Μακροπρόθεσμος ο μποναμάς από το Eurogroup
του Παύλου Δερμενάκη
Η κυβέρνηση, σύμφωνα με όσα δήλωνε εδώ και αρκετούς μήνες στον ελληνικό λαό, είχε επενδύσει πολλά στο θέμα της ελάφρυνσης του δημόσιου χρέους αναμένοντας ένα «καλό γεγονός» εντός του 2016. Στο πλαίσιο αυτό τα «έδωσε όλα» όσα ζήτησαν πολλές φορές οι δανειστές, για να ολοκληρωθεί η πρώτη αξιολόγηση, έκανε επαφές με μια σειρά αξιωματούχους της Ε.Ε., προσπάθησε να αξιοποιήσει την άποψη του ΔΝΤ που υποστήριζε τη μείωση χρέους, έκανε τη Συνδιάσκεψη των χωρών του Νότου στην Αθήνα για βοήθεια, έλαβε «βοήθεια» από τις ΗΠΑ με την επίσκεψη του υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου και την επίσκεψη του προέδρου Ομπάμα κ.ά. Τελικά έκανε ταμείο επί του θέματος με την απόφαση του Eurogroup της 5/12/2012 και το αποτέλεσμα είναι άκρως αρνητικό σε όλα τα επίπεδα. Στο παρόν άρθρο θα επικεντρωθούμε στο χρέος και στο πρωτογενές πλεόνασμα. Τα υπόλοιπα θέματα του Eurogroup αναλύονται σε άλλο άρθρο από τον Γ. Κιμπουρόπουλο.
Πριν δούμε τα ειδικά θέματα του χρέους, πρέπει να κάνουμε μερικές επισημάνσεις σε σχέση με τους πανηγυρισμούς της κυβέρνησης αλλά και κάποιων δημοσιογράφων της ΕΡΤ, που ζήλεψαν τις «δάφνες» του κάθε Mega και του κάθε «Πρετεντέρη» και νομίζουν ότι μας ταΐζουν κουτόχορτο…
Τα χειρότερα δεν τα είδαμε ακόμα, το 4ο Μνημόνιο γράφεται ήδη
Η ανάγνωση της ανακοίνωσης του Eurogroup και του επεξηγηματικού κειμένου που κυκλοφόρησε κατόπιν ο ESM καθώς και οι δηλώσεις των αρμοδίων της Ε.Ε., αποδεικνύουν ότι κάθε άλλο παρά θα πρέπει να πανηγυρίζει η κυβέρνηση. Ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, του οποίου οι απόψεις ξέρουμε τι σημαίνουν, μετά τη συνεδρίαση δήλωσε ότι «η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο μπροστά της να διανύσει και πολλή δουλειά να κάνει… Η αποστολή να φέρουμε την Ελλάδα σε μια βιώσιμη, ανταγωνιστική πορεία, υπό τον όρο της συμμετοχής στη νομισματική ένωση, είναι -το παραδέχομαι- μακράς διάρκειας και πολιτικά φιλόδοξη» και πρόσθεσε ότι «όσο όμως οι υπεύθυνοι στην Ελλάδα το επιθυμούν, γιατί συζητήσαμε και εναλλακτικές προτάσεις, τρίτος δρόμος δεν υπάρχει». Δηλαδή μέτρα και ξανά μέτρα και όσο αντέξετε. Aν δεν αντέξετε κάποια στιγμή πηγαίνουν «τζάμπα» οι μέχρι τότε θυσίες και βγαίνετε εκτός ευρώ. Συνεπώς, τα μνημόνια κάθε μορφής είναι μονόδρομος.
Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ ξεκαθάρισε, όσον αφορά το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος επί του ΑΕΠ από το 2018 και μετά, ότι «πρέπει να είναι 3,5% αλλά υπάρχουν διαφορετικές γνώμες για τη διάρκεια… μερικοί προτείνουν και 10 χρόνια». Να θυμηθούμε μόνο ότι αρκετούς μήνες τώρα το βασικό επιχείρημα όχι μόνο της κυβέρνησης αλλά και της Τράπεζας της Ελλάδας και μνημονιακών αναλυτών, επί του ύψους του πλεονάσματος, ήταν ότι οικονομία δεν αντέχει πρωτογενή πλεονάσματα πάνω από 2%.
Σε αυτά πρέπει να προστεθούν οι διατυπώσεις που υπάρχουν στο κείμενο απόφασης του Eurogroup: α) η δεύτερη αξιολόγηση θα ολοκληρωθεί με την εφαρμογή συμβατών πολιτικών με εκείνες του ΔΝΤ, β) θα υπάρξει μηχανισμός, στα πρότυπα του «κόφτη», μετά το 2018 που θα διασφαλίζει την επιτυχία του πρωτογενούς πλεονάσματος του 3,5% και γ) ο ESM θα παρουσιάσει νέο μνημόνιο…
Συνεπώς, γίνεται απόλυτα κατανοητό, κατ’ αρχήν πολιτικά, το μέγεθος της κυβερνητικής αποτυχίας.
Ελάφρυνση χρέους:«Κοιλοπονούσε το βουνό και γέννησε ποντίκι»
Το αποτέλεσμα, όσον αφορά στην ελάφρυνση του χρέους, κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στις «προσπάθειες» και τις προσδοκίες που καλλιέργησε η κυβέρνηση. Όπως λέει ο θυμόσοφος λαός, «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν» ή στη νεοελληνική γλώσσα «κοιλοπονούσε το βουνό και γέννησε ποντίκι».
Τα μέτρα που γράφαμε, σε σχετικό άρθρο εδώ στις 28/10/2016, αυτά τελικώς ήταν οι ανακοινώσεις επί του θέματος της ελάφρυνσης του χρέους από το Eurogroup της 5/12/216.
Ειδικότερα:
α) Θα μεταφερθούν για αργότερα κάποιες εξοφλήσεις χρέους που είναι συσσωρευμένες σε ορισμένες χρονιές και δημιουργούν οξυμένο πρόβλημα. Θα αυξηθεί η διάρκεια του χρέους κατά 4,5 έτη (από 28 σε 32,5) και θα λήγει το 2060.
β) Τα πολύ χαμηλά σήμερα κυμαινόμενα επιτόκια θα μετατραπούν σε σταθερά ύψους 1,5%, με τη χρήση κύρια παραγώγων χρηματοοικονομικών εργαλείων. Το αποτέλεσμα θα είναι να εξαλειφθεί η αβεβαιότητα για το μέλλον, όσον αφορά την πορεία τους. Όμως, με τα σημερινά δεδομένα, θα υπάρξει επιβάρυνση της Ελλάδας, καθώς το 1,5% είναι υψηλότερο από τα τρέχοντα.
γ) Δεν θα εφαρμοστεί για το 2017 η αύξηση (καπέλο) κατά 2% στο επιτόκιο κάποιων δανείων (περίπου 11 δισ. ευρώ). Γεγονός που θα έχει ως συνέπεια τη μείωση των τόκων το 2017 κατά περίπου 200 εκατ. ευρώ
Την ανεπάρκεια αυτών των μέτρων επισήμανε το ΔΝΤ. Αξιωματούχος του δήλωσε στο Bloomberg ότι τα μέτρα που συμφωνήθηκαν για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους είναι ανεπαρκή για να το κάνουν βιώσιμο.
Οφέλη για Ελλάδα το 2060 στα «χαρτιά» και στις «αναλύσεις»
Η κυβέρνηση, μετά από τόσο μεγάλη επένδυση σε προσδοκίες για μείωση του χρέους, όπως ήταν φυσικό βγήκε και πανηγύρισε ως μεγάλη νίκη αυτή την απόφαση που είναι γνωστή ουσιαστικά από τις 24/5/2016. Με δηλώσεις και κυκλοφορία εγγράφων ισχυρίζεται ότι τα μέτρα αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα την ελάφρυνση του χρέους κατά 45 δισ. ή κατά 20% του ΑΕΠ. Μέγιστο ψεύδος, όπως φυσικά συνηθίζεται από κάθε μνημονιακή κυβέρνηση.
Τα όποια ενδεχόμενα οφέλη υπάρξουν από τις παραπάνω αλλαγές (πλην των 200 εκατ. ευρώ του 2017) θα εμφανιστούν, σύμφωνα με τις αναλύσεις, στην περίοδο 2040 – 2060! Ας λογαριάσουμε ο καθένας την ηλικία μας τότε (!) για να καταλάβουμε το μέγεθος της κοροϊδίας… Όμως ακόμα και αυτό το ενδεχόμενο δεν είναι σίγουρο. Παρά τις επίμονες ερωτήσεις που έγιναν επ’ αυτού στον πρόεδρο του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, ο ίδιος δεν το επιβεβαίωσε. Αρνήθηκε να απαντήσει ευθέωςγια το εάν το χρέος θα μειωθεί κατά 20% του ΑΕΠ και αντ’ αυτού επισήμανε τις αβεβαιότητες που υπάρχουν, καθώς όπως είπε «το χρονικό διάστημα είναι μεγάλο, υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες και παρεμβαίνουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες»!
Αποκλείεται ρητά η ονομαστική μείωση του χρέους…
Στο πλαίσιο του Eurogroup τονίστηκε με πολλούς τρόπους ότι αποκλείεται τώρα και στο μέλλον η ονομαστική μείωση-διαγραφή μέρους του χρέους. Όταν θα λήξει το τρίτο μνημόνιο (Αύγουστος 2018) τότε θα δουν οι δανειστές αν χρειάζονται νέα μέτρα για την «ελάφρυνση» του χρέους (τα λεγόμενα μεσοπρόθεσμα). Και αυτά όμως, όπως και τα βραχυπρόθεσμα, θα είναι «τεχνικής» φύσης, αφού έχει αποκλειστεί ρητά η διαγραφή. Για μακροπρόθεσμα μέτρα δεν έγινε λόγος.
Αν σε όλη αυτή τη διαδικασία, των ήδη αποφασισμένων βραχυπρόθεσμων μέτρων, υπάρξουν κόστη λόγω χρήσης των παραγώγων, αυτά θα επιβαρύνουν την Ελλάδα. Δηλαδή αβεβαιότητα για την όποια «ελάφρυνση» από τα μέτρα αυτά, αλλά το κόστος που θα έχει αυτό το αβέβαιο αποτέλεσμα θα το πληρώσει οπωσδήποτε ο «ανοιχτοχέρης» ελληνικός λαός.
…Τόσο μεγάλη η επιτυχία της κυβέρνησης
Συνεπώς για μία ακόμα φορά ο ελληνικός λαός, εκπροσωπούμενος από εθελόδουλους, δεν πέτυχε απολύτως τίποτα θετικό. Αντίθετα, διαμορφώθηκαν για μία ακόμα φορά όροι ώστε να αυξηθούν τα βάρη που σηκώνει, τόσο με την προσθήκη νέων μέτρων όσο και με τη χρονική επέκταση των ισχυόντων και των νέων μέτρων… Κατά τα άλλα η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι «η Ελλάδα δεν θα νομοθετήσει πρόσθετα μέτρα για το 2018 και μετά»!
Και ακολουθούν νέα μέτρα 4,5 δισ. ευρώ
Και ύστερα από όλα αυτά δεσμευθήκαμε για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα, από το 2018 και μετά, χωρίς να αποφασιστεί για πόσα χρόνια. Ο Σόιμπλε το ζητά για 10 χρόνια, ο Ντάισελμπλουμ προτείνει 5 και κάποιοι 3. Η γνωστή «κολοκυθιά» των παιδικών μας χρόνων. Άρα να θεωρούμε ως βασικό – ελάχιστο σενάριο τα 5 χρόνια (λήξη τέλος 2022) με την εφαρμογή παράλληλα του μηχανισμού που θα εξασφαλίζει ότι τα πλεονάσματα αυτά θα επιτυγχάνονται. Γιατί όπως αναφέρει το Eurogroup «Για να εξασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους με βιώσιμο τρόπο…, οι ελληνικές αρχές δεσμεύονται να συμφωνήσουν με τους θεσμούς σε έναν μηχανισμό και σε διαρθρωτικά μέτρα που θα το διασφαλίζουν αυτό».
Άρα νέο μνημόνιο τουλάχιστον μέχρι τότε και βλέπουμε, νέα μέτρα και νέος αυτόματος «κόφτης».
Η Ε.Ε. εκτιμά ότι με τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως τώρα, θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα 800 εκατ. ευρώ για να επιτευχθεί ο στόχος του 3,5% το 2018. Το ΔΝΤ έχει άλλη άποψη. Ισχυρίζεται ότι αφού δεν μειώθηκε το χρέος, πρέπει να διασφαλιστούν τα σχετικά πλεονάσματα του 3,5%. Όμως τα μέχρι στιγμής μέτρα δεν αρκούν και ζητά νέα, πρόσθετα μέτρα ύψους 4,5 δισ. ευρώ. Συνεπώς η κυβέρνηση με την διαπραγμάτευσή της «πέτυχε» να χάσει την υποστήριξη του ΔΝΤ για τη μείωση του χρέους και αφού συμφώνησε στα βραχυπρόθεσμα μέτρα που αποφάσισε το Eurogroup, τα οποία κρίνονται ανεπαρκή από το ΔΝΤ, οδήγησε το Ταμείο να εγκαταλείψει το θέμα της μείωσης του χρέους και να τα βρει με την Ε.Ε. στο ύψος του πλεονάσματος για να μας πιέσουν όλοι μαζί για νέα μέτρα…
