Στις 20 Ιουλίου συμπληρώνονται 50 χρόνια από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, 50 χρόνια κατοχής και εποικισμού του βόρειου τμήματος του νησιού. Με αφορμή αυτή την οδυνηρή επέτειο για τον Ελληνισμό αλλά και την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου με τίτλο «Το Μελάνωμα της Κύπρου» μιλήσαμε με τον Βασίλη Κ. Φούσκα, καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής και Οικονομίας στη Νομική και Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ανατολικού Λονδίνου.
Μόλις κυκλοφόρησε το νέο σας βιβλίο από τις εκδόσεις Επίκεντρο, «Το Μελάνωμα της Κύπρου – Οι ευθύνες των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ευάγγελου Αβέρωφ για τη κυπριακή τραγωδία». Πριν σας ρωτήσω τι πραγματεύεται και τι το καινούργιο μας λέει, γιατί «Το Μελάνωμα της Κύπρου»;
Οφείλεται στο Μακάριο. Ξέρετε, αφού τόσο ο Κίσινγκερ όσο και ο Καραμανλής καθυστέρησαν όσο μπορούσαν τη κάθοδό του στη Κύπρο μετά το πραξικόπημα της 15 Ιουλίου 1974 και τη φυγή του από τη πατρίδα του, τελικά κατορθώνει να επιστρέψει στο νησί αρχές Δεκέμβρη. Η κάθοδός του έγινε μέσω Αθηνών, προκειμένου να έχει διαβουλεύσεις με τη νέα κυβέρνηση των Καραμανλή-Αβέρωφ. Σε ομιλία που έδωσε σε πλήθος κόσμου στο ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρετανίας στο Σύνταγμα μπροστά στην Ελληνική ηγεσία, θα πει το περίφημο: «τω μώλωπι της Κύπρου ιάθη η Ελλάς» δηλ. το μελάνωμα, η πληγή της Κύπρου γιάτρεψε την Ελλάδα. Ο Μακάριος ήταν ένας πολύ μορφωμένος και πανέξυπνος άνθρωπος, προικισμένος με σπάνια χαρίσματα. Ο Κίσιντζερ τον θεωρούσε πολύ μεγάλο για το μικρό του νησί, ο διαμεσολαβητής του ΟΗΕ, Γκάλο Πλάζα, τον θεωρούσε τον μεγαλύτερο Έλληνα πολιτικό, ο Ανδρέας Παπανδρέου στο βιβλίο του, «Η δημοκρατία στο απόσπασμα», τον περιγράφει ως ένα είδος πολιτικού φαινομένου, ένα είδος ηγέτη του οποίου ο Κυπριακός λαός τρέφει τεράστια εμπιστοσύνη και αγάπη. Αν δεν υπήρχε ο Μακάριος, δεν θα υπήρχε Κυπριακή Δημοκρατία σήμερα, μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ.
Γιατί το λέτε αυτό; Πολλοί ισχυρίζονται το αντίθετο. Του επιρρίπτουν ευθύνες ότι είχε αποποιηθεί την ένωση και είχε μάλιστα κρυφά κανάλια επικοινωνίας με τη Τουρκία για να διχοτομήσει τη Κύπρο.
Κρυφά κανάλια επικοινωνίας με τη Τουρκία για τη διχοτόμηση της Κύπρου είχε η κυβέρνηση του Κων/νου Καραμανλή από το 1955-56. Είναι γνωστές οι εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ προς τον Μεντερές το Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 1956, όπου περιγράφει τον ελάχιστο και μέγιστο στρατηγικό στόχο της Τουρκίας στη Κύπρο – ελάχιστος στόχος: διχοτόμηση, μέγιστος στόχος: προσάρτηση ή στρατηγικός έλεγχος όλης της νήσου. Αυτό που δεν λέγεται είναι ότι οι ίδιες οι εκθέσεις αναφέρουν ότι ο Ερίμ εκθέτει στον Μεντερές ότι υπάρχει μυστικό πλαίσιο συζήτησης με την Ελλάδα υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, για παραχώρηση διαδρόμου στη θάλασσα για τη Τουρκία στη Κύπρο εκ μέρους της Ελλάδας. Κοντολογής, Καραμανλής και Αβέρωφ είχαν συμφωνήσει επί της αρχής για τουρκικά δικαιώματα στη Κύπρο μήνες μόνο μετά την έναρξη του εθνικο-απελευθερωτικού αγώνα για την ένωση, αποδεχόμενοι, εμμέσως πλην σαφώς, τον ελάχιστο στόχο της Τουρκίας στη Κύπρο, αυτόν της διχοτόμησης. Έτσι επιτεύχθηκε και η αλλοίωση του συνθήματος της «ένωσης», η οποία από το 1956-57 και εξής σήμαινε διχοτόμηση ή «ένωση με κυρίαρχα ανταλλάγματα προς τη Τουρκία». Ο Μακάριος το είχε δει αυτό πολύ πριν τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και με επιστολή του στο Γρίβα τον καλεί να σταματήσει τον ένοπλο αγώνα για την ένωση γιατί αυτό ουσιαστικά σημαίνει διχοτόμηση με τη βοήθεια της πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε» των Άγγλων. Σας θυμίζω ότι οι Άγγλοι αποικιοκράτες είχανε συστήσει ειδικά σώματα χωροφυλακής αποτελούμενα ακραιφνώς από Τουρκοκύπριους αγρότες και άνεργους. Αυτά τα σώματα ήταν που βασάνιζαν τους Ελληνοκύπριους της ΕΟΚΑ και όξυναν το μίσος μεταξύ Ε/Κ και Τ/Κ. Ο Μακάριος έβλεπε πολύ πιο μπροστά από την εποχή του. Ο λόγος του ότι βάζει την υπόθεση της ένωσης στο «ντουλάπι» και υιοθετεί τη γραμμή της αδεσμεύτου ανεξαρτησίας βρίσκεται ακριβώς εδώ. Και πάλι όμως, δεν καταφέρνει να πάρει ούτε αυτό, αφού Αβέρωφ και Καραμανλής, μαζί με τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες, του είχαν βάλει το πιστόλι στο κρόταφο προκειμένου να πάρει το Σύνταγμα και τις ρυθμίσεις του 1959-60, οι οποίες ήταν παντελώς δυσλειτουργικές και διχοτομικές, με αποτέλεσμα τη κατάρρευσή τους και τα γεγονότα του 1963-64.
Αυτά είναι πολύ αποκαλυπτικά.
Καραμανλής και Αβέρωφ, με προτροπή και υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και στήριξη της Αγγλίας, έθεσαν το μεταπολεμικό πλαίσιο της διχοτομικής πολιτικής στη Κύπρο, πλαίσιο που πολέμησε με νύχια και με δόντια μέχρι την ανατροπή του και τη τουρκική εισβολή ο Μακάριος. Η χούντα ήταν απλά ο διεκπεραιωτής αυτού του ΝΑΤΟϊκού πλαισίου, που δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν οι ελληνικές κυβερνήσεις λόγω αδυναμίας να ελέγξουν ή να πείσουν το Μακάριο να δεχτεί εκχώρηση εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Τουρκία. Το καλοκαίρι του 1974, οι Καραμανλής-Αβέρωφ ολοκληρώνουν μία πολιτική που οι ίδιοι είχαν αποδεχτεί από το 1956 και απέτυχαν να εφαρμόσουν, πλην όσων πέτυχαν παρασκηνιακά κατά της ακεραιότητας της Κύπρου.
Μας λέτε ότι χούντα και Καραμανλής-Αβέρωφ ήταν το ίδιο;
Σας λέω βασικά δύο πράγματα. Πρώτο, σε ότι αφορά την υιοθέτηση του πλαισίου της διχοτόμησης, δηλ. του ελάχιστου στόχου της Τουρκίας, η πολιτική ήταν η ίδια. Επίσης σας λέω ότι σε ότι αφορά τη πολιτική στρατηγική της μη-επέμβασης της Ελλάδας στη Κύπρο μετά την τουρκική εισβολή, που ήταν και συμβατική υποχρέωση της Ελλάδας, προκειμένου ν’ αποφευχθεί πόλεμος Ελλάδας-Τουρκίας έτσι ώστε να διχοτομηθεί η Κύπρος με βάση τον τουρκικό ελάχιστο στόχο, σ’ αυτή τη βάση πάλι, ναι, η πολιτική ήταν ακριβώς η ίδια.
Μπορείτε να γίνεται πιο σαφής; Εδώ θα σας πουν ότι ταυτίζετε χούντα και κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό Καραμανλή και ότι η μετάβαση στη δημοκρατία δεν έγινε.
Επιτρέψτε μου τότε να επεκταθώ. Οι ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους στην Ελλάδα και στη Τουρκία, σε συντονισμό με τις ΗΠΑ, έχουν χτίσει δύο πολύ ισχυρά αφηγήματα για τη κυπριακή τραγωδία, αμφότερα τα οποία εξυπηρετούν τα αντίστοιχα συστήματα της πολιτικής τους εξουσίας. Το κυρίαρχο αφήγημα στην Ελλάδα περιστοιχίζεται γύρω από το μύθο του Κων/νου Καραμανλή, ο οποίος ήρθε ως από μηχανής θεός από το Παρίσι στις 23 Ιουλίου του 1974, ορκίστηκε πρωθυπουργός τα χαράματα της 24ης και, μέσα σε συνθήκες χάους και πανικού, συγκροτεί κυβέρνηση, περιθωριοποιεί τον χουντικό μηχανισμό μέσα στο στράτευμα, αποφεύγει πόλεμο με τη Τουρκία η οποία θα ήταν καταστροφική για την Κύπρο και την Ελλάδα, εν ολίγοις, σώζει τη τιμή των Ελλήνων. Αυτός ο μύθος έχει συνοψιστεί στο σύνθημα: «παρέλαβε χάος και έφτιαξε κράτος». Τώρα, το κυρίαρχο αφήγημα στη Τουρκία είναι διαφορετικής υφής. Η Τουρκία «επενέβη» στη Κύπρο, κάτι το οποίο είχε πολλαπλά οφέλη για όλες τις πλευρές. Αποσόβησε την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, έσωσε τους Τουρκοκύπριους από αφανισμό και, γεγονός εξίσου αν όχι περισσότερο σημαντικό, έφερε τη δημοκρατία στην Ελλάδα εφόσον η «επέμβασή» της στη Κύπρο δρομολόγησε τις εξελίξεις για τη μετάβαση στη δημοκρατία. Κανένα απ’ τα δύο αφηγήματα δεν αντέχει στο περισκόπιο της ανεξάρτητης ιστορικής έρευνας. Σας εξηγώ αμέσως το γιατί. Κατ’ αρχάς, η χούντα δεν έχει ευθύνη γι’ αυτά που προσυπέγραψαν οι Καραμανλής-Αβέρωφ το 1956 κ.λπ. Η χούντα έχει ευθύνη σε βαθμό προδοσίας για άλλα πράγματα, στο ότι για παράδειγμα συνωμότησε με τη CIA για την ανατροπή του Μακάριου και δεν έστειλε τα Φάντομ και τα υποβρύχια να καταστρέψουν το προγεφύρωμα των Τούρκων στο Πέντε Μίλι πριν ενωθεί με το θύλακα της Αγύρτας. Τις τρεις πρώτες ώρες το πρωί της 20ής Ιουλίου οι Τούρκοι αποβιβάζονταν, δεν έκαναν απόβαση αλλά αποβίβαση, όπως τα καράβια της γραμμής ξεφορτώνουν τουρίστες με οικογένειες και σκυλάκια. Σε ιδιόχειρο αχρονολόγητο σημείωμα του Αβέρωφ που υπάρχει στα αδημοσίευτα αρχεία του, βρήκα την εξής εκπληκτική φράση: «πάντα πίστευα», θα πει ο Έλληνας πολιτικός, «ότι η Κύπρος είναι στρατιωτικά υποθηκευμένη στη Τουρκία». Αν ήταν αυτό που πίστευε ο μελλοντικός ΥΕΘΑ στη κρίση του Ιουλίου-Αυγούστου 1974, τότε ως προς τι η διαφοροποίηση από την πολιτική της μη-επέμβασης στη Κύπρο από τη χούντα προκειμένου να καταστραφεί ο Αττίλας;
Να σας διακόψω εδώ. Η γραμμή των Παπανδρέου στα μέσα της δεκαετίας του 1960 είχε δεχτεί το ΝΑΤΟϊκό πλαίσιο της διχοτόμησης που είχαν αποδεχτεί οι Καραμανλής-Αβέρωφ;
Η εύκολη απάντηση είναι ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου το είχε δεχτεί αλλά όχι ο Ανδρέας Παπανδρέου. Η δύσκολη απάντηση έχει να κάνει με το ζήτημα της μεραρχίας, τα σχέδια Άτσεσον, το ρόλο του Γαρουφαλιά και τα Ιουλιανά, καθώς και με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ. Δεν μπορούμε να τα θίξουμε όλα. Τα συνωμοτικά σχέδια του Άτσεσον του 1964, κατά βάση, τα απέρριψε η Τουρκία διότι όταν πήγε η ελληνική μεραρχία στη Κύπρο, δεν έβλεπε πως μπορούσε να λειτουργήσει στη πράξη η αποστολή τουρκικού στρατού στη Κύπρο μετά τη περιθωριοποίηση του Μακάριου κάτω από τη πολιτική πίεση των Αθηνών και τη στρατιωτική πίεση της μεραρχίας. H Τουρκία εξέφραζε ανησυχίες για το ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου θα μπορούσε ν’ αρνηθεί την ειρηνική αποβίβαση τουρκικού στρατού στη Κύπρο. Αυτό που ένοιαζε τις ΗΠΑ ήταν η ΝΑΤΟποίηση της Κύπρου. Ένωση ακόμα και χωρίς ανταλλάγματα από τη στιγμή που μπορούσε να την επιβάλλει η Ελλάδα ήταν αποδεκτή διότι πάλι η Κύπρος θα περνούσε στο ΝΑΤΟϊκό σχεδιασμό μέσω της Ελλάδας. Ο Άτσεσον, ωστόσο, απέτυχε και για άλλους λόγους. Ο Μακάριος ανακάλυψε τη συνομωσία, την κατήγγειλε και πρότεινε ως λύση για την ικανοποίηση του θέματος της ασφάλειας που έθετε η Τουρκία λόγω ελληνικής περικύκλωσης αν η Κύπρος γίνει Ελληνική, να μετατραπεί μία από τις αγγλικές βάσεις σε ΝΑΤΟϊκή βάση, η οποία θα είχε και τουρκικό και ελληνικό στρατό. Η πρόταση του Μακάριου απορρίφτηκε από τη Άγκυρα.
Κι ερχόμαστε τώρα στη δικτατορία.
Η δικτατορία έγινε για να αποφευχθεί η πρωθυπουργοποίηση του Ανδρέα Παπανδρέου και να διχοτομηθεί η Κύπρος με βάση ένα από τα σχέδια που είχε προτάξει ο Άτσεσον. Κι ενώ το σύστημα εξουσίας κατάφερε να περιθωριοποιήσει τον Ανδρέα, για πάνω από έξη συναπτά έτη δεν κατάφερε να εξοβελίσει το Μακάριο. Τότε, ο Παπαδόπουλος με τους συνεργάτες του, παίρνουν απόφαση για εκκίνηση μιας διαδικασίας εκδημοκρατικοποίησης – το γνωστό «πείραμα Μαρκεζίνη». Αυτό συνοδοιπορούσε και με την επίσημη γραμμή των ΗΠΑ και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που πίεζαν λεκτικά και δημόσια για φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος σχεδόν από την εγκαθίδρυσή του τον Απρίλιο του 1967. Όμως τα νήματα τα κινούσε το βαθύ ψυχροπολεμικό κράτος των ΗΠΑ με επίκεντρο την CIA.
Το καλοκαίρι του 1974, οι Καραμανλής-Αβέρωφ ολοκληρώνουν μία πολιτική που οι ίδιοι είχαν αποδεχτεί από το 1956 και απέτυχαν να εφαρμόσουν, πλην όσων πέτυχαν παρασκηνιακά κατά της ακεραιότητας της Κύπρου
Μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, έρχεται η χούντα του Ιωαννίδη, βασικά ανακοινώνει στο Παπαδόπουλο στη βίλα του στο Λαγονήσι ότι δεν είναι πια αφεντικό.
H χούντα του Δημήτρη Ιωαννίδη είχε ένα μόνο στόχο: να «κλείσει» συνωμοτικά το Κυπριακό με ανατροπή του Μακαρίου και παραχώρηση στρατιωτικής βάσης στη Τουρκία. Νόμιζε ότι έτσι θα έπαιρνε το βραβείο, αφού κανένας Έλληνας, πολιτικός ή δικτάτορας, δεν κατάφερε να «βάλει μυαλό» στο Μακάριο. Ταυτόχρονα, αυτό το έκανε διότι, όπως είχε εξομολογηθεί ο ίδιος ο Γκιζίκης στον Αβέρωφ μετά τα γεγονότα της περιόδου, η ανατροπή του Μακαρίου θα δημιουργούσε μέτωπο για τη Τουρκία στη Κύπρο, χαλαρώνοντας τη πίεση που ασκούσε τότε η Τουρκία στην Ελλάδα στο Αιγαίο. Όταν η Τουρκία εισβάλει με αποβίβαση το πρωί της 20ής Ιουλίου 1974, η χούντα παραπαίει διότι είχε αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι η τουρκική προέλαση δεν θα σταματήσει με τη κατάληψη της Κυρήνειας και την ένωση του προγεφυρώματος με το θύλακα της Αγύρτας. Τη στιγμή που αναλαμβάνει ο Καραμανλής με τον Αβέρωφ την ηγεσία της Ελλάδας σε κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» (χωρίς όμως τον Ανδρέα Παπανδρέου), ήταν ξεκάθαρο ότι οι συνεχείς τουρκικές αποβιβάσεις και ρίψη αλεξιπτωτιστών, οι οποίες γινόταν σε φάσεις, δημιουργούσαν τέτοιο όγκο στρατιωτικών δυνάμεων που δεν θα μπορούσαν να χωρέσουν στην ασφυκτική γεωγραφική περίμετρο της παύσης πυρός που διέταξε το Σ.Α. του ΟΗΕ (η λεγόμενη «εκεχειρία» της 22 Ιουλίου).
Επιστρέφουμε τώρα στο μεγάλο θέμα της συζήτησής μας, για το αν η χουντική και η καραμανλική πολιτική ήταν ουσιαστικά οι ίδιες.
Η περίοδος της ψευτο-εκεχειρίας –οι Τούρκοι δεν σταμάτησαν να προελαύνουν– είναι άκρως σημαντική για την κατανόηση των ευθυνών των Καραμανλή και Αβέρωφ κατά τη διάρκεια της κυπριακής κρίσης. Βρίσκοντας μπροστά τους τη πολιτική για το Κυπριακό που είχαν προσυπογράψει από το 1956, δηλ. τη πολιτική της διχοτόμησης, στην ουσία ακολουθούν κατά γράμμα τη χουντική πολιτική της μη-επέμβασης στη Κύπρο, δηλ. τη δική τους πολιτική, προκειμένου ν’ αποσοβηθεί ελληνοτουρκικός πόλεμος –που ήταν πρόταγμα των ΗΠΑ– και «να σωθεί η Ελλάδα από βέβαιη ήττα», εφόσον οι συνθήκες ήταν χαοτικές και η χώρα ανέτοιμη (ο μύθος που καλλιέργησε το ελλαδικό σύστημα εξουσίας). Ουδεμία μετάβαση στη δημοκρατία δεν επιτεύχθηκε στην Ελλάδα με την τουρκική εισβολή (το τουρκικό αφήγημα). Η συνέχεια μεταξύ χουντικής και καραμανλικής στρατηγικής είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Συνέχεια υφίσταται και από γραφειοκρατική άποψη. Οι Καραμανλής-Αβέρωφ άφησαν ανέθικτη στη θέση τους όλη σχεδόν τη χουντική ηγεσία, από την οποία μάλιστα ζητούσαν και γνωματεύσεις για τον αν η Ελλάδα μπορούσε να επιχειρήσει στη Κύπρο! Από τους προδότες ζητούσαν γνωμάτευση. Ο Καραμανλής ρώτησε ευθέως τους χουντικούς γιατί δεν εφάρμοσαν τα σχέδια αμύνης της Κύπρου. Οι χουντικοί του απήντησαν λέγοντας ότι δέχτηκαν ισχυρή πίεση από τις ΗΠΑ οι οποίες τους διεμήνυσαν ότι αν η Ελλάδα επέμβει τότε οι ΗΠΑ δεν θα σταθούν εμπόδιο στη Τουρκία και ότι η Ελλάδα θα χάσει και τον πόλεμο και ολόκληρη τη Κύπρο. Τα πράγματα δεν ήταν καθόλου έτσι και η φράση του Ανδρέα Παπανδρέου τότε όταν έμαθε τη κάθοδο του Καραμανλή στην Ελλάδα ότι «εκτελείται αλλαγή φρουράς του ΝΑΤΟ στη χώρα», είχε σοβαρή βάση.
Λέτε δηλ. ότι ο Καραμανλής μπορούσε να σταματήσει τον Αττίλα 2;
Η Ελλάδα μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα. Θα μπορούσε να προσεγγίσει τη Σοβιετική Ένωση μέσω της Βουλγαρίας ή / και ευθέως, να κάνει προβολή αξιόπιστης απειλής προς τις ΗΠΑ ότι αν δεν σταματήσει η προέλαση των Τούρκων στη Κύπρο, η συνεχής αποβίβαση δυνάμεων και η ρίψη αλεξιπτωτιστών, τότε τα υποβρύχια και τα Φάντομ θα επιχειρήσουν στη Κύπρο για να καταστρέψουν τον Αττίλα. Αυτό θα ωθούσε τις ΗΠΑ στην αποτροπή του Αττίλα 2, οι οποίες ήθελαν, με κάθε τρόπο, να αποφύγουν ελληνοτουρκική σύρραξη, διάλυση του ΝΑΤΟ και εμπλοκή των Σοβιετικών στην Ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, όλα θα τελείωναν στη πρώτη διάσκεψη της Ζυρίχης 25-30 Ιουλίου. Ήταν τόσο ο φόβος των ΗΠΑ για επέμβαση της Ελλάδος στη Κύπρο, που από τις 22 Ιουλίου είχαν ετοιμάσει μια ολόκληρη αερομεταφερόμενη μεραρχία να μεταβεί στην Ανατολική Μεσόγειο από τη Καλιφόρνια, προκειμένου να σταματήσει ελληνοτουρκικό πόλεμο (μαζί με άλλες μικρότερες δυνάμεις που θα προσέρχονταν στο θέατρο πολέμου από την Ιταλία και τη Γερμανία). Ο Αττίλας 2 θα μπορούσε κάλλιστα ν’ αποφευχθεί. Δεν έγινε, διότι οι Καραμανλής-Αβέρωφ ήταν ενταγμένοι στη ΝΑΤΟϊκή πολιτική που είχαν συμφωνήσει με τη Τουρκία από το 1956, αποδεχόμενοι τον ελάχιστο στρατηγικό στόχο της Τουρκίας στο νησί, αυτόν της διχοτόμησης. Μάλιστα, μετά την ολοκλήρωση του Αττίλα 2 με κατάληψη του 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας δέχτηκαν όχι μόνο δι-περιφερειακή λύση –έτσι έλεγαν τότε τη διζωνική– αλλά και ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, κάτι που έδινε στρατηγικό έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου στη Τουρκία. Έτσι, η Τουρκία, με ελλαδική συναίνεση, εκπλήρωνε τώρα και το μέγιστο στρατηγικό της στόχο έτσι όπως τον είχε θέσει ο Ερίμ στον Μεντερές το 1956.
Σαφείς όλες οι θέσεις σας. Και η Ελλάδα; Που είμαστε σήμερα;
Η Ελλάδα, με μερική εξαίρεση τη περίοδο του Ανδρέα Παπανδρέου τη δεκαετία του 1980, έχει εξοβελίσει το κυπριακό ζήτημα ως ζήτημα εισβολής και κατοχής από τα ελληνοτουρκικά, πιστεύοντας ότι έτσι θα κερδίσει περισσότερα στο Αιγαίο ή / και στη Θράκη. Πρόκειται για νέα μεγάλη αυταπάτη. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει. Χρέος όλων μας είναι η επαναφορά του Κυπριακού ζητήματος ως πρώτου και βασικού εθνικού ζητήματος στην εξωτερική πολιτική της χώρας, ενός ανθρωπιστικού ζητήματος κι ενός ζητήματος δημοκρατίας στην Ευρώπη, διότι λύση δεν μπορεί να βρεθεί με τουρκικό στρατό κατοχής. Το πρώτο αίτημα της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να είναι η απόσυρση του τουρκικού στρατού κατοχής ως προϋπόθεση εκκίνησης κάθε διαπραγμάτευσης.
*Το βιβλίο του Βασίλη Φούσκα, «Το μελάνωμα της Κύπρου – Οι ευθύνες των Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ευάγγελου Αβέρωφ για την κυπριακή τραγωδία», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο με κοινό πρόλογο των Κώστα Βενιζέλου και Μάριου Ευρυβιάδη.
