Σκίτσο του Βαγγέλη Παπαβασιλείου
Μέσω της «ελάφρυνσης» του αυξημένου χρέους η χώρα θα είναι πιασμένη και μετά το 2018 στο δόκανο των δανειστών, οι οποίοι θα εκβιάζουν διαιωνίζοντας το καθεστώς αποικίας, με ευθύνη πλέον της παρούσας κυβέρνησης
Του Παύλου Δερμενάκη
Σε σχετικό άρθρο, στον «Δρόμο» της 28/10/2016, αναφερθήκαμε στο αδιέξοδο όσον αφορά την τρέχουσα πολιτική κυβέρνησης και θεσμών για το ελληνικό δημόσιο χρέος. Οι ακολουθούμενες μνημονιακές πολιτικές επί 7 χρόνια όχι μόνο δεν μείωσαν το χρέος αλλά αντίθετα το αύξησαν, παρά τη διαγραφή που έγινε τον Φεβρουάριο 2012. Οι όποιες συζητήσεις, στην παρούσα φάση, για τα λεγόμενα βραχυπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης του χρέους (θα αποφασιστούν μετά τις 5/12/2016) αποτελούν μέθοδο «θεραπείας του καρκίνου με χορήγηση ασπιρίνης».
Η κυβέρνηση Τσίπρα, αμέσως μετά την αρχική εκλογή της, στις 25/1/2015, εγκατέλειψε τον διακηρυγμένο στόχο της «διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του χρέους» και παράλληλα σύρθηκε σε μια διαδικασία μετάλλαξης σε μνημονιακή. Η μνημονιακή μετάλλαξη ολοκληρώθηκε με την αποδοχή του 3ου μνημονίου και την υλοποίησή του, με στυγνό τρόπο, ενάντια στο λαό. Η όλη εξέλιξη, από το καλοκαίρι 2015, χαρακτηρίζεται από την εθελοδουλία της κυβέρνησης και την τελική υποχώρησή της σε κάθε απαίτηση των δανειστών. Σε όλο αυτό το διάστημα η κυβέρνηση κατά καιρούς προβάλλει κάποια επιμέρους αιτήματα τα οποία στην πορεία εγκαταλείπει και συμβιβάζεται πλήρως με τις απαιτήσεις των δανειστών.
Διαμορφώνονται οι συνθήκες
Το τελευταίο διάστημα η κυβέρνηση έχει κάνει «σημαία» της το θέμα της αναδιάρθρωσης – ελάφρυνσης του χρέους, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται στην ατζέντα των συζητήσεων με τους θεσμούς η οποιαδήποτε διαγραφή του. Η συζήτηση γίνεται σε ένα πλαίσιο μέτρων που κάθε άλλο παρά λύνουν το πρόβλημα, (βλέπε περισσότερα στο προαναφερόμενο άρθρο). Όμως με δεδομένα α) την άρνηση της γερμανοκρατούμενης Ε.Ε. για οποιαδήποτε διαγραφή χρέους καθώς κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τις απόψεις τους, προσκρούει στις συνθήκες, β) την άρνηση της Γερμανίας να γίνει η οποιαδήποτε επί της ουσίας συζήτηση (για διαγραφή) για το ελληνικό χρέος, γ) την επιμονή της Γερμανίας η όποια συζήτηση ελάφρυνσης να ξεκινήσει το 2018, μετά τις γερμανικές εκλογές του 2017 αλλά και μετά την ολοκλήρωση του 3ου μνημονίου (καλοκαίρι 2018), δ) την απαίτηση εκ μέρους του ΔΝΤ να δοθεί λύση στο θέμα της βιωσιμότητας του χρέους παράλληλα με πολύ σκληρά νέα μέτρα σε εργασιακά, ασφαλιστικό κλπ, και ε) το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε μεταξύ άλλων και με το χρέος, διαμορφώνεται ένα κλίμα προετοιμασίας για τα χειρότερα, που θα έρθουν και θα είναι συνδεδεμένα αυτή τη φορά με την εξυπηρέτηση του χρέους.
Το πλαίσιο του νέου μνημονίου
Ειδικότερα τις τελευταίες μέρες πυκνώνουν τα δημοσιεύματα για την προετοιμασία του 4ου μνημονίου. Ανεξάρτητα από την τελική νομική μορφή που θα πάρει, τα στοιχεία που θα το καθορίζουν με τα μέχρι στιγμής δεδομένα διαμορφώνονται ως εξής:
α) Τα όποια μέτρα ελάφρυνσης χρέους και τα «αντισταθμιστικά» μνημονιακά για τη χώρα θα αποφασιστούν στην τελική τους μορφή μετά τη λήξη του 3ου μνημονίου.
β) Για να διευκολυνθεί στη συνεδρίαση του Eurogroup 5/12/2016 το ΔΝΤ και να αποφασίσει θετικά, για τη συμμετοχή του στο 3ο μνημόνιο, θα περιγραφεί ένα γενικό πλαίσιο μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων, που ενδεχομένως δεν θα ανακοινωθεί, και το οποίο κατά την κρίση τους θα καθιστά βιώσιμο σε γενικές γραμμές το ελληνικό χρέος.
γ) Τα μέτρα που θα ληφθούν τελικά, μετά το καλοκαίρι 2018, για το χρέος θα αφορούν διαδικασίες ρύθμισης – ελάφρυνσής του και δεν θα περιλαμβάνουν νέα χρηματοδότηση εκ μέρους των θεσμών.
δ) Θα επιμηκυνθεί σημαντικά ο ορίζοντας αποπληρωμής του χρέους, ενδεχόμενα από το 2059 που είναι σήμερα θα φθάσει στο 2080, δηλαδή μια χρονική περίοδος 64 ετών από σήμερα.
ε) Σε όλη αυτή την περίοδο η χώρα θα συνεχίζει να βρίσκεται σε καθεστώς μνημονίων, υπό τον άμεσο έλεγχο των δανειστών όσον αφορά την άσκηση οικονομικής πολιτικής και όχι μόνο.
στ) Ενδεχομένως, σε αυτό το πλαίσιο, στο βαθμό που θα υπάρξει ομοφωνία μεταξύ των δανειστών να γίνει και κάποια διαγραφή χρέους, της τάξης των 75-80 δισ. € (24% από το επίπεδο των 330 δισ. που θα είναι στο τέλος 2016).
Η Ελλάδα στο δόκανο
Εδώ επιπλέον πρέπει να λάβουμε υπόψη τα ακόλουθα:
1. Με τα σημερινά δεδομένα το ύψος των ετήσιων τόκων για το χρέος, όπως αποτυπώνονται στον Κρατικό Προϋπολογισμό 2016, ανέρχεται σε 6 δισ. € που οδηγεί πρακτικά σε ένα μέσο επιτόκιο της τάξης του 1,9%. Για κάθε 1% επιπλέον στο επιτόκιο η χώρα θα επιβαρύνεται με ετήσιους τόκους 3,3 δισ. ευρώ. Με δεδομένο ότι σήμερα τα επιτόκια των ελληνικών τίτλων στις αγορές βρίσκονται λίγο πιο κάτω από 8% και αν όλα πάνε καλά, δηλαδή α) ολοκληρωθεί η δεύτερη αξιολόγηση χωρίς παρατράγουδα μέχρι το αργότερο τον Ιανουάριο 2017, β) εφαρμοστούν άμεσα, εντός του α’ εξαμήνου 2017, τα βραχυπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, γ) ενταχθούν τα ελληνικά ομόλογα τουλάχιστον από τον Μάρτιο 2017 στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, δ) ο προϋπολογισμός 2017 εκτελείται χωρίς προβλήματα ε) υπάρχει ουσιαστική ανάπτυξη στην οικονομία, τουλάχιστον πάνω από 1,5%, τότε η χώρα θα μπορέσει και πάλι υπό προϋποθέσεις (ανάλογα με τις διεθνείς συνθήκες) να βγει στις αγορές να δανειστεί.
2.Εάν συντρέχουν όλα τα παραπάνω θετικά, ο γράφων αμφισβητεί βάσιμα ότι θα εκπληρωθούν όλες αυτές οι προϋποθέσεις, ακόμα και τότε τα επιτόκια με τα οποία θα δανειστούμε θα είναι, στην καλύτερη περίπτωση της τάξης του 4-5%. Δηλαδή υπερδιπλάσια από το σημερινό μέσο ύψος. Άρα δυσβάστακτα. Συνεπώς το σενάριο να σταματήσει η εξάρτηση χρηματοδότησης από τους θεσμούς και να στραφεί η χώρα στις αγορές, ακόμα και αν τελικά γίνει, θα δημιουργήσει πολύ περισσότερα προβλήματα από όσα θα λύσει.
3. Με την ολοκλήρωση του 3ου μνημονίου η χώρα, μετά από 8 χρόνια μνημονιακών πολιτικών με τις τεράστιες περικοπές δαπανών και θέσπισης νέων φόρων, θα έχει σταθεροποιήσει μια δομή προϋπολογισμού που δεν θα έχει πρωτογενές έλλειμμα (έλλειμμα χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πληρωμές τόκων και χρεολυσίων του δημοσίου). Συνεπώς από τη στιγμή που δεν θα δημιουργείται πρωτογενές έλλειμμα – γι’ αυτό θα φροντίζει η γερμανοκρατούμενη Ε.Ε. μέσω του δημοσιονομικού συμφώνου – το όλο πρόβλημα που θα ανακύπτει θα αφορά την εξυπηρέτηση των υπαρχόντων δανείων. Δηλαδή η χώρα θα συνεχίζει στην πράξη να εξαρτάται από τους δανειστές – θεσμούς, κατά πόσον θα της κάνουν τη «χάρη» να τη διευκολύνουν όσον αφορά την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους που θα τους οφείλει.
Κατ΄ αυτόν τον τρόπο η χώρα θα συνεχίζει να είναι στο δόκανο του χρέους, θα συνεχίζει να εξαρτάται από τους δανειστές και αυτοί με τη σειρά τους θα μπορούν να συνεχίζουν να εκβιάζουν διαιωνίζοντας το σημερινό καθεστώς «αποικίας». Μάλιστα όλα αυτά θα συμβαίνουν μετά το 2018 χωρίς να χρειαστεί να ξαναβάλουν χρήματα με τη μορφή νέων δανείων.
Για 60 χρόνια…. και βλέπουμε
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ότι με ευθύνη πλέον της παρούσας κυβέρνησης η χώρα και ο λαός οδηγούνται σε ένα μακροχρόνιο μνημόνιο που όμοιό του δεν έχει υπάρξει στην παγκόσμια ιστορία. Η χώρα θα συνεχίζει να βρίσκεται υπό τον άμεσο έλεγχο των δανειστών για πολλές δεκαετίες. Οι δανειστές, με όπλο το χρέος, θα απαιτούν την πλήρη συμμόρφωση της χώρας στο μνημονιακό πλαίσιο που θα επιβάλλουν, στο όνομα της μεσομακροπρόθεσμης «ελάφρυνσης» του χρέους. Η ελάφρυνση δεν θα υλοποιείται αν η χώρα δεν εκτελεί τις εντολές τους που για μία ακόμα φορά θα έχουν περιβληθεί με κάποια νομική μορφή.
Μια τέτοια διαφαινόμενη δυστυχώς εξέλιξη, ανεξάρτητα πότε θα καταλήξει και με ποια κυβέρνηση, θα αποτελέσει το μεγαλύτερο έγκλημα σε βάρος του λαού και της χώρας και θα το έχει διαπράξει κατ΄ αρχήν η παρούσα κυβέρνηση της «αριστεράς» και οι όποιες άλλες θα ακολουθήσουν. Γι’ αυτό ας μην χρησιμοποιεί και η ΝΔ την απειλή του 4ου μνημονίου για να κερδίσει ψήφους. Θα κληθεί να το υπηρετήσει, είτε υπογράφοντας, είτε εφαρμόζοντας το 4ο μνημόνιο.
