σημαντικότερα σημερινά προβλήματα του Δήμου Ηλιούπολης. Το ισχύον ΡΣΑ (2012) κατάργησε, σωστά, τη διέλευση της “Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού: από τον δασικό χώρο του Υμηττού και προβλέπει τη δημιουργία υπόγειας σύνδεσης μεταξύ Καρέα και Λ. Βουλιαγμένης, η οποία ωστόσο παραπέμπεται σε ένα αβέβαιο μέλλον»…
Η όσμωση φύσης και πόλης
Ο Δημήτριος Καμπούρογλου, συγγραφέας και ακαδημαϊκός, έλεγε για τον Υμηττό ότι χωρίζει την Αθήνα σε δυο μέρη, στο χώρο του πνεύματος και στο χώρο του οινοπνεύματος. Τότε είχε πιθανόν δίκιο… Ανεξάρτητα από το κρασί και το κόμμα των Βαρελοφρόνων (!), που ήταν κάποτε της μόδας, η μελισσοκομία ήταν μια διάσταση του Υμηττού, καθώς το μέλι από θυμάρι ήταν διάσημο για την ποιότητά του. Λέγεται μάλιστα ότι επί τουρκοκρατίας η μεγαλύτερη ποσότητά του μεταφέρονταν στη Σουλτανική αυλή.
Σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 2-3 Μαρτίου 2024 για τον Υμηττό παράχθησαν οπωσδήποτε χρήσιμα συμπεράσματα, απομένει όμως να δούμε ποια ήταν απλώς θεωρητικά! Στο συνέδριο συζητήθηκαν αυθαιρεσίες που σχετίζονται κυρίως με δημόσιους φορείς, εντός του βουνού: Όπως στρατιωτικές εγκαταστάσεις, εκκλησιαστικές εγκαταστάσεις και επεκτάσεις, κοιμητήρια, πυλώνες της ΔΕΗ και Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ), σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων των Δήμων, σταθμοί απορριμματοφόρων, εκπαιδευτήρια, χώροι αναψυχής, κεραίες σταθμών στο σύνολο σχεδόν της κορυφογραμμής, πίστες και διαδρομές εκτός δρόμου μοτοσικλετών, αναρριχητικά πεδία, εγκατάλειψη οικόσιτων ζώων, δηλητηριασμένα δολώματα, φυτεύσεις ακατάλληλων ειδών, βανδαλισμοί αρχαίων λατομείων κ.λπ. Από τη συζήτηση έγινε σαφές η «Αρχαιολογική» θέση του Υμηττού, το γεγονός ότι φιλοξενεί ναΐδρια (βωμούς) του Δωδεκαθέου, με τα μοναστήρια και τα άλλα ιδρύματα, αποτελεί πόλο έλξης στη σχέση πρωτεύουσας και ορεινού όγκου.
