Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Το 96% του υδρογόνου που παράγεται σήμερα παγκόσμια, παράγεται από ορυκτά καύσιμα (αναμόρφωση υδρογονανθράκων) και έχει βιομηχανική χρήση, ενώ οι ενεργειακές χρήσεις του αποτελούν ελάχιστο ποσοστό. Ωστόσο η ενεργειακή χρήση του υδρογόνου εντάχθηκε στην πολιτική «Καθαρός πλανήτης για όλους» (1), πρόδρομο της «Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας», με την επιδίωξη παραγωγής του με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την παραδοχή ότι για την παραγωγή, αποθήκευση και διανομή του απαιτείται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Η «στρατηγική για το υδρογόνο» (2) που δημοσιοποίησε η Κομισιόν το περασμένο καλοκαίρι, περιλαμβάνει τη δρομολόγηση μιας «Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για το Καθαρό Υδρογόνο», με σκοπό τη δημιουργία επενδύσεων για την αύξηση της παραγωγής.
Το «πράσινο υδρογόνο» σχετίζεται με την αποθήκευση ενέργειας με τη λογική ότι η παραγωγή του μπορεί να απορροφήσει την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όταν η παραγωγή και η ζήτηση ενέργειας δεν ταυτίζονται χρονικά. Για το λόγο αυτό το υδρογόνο δεν αποτελεί εναλλακτική μορφή ενέργειας σε σχέση με τις ΑΠΕ, αντίθετα η ενεργειακή του χρήση οδηγεί σε γιγαντισμό των ΑΠΕ.
Η παραγωγή υδρογόνου εντάσσεται στο συγκεντρωτικό πρότυπο του ολιγοπωλιακού επιχειρηματικού και πολιτικού ελέγχου που ισχύει για την παραγωγή ενέργειας. Ήδη έντεκα διαχειριστές υποδομών φυσικού αερίου από εννέα κράτη-μέλη της Ε.Ε. παρουσίασαν σχέδιο δημιουργίας ενός δικτύου αγωγών συνολικού μήκους 23.000 χμ έως το 2040, που θα υποστηρίξει τη μεταφορά υδρογόνου παράλληλα με το υφιστάμενο δίκτυο φυσικού αερίου. Το δίκτυο αυτό θα διατρέχει αρχικά δέκα χώρες (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Σουηδία και Ελβετία) τη «ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού υδρογόνου», με σκοπό να επεκταθεί αργότερα και σε χώρες όπως η Ελλάδα. (3)
Η γερμανική κυβέρνηση έχει ήδη υιοθετήσει εθνικό στρατηγικό σχέδιο με στόχο να καταστεί η Γερμανία ο υπ’ αριθμόν ένα προμηθευτής και παραγωγός υδρογόνου με ένα πρόγραμμα ύψους 9 δισ. ευρώ. Η χρηματοδότηση προέρχεται από το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης ύψους 700 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκε για την επανεκκίνηση της πληγείσας γερμανικής οικονομίας από τα περιοριστικά μέτρα για την αντιμετώπιση της επιδημίας. (4)
Το «πράσινο υδρογόνο» σχετίζεται με την αποθήκευση ενέργειας με τη λογική ότι η παραγωγή του μπορεί να απορροφήσει την παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας όταν η παραγωγή και η ζήτηση ενέργειας δεν ταυτίζονται χρονικά. Για το λόγο αυτό το υδρογόνο δεν αποτελεί εναλλακτική μορφή ενέργειας σε σχέση με τις ΑΠΕ, αντίθετα η ενεργειακή του χρήση οδηγεί σε γιγαντισμό των ΑΠΕ
Η επικινδυνότητα
Μόλις το 2018 η Γερμανία ξεκίνησε την εμπορική λειτουργία του πρώτου τρένου υδρογόνου στον κόσμο, το οποίο τροφοδοτείται από κυψέλες καυσίμου υδρογόνου τοποθετημένες πάνω από τα βαγόνια και προγραμματίζεται να λειτουργήσει με χρήση αιολικής ενέργειας μελλοντικά. (5)
Ωστόσο το 2019, ένας σταθμός υδρογόνου για αυτοκίνητα εξερράγη στη Νορβηγία, με αποτέλεσμα η Toyota και η Hyundai, να αναστείλουν τις πωλήσεις των αυτοκινήτων τους που λειτουργούν με καύσιμο το υδρογόνο, (6). Τα υδρογονοκίνητα αυτοκίνητα φαίνεται να είναι στα αζήτητα για άλλους λόγους μεταξύ των οποίων η χαμηλή ενεργειακή απόδοση, αφού μόνο το 25% της ενέργειας μετατρέπεται εν τέλει σε κίνηση κατά τον Φλόριαν Χέκερ από το Ινστιτούτο Öko. (7)
Το υδρογόνο περιλαμβάνεται στις επικίνδυνες ουσίες, εύφλεκτες, τοξικές ή/και οξειδωτικές για τις οποίες έχουν θεσπιστεί ειδικά μέτρα από Οδηγίες της Ε.Ε., όπως η Οδηγία 2012/18/ΕΕ γνωστή ως Οδηγία SEVESO για τον κίνδυνο μεγάλων ατυχημάτων και οι Οδηγίες 2014/34/ΕΕ και 2014/68/ΕΕ για την εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με τις συσκευές και τα συστήματα προστασίας που προορίζονται για χρήση με τη διάθεση εξοπλισμού υπό πίεση στην αγορά. (8)
Πυρηνική σύντηξη του υδρογόνου
Παράλληλα με τους παραπάνω σχεδιασμούς, στα πλαίσια της κλιματικά ουδέτερης οικονομίας, της ανάπτυξης δηλαδή τεχνολογιών παραγωγής ενέργειας χωρίς έκλυση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, ξεκίνησε στη Γαλλία η συναρμολόγηση του γιγάντιου αντιδραστήρα του διεθνούς προγράμματος ITER, που θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του 2024, με στόχο την επίτευξη της σύντηξης του υδρογόνου και την λειτουργία σε πλήρη ισχύ το 2035.(9) Το πρόγραμμα ITER ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια με στόχο την αναπαραγωγή της σύντηξης του υδρογόνου που πραγματοποιείται με φυσικό τρόπο στην καρδιά του ήλιου. Την σχετική σύμβαση υπέγραψαν 35 χώρες το 2006. Είναι οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελβετία, η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Άλλα τέτοια προγράμματα είναι σε εξέλιξη και σε μεμονωμένες χώρες.
Συμπερασματικά, αποδεικνύεται ότι τα τελευταία χρόνια και τώρα με την «Πράσινη Συμφωνία», βιώνουμε ένα ενεργειακό πείραμα υψηλής επικινδυνότητας ως προς τις γεωπολιτικές και τεχνικές του διαστάσεις, με τεράστιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η αποθήκευση ενέργειας αποτελεί συνιστώσα σχεδιασμών που δεν έχουν σκοπό ούτε την εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων ούτε την ενεργειακή αποδοτικότητα, ενώ τα συστήματα που σχεδιάζονται όχι μόνο δεν είναι ήπια και αποκεντρωμένα αλλά είναι όλο και πιο συγκεντρωτικά και επικίνδυνα. Το μείζον είναι η άσκηση μιας αγοραίας ανάπτυξης πάνω στο σώμα μιας όλο και περισσότερο τροποποιημένης γης και αποξενωμένης κοινωνίας, από ένα σύστημα κυνικό, σπάταλο και βαθειά ανορθολογικό.
Παραπομπές
(1) Καθαρός πλανήτης για όλους
(2) Στρατηγική για το υδρογόνο
(3) energypress.gr Αποκλειστικό δίκτυο αγωγών για υδρογόνο
(4) sofokleousin.gr Σχέδιο για πράσινο υδρογόνο από τη Γερμανία
(5) naftemporiki.gr Γερμανία: Το πρωτο υδρογονο-τρένο
(6) drive.gr Νορβηγία: Έκρηξη πρατηρίου υδρογόνου
(7) dw.com/el/ Στα αζήτητα τα υδρογονοκίνητα αυτοκίνητα
(8) insider.gr/ Αποθήκευση υδρογόνου και νομικό πλαίσιο
(9) kathimerini.gr Γαλλία: Ξεκίνησε η συναρμολόγηση του αντιδραστήρα
