Η τελευταία πινελιά στην «τελική λύση» για το ευρώ γοητεύει την κυβέρνηση που, μέσω Νταβός, απορρίπτει την αναδιάρθρωση, εκτίθεται από τον Σόιμπλε και… καθησυχάζει την Goldman Sachs.
Σε συνθήκες πολέμου νεύρων συνεχίζονται οι ζυμώσεις μεταξύ ευρωπαϊκών ηγεσιών, ευρωκρατών και αγορών για την «τελική λύση» στη διαχείριση της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης. Αν και τον τελευταίο λόγο στη διελκυστίνδα για τη συνταγή θα έχουν Βερολίνο και Παρίσι, διόλου αδιάφορες δεν είναι διεργασίες που εκτυλίχθηκαν στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, αλλά και στον πόλεμο δηλώσεων στα διεθνή ΜΜΕ.
Την ώρα που ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου διαβεβαίωνε μέσω Νταβός το «παγκόσμιο επενδυτικό κοινό» ότι δεν είναι στα υπό εξέταση σχέδια μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (σύμφωνα με την κραυγαλέα και επίμονη ροή πληροφοριών από παράγοντες της γερμανικής κυβέρνησης), ο υπουργός Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, στο ίδιο φόρουμ, χαρακτήριζε ελκυστική την «πρόταση για επαναγορά ομολόγων» με χαμηλότοκο δάνειο από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF).
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις δύο διαδικασίες, εκτός από το τεχνικό μέρος τους; Οικονομικά και οι δύο μέθοδοι κάνουν την ίδια δουλειά, μειώνουν δηλαδή το βάρος για την εξόφληση ομολόγων που λήγουν τα προσεχή χρόνια. Η διαφορά βρίσκεται στο ποιος πληρώνει. Η αναδιάρθρωση χρέους συνεπάγεται ένα άμεσο, έστω λογιστικό κόστος που είναι υποχρεωμένες να εγγράψουν οι τράπεζες-κάτοχοι ομολόγων ως ζημιές. Αυτό σημαίνει το γνωστό «κούρεμα» (σε ποσοστό 20%-30%) που επί της ουσίας το έχουν ήδη υποστεί οι τράπεζες, λόγω της μεγάλης πτώσης της τιμής των ελληνικών ομολόγων σε σχέση με την ονομαστική τους αξία. Αντιθέτως, επαναγορά χρέους (την οποία τώρα η κυβέρνηση βρίσκει «ελκυστική πρόταση») ρίχνει τις τράπεζες στα μαλακά. Βάσει της ιδέας που ωριμάζει στο Βερολίνο, η επαναγορά «τραυματισμένων» ελληνικών ομολόγων δεν θα γίνει από τη «δευτερογενή αγορά», αλλά με μια ανταλλαγή ομολόγων μεταξύ ΕΚΤ, που κατέχει ελληνικά ομόλογα 48 δισ., και ευρωπαϊκού Ταμείου Στήριξης, που θα εκδώσει νέα, μακροχρόνια ομόλογα για τη χρηματοδότηση του. Αυτή η ανταλλαγή φαίνεται πως αφήνει αλώβητες τις τράπεζες και ίσως γι’ αυτό γοητεύει την… υπεράνω αναδιάρθρωσης ελληνική κυβέρνηση.
Ωστόσο, την πραγματική ρουκέτα των τελευταίων εικοσιτετραώρων για το περιβόητο θέμα της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους την εκτόξευσε κατά της κυβέρνησης ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλβγκαγκ Σόιμπλε. Μιλώντας την Τετάρτη στη γερμανική Βουλή, αποκάλυψε ότι η κυβέρνησή του είχε προτείνει πέρυσι, πριν την υπογραφή του μνημονίου, στην Αθήνα να συζητηθεί ένα σχέδιο αναδιάρθρωσης χρέους, αλλά η κυβέρνηση Παπανδρέου το είχε απορρίψει! Γιατί; είναι το πονηρό ερώτημα. Γιατί προτιμήθηκε να οδηγηθεί η χώρα στην οδυνηρή διαδικασία του Μνημονίου (που μόνη αυτή αύξησε το χρέος κατά 25% και θα το οδηγήσει σε ποσοστό 160% στο τέλος του 2013); Οι τράπεζες είναι πάλι η λέξη κλειδί για τη στάση της κυβέρνησης που προτιμά να μειωθούν κατά 25% οι μισθοί και οι συντάξεις και να αυξηθεί η ανεργία στο 15% – 20%, από το να εγγράψουν ζημιές οι… ναοί της Πίστης.
Η λύση μιας αναδιάρθρωσης, ενός «κουρέματος» των ομολόγων που διαθέτουν ελληνικές και ξένες τράπεζες υπό την «αιγίδα» του Βερολίνου και των Βρυξελλών δεν σημαίνει βεβαίως αυτόματη αποφυγή των οδυνηρών «ανταλλαγμάτων» σε βάρος της εργασίας, του κοινωνικού κράτους και της ίδιας της εθνικής κυριαρχίας της χώρας. Ανάλογα ανταλλάγματα πρέπει να αναμένονται, άλλωστε, και για τα υπόλοιπα συστατικά της λύσης που θα συζητήσουν οι 27 της Ε.Ε. στη σύνοδο κορυφής της επόμενης Παρασκευής (4/2) και θα αποφασίσουν στη σύνοδο της 25ης Μαρτίου (επαναγορά ομολόγων, ενίσχυση του μηχανισμού EFSF, επιμήκυνση αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ., μηχανισμός ελεγχόμενης χρεοκοπίας και, ενδεχομένως… ολίγη από ευρωομόλογα, υπέρ των οποίων αναμένεται να ψηφίσει την Τρίτη επιτροπή του ευρωκοινοβουλίου). Και τα ανταλλάγματα αυτά φτάνουν στη ριζική απαλλοτρίωση της οικονομικής διακυβέρνησης της χώρας από το ευρω-διευθυντήριο.
Ωστόσο, το «κράξιμο» από τον Σόιμπλε για την επιμονή Παπανδρέου να απορρίπτει τη συζήτηση για αναδιάρθρωση του χρέους, αποκαλύπτει ότι η κυβέρνηση λειτουργεί με επίγνωση, αν όχι και με ιδιοτέλεια.
Τις υποψίες γι’ αυτό ενισχύει ένα γνώριμο για τον ρόλο του στην ελληνική (και όχι μόνο) κρίση όνομα: η Goldman Sachs, υψηλό στέλεχος της οποίας βρέθηκε πρόσφατα, σύμφωνα με πληροφορίες, στην Αθήνα. Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι είναι το εύλογο ερώτημα. Να ψωνίσει, είναι η προφανής απάντηση. Τι πράγμα; Πληροφορίες και διαθέσεις της κυβέρνησης (της οποίας, άλλωστε, παραμένει εταίρος στη διαχείριση του χρέους) απέναντι στο επίμαχο ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους. Η επιστροφή του δολοφόνου στον τόπο του εγκλήματος σχετίζεται με την αγωνία του να αποφευχθεί με κάθε τρόπο το επαχθές για τα χαρτοφυλάκιά της σενάριο ενός κουρέματος χρέους. Παρ’ ότι τα στελέχη της διαβόητης επενδυτικής τράπεζας διατυμπανίζουν προβλέψεις περί του «αναπόφευκτου της αναδιάρθρωσης», στην πραγματικότητα δουλεύουν για την αποτροπή της ή τον περιορισμό της στην ηπιότερη δυνατή εκδοχή.
Στην περίπτωση ενός εκτεταμένου «πιστωτικού γεγονότος», ενός βαθέως κουρέματος των ελληνικών ομολόγων, η Goldman Sachs και άλλες αμερικανικές επενδυτικές τράπεζες ίσως βρεθούν στην ανάγκη να πληρώσουν τεράστια ποσά για τα CDS, τα περίφημα συμβόλαια ασφάλισης ομολόγων στα οποία καταφεύγουν πολλοί επενδυτές κρατικού χρέους. Η ιδεώδης κατάσταση για τις επενδυτικές τράπεζες που πουλάνε τον κοπανιστό αέρα των CDS είναι μια διαρκής ισορροπία τρόμου. Να τείνουν δηλαδή οι υπερχρεωμένες χώρες, όπως η Ελλάδα, μονίμως προς τη χρεοκοπία, χωρίς όμως να χρεοκοπούν ποτέ, χάρη στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς διάσωσης. Γι’ αυτό κι οι αμερικανικές τράπεζες εμφανίζονται ένθερμοι οπαδοί ενός φιλοτραπεζικού «κεϊνσιανισμού», με ενισχυμένους μηχανισμούς στήριξης και πακέτα διάσωσης που τα πληρώνουν όμως μόνο οι μισθωτοί και οι φορολογούμενοι.
Τι απαντήσεις πήρε για τις αγωνίες του ο άνθρωπος της Goldman Sachs στο ταξίδι του στην Αθήνα; Κατά κάποιο τρόπο τις ακούσαμε ήδη κι εμείς από τα πιο επίσημα ελληνικά χείλη στο Νταβός.
Σάιλοκ
