του Γιώργου Κυριακού
«Τα Βαλκάνια έχουν την τάση να παράγουν περισσότερη ιστορία από αυτήν που μπορούν να καταναλώσουν»
Ουίνστον Τσόρτσιλ
Ακόμα και στις διατυπώσεις, η επίσημη ευρωπαϊκή πολιτική που χειραγωγείται από τον διχασμένο γαλλογερμανικό πυρήνα, έχει τη συνισταμένη της έκφραση στο δίπτυχο «Βαλκάνια» και «Νοτιοανατολική Ευρώπη». Με αποτύπωμα από τα ιστορικά στερεότυπα για τους «καθυστερημένους», τις «νανοφυλές» και τους «κατσικοκλέφτες», αναφέρεται στα «Βαλκάνια» προκειμένου να «ολοκληρωθεί» η Ε.Ε. με την ένταξη της «Νοτιοανατολικής» της πλευράς. Τα 30 χρόνια που μας χωρίζουν από την άλλοτε πολύ κι άλλοτε λιγότερο εκρηκτική αλλαγή πλεύσης των πολιτικών τους συστημάτων, ήταν μια πυκνή περίοδος αλλαγών που στιγμάτισαν τους λαούς. Ο βίαιος αναδασμός και ο κατακερματισμός των χωρών, όπως και ο βίαιος μετασχηματισμός της οικονομίας τους προς όφελος κάποιων εγχώριων ελίτ που θα έπαιζαν τον ρόλο του μοχλού προώθησης οικονομικών και στρατιωτικών συμφερόντων της ευρωαμερικανικής κυριαρχίας, κατέστησαν τα Βαλκάνια έναν μεγάλο διάδρομο επέκτασης και επιθετικής διάταξης ενάντια στη Ρωσία.
Με μια χοντροκομμένη διατύπωση, η Ε.Ε. δίνει τα λεφτά για να αποκτήσουν οι «καθυστερημένοι Βαλκάνιοι» σαβουάρ βιβρ (καταπολέμηση διαφθοράς, τρομοκρατίας και εγκληματικότητας), κι από την άλλη οι ΗΠΑ ως χώρα –ή με ενδιάμεσο το ΝΑΤΟ– διαθέτουν τα όπλα για την «προστασία» τους από τον «κοινό εχθρό». Οικόπεδο και αποικία. Όμως τόσο η Ρωσία (που προβάλλει τον ιστορικό ρόλο της ηγέτιδας της ορθοδοξίας, του πανσλαβισμού και, πρωτύτερα, του προλεταριακού διεθνισμού – σήμερα ενός αμυντικού μοντέλου επιρροών), όσο και η Τουρκία (που μέσω της θρησκευτικής εργαλειοποίησης προωθεί το σχέδιό της για ανασύνταξη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), διατύπωσαν από πλευράς τους ιστορικά δικαιώματα εν λόγω και πράξη. Τέλος, είχαμε την είσοδο της Κίνας που, μέσω του εμπορίου και των επενδύσεων, ξεκίνησε εδώ και μια δεκαετία να ενισχύει αργά και σταθερά την επιρροή της.
3η περίοδος για τα Βαλκάνια;
«Οι γλάστρες που αναθρέψαμε, με υπομονή και αυτοθυσία, σε ξένα μπαλκόνια ανθίζουν και φυλλώνουν… Δεν θα μας πληγώνει ούτε ένα κίτρινο φύλλο, όταν συγκατοικήσουμε ξανά σε ένα εξαίσιο ρετιρέ, μαζί με όλους μας τους φίλους»
Σωτήρης Παστάκας
Μέσα σε 10 χρόνια είχε πραγματοποιηθεί η πρώτη πράξη διάλυσης και μετάβασης των βαλκανικών χωρών προς τη διεθνοποιημένη οικονομία – την αυλαία έκλεισαν οι βόμβες του Ραμπουγέ το 1999 στην εναπομείνασα Γιουγκοσλαβία. 20 χρόνια μετά, η στασιμότητα που διέκρινε την ένταξή τους, αλλά και οι προβληματισμοί μετά την ένταξη νέων χωρών (Ρουμανία, Βουλγαρία) που παίζουν έναν περιφερειακό ρόλο στα κεντρικά ζητήματα, δημιούργησε κενά – τα οποία καταλαμβάνουν η Ρωσία, η Τουρκία και η Κίνα.
Το non paper της Σλοβενίας δημιούργησε μια τεχνητή πολιτική κρίση κι έβγαλε όλες τις αντιφάσεις και αντιθέσεις που υποκρύπτονται στα συρτάρια των πολυτελών γραφείων στις Βρυξέλλες. Άραγε ζούμε το κλείσιμο της αυλαίας 20 χρόνων διαπραγματεύσεων επί διαπραγματεύσεων για τις αλλαγές συνόρων, για τις οικονομικές μεταβάσεις και τις αναδιαρθρώσεις που στοχεύουν στην οριστική αποικιοποίηση των Βαλκανίων; Ξεκινά μια 3η περίοδος;
Άρον-άρον ένταξη
«…η ιστορία χτενίζεται από μόνη της, τα από καιρό εγκαταλειμμένα σπίτια μόνα θα καούν απ’ τον ήλιο… ήρεμοι δεν ήμασταν ακόμη και τότε που στο σοκάκι ξέραμε πως δεν θα μας βρούνε ενώ παίζαμε κρυφτό…»
Μίτκο Γκόγκοβ
Σήμερα στο επίκεντρο των ενταξιακών διαδικασιών είναι η Αλβανία και η Β.«Μ.». Ο πονοκέφαλος για τη στάση της Βουλγαρίας, η οποία θέτει βέτο για ιστορικά ζητήματα περί προέλευσης του μακεδονισμού, έφερε την πρόταση για μια ξεχωριστή διαδικασία – που ξεπεράστηκε με την απόφαση για κοινή παρουσία στις «εξετάσεις». Για την Αλβανία ξεκάθαρα η αμερικανική πρεσβεία έθεσε την ατζέντα της προηγμένης πλέον χώρας. Ο Ράμα, λοξοκοιτώντας ανατολικά, στην Τουρκία, άσκησε κριτική στην Ε.Ε. για την μη «επίγνωση της ταυτότητάς της», αφήνοντας υπονοούμενο για τη συνέχεια. Άλλωστε στις προηγούμενες «εξετάσεις» (το 2019, όταν Γαλλία, Δανία και Ολλανδία άσκησαν βέτο) είχε δηλώσει: «Δεν μπορούμε να σταθούμε μπροστά στην πόρτα της Ευρώπης κλαίγοντας».
Θεωρητικά η Ε.Ε. θέτει πέντε καίριες προτεραιότητες για να προχωρήσει η ένταξη: Α) μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης και Β) του δικαστικού συστήματος, Γ) καταπολέμηση της διαφθοράς και Δ) του οργανωμένου εγκλήματος, και Ε) ενίσχυση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων των δικαιωμάτων των μειονοτήτων κ.λπ. Ενώ φαίνεται ότι αυτές οι προϋποθέσεις δεν εκπληρούνται, η ιθύνουσα ευρωπαϊκή ελίτ –και ειδικά η Γερμανία– δείχνει να θέλει να εντάξει την Αλβανία και τη «Β.Μ.». Τόσο στην «πλατφόρμα» των Δελφών όσο και στη 10η Διάσκεψη στη Λιουμπλιάνα διατυπώθηκε εμφατικά η ανάγκη επείγουσας ένταξης των δύο χωρών και προετοιμασίας για τις υπόλοιπες, ώστε να αποτραπεί η ενίσχυση των «τρίτων» που καιροφυλακτούν – αν δεν έχουν ήδη ριζώσει. Όλα αυτά συμβαίνουν για τα Βαλκάνια χωρίς τα Βαλκάνια. Κι εμείς; «Περιμένουμε τον άνεμο σαν δύο σημαίες σε συνοριακή διάβαση. Μια μέρα όλες οι σκιές θα μας προσπεράσουν» (Νίκολα Μάτζιροφ).
