Το μαρτυρικό βουνό κέντρο μνήμης της ναζιστικής θηριωδίας.
Του Μπάμπη Νανακίδη.
Το ιστορικό «Τράνταζε σαν από σεισμό συθέμελα ο Χορτιάτης και ακόντιζε μηνύματα με κόκκινη βαφή», γράφει στο ποίημά του Θεσσαλονίκη ΙΙ ο Νίκος Καββαδίας. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 η δρεπανοφόρος Άτροπος Μοίρα επέλεξε τον Χορτιάτη να ακοντίσει τα δικά της αιματοβαμμένα μηνύματα. Να θερίσει 149 μίσχους, να κόψει με μια απότομη κίνηση τα χρώματα της ίριδας που ρίζωναν στους πρόποδες του Χορτιάτη και να αφήσει μόνο μαύρο και κόκκινο, καπνό και αίμα. Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1944 ο Χορτιάτης πλήρωσε βαρύ τίμημα για την αντιστασιακή του δράση. Πλήρωσε με 149 αθώες ζωές και τη σχεδόν εκ βάθρων καταστροφή του, διότι δεν έσκυψε το κεφάλι στον κατοχικό ζυγό, δεν έπλευσε στα δύσκολα χρόνια κόστα-κόστα, ούτε έμεινε στα ρηχά, μα έστρεφε το ακρόπρωρό του στα ανοιχτά, μπήκε στις τρικυμίες με υψωμένη την αντιστασιακή παντιέρα. Ο θάνατος ενός Γερμανού στρατιώτη-χημικού σε μια τυχαία ένοπλη συμπλοκή στο Ρωμαϊκό Υδραγωγείο (Καμάρα), μεταξύ ανταρτών του ΕΛΑΣ -που είχαν στήσει ενέδρα για άλλο λόγο- και Γερμανών που συνόδευαν προπορευόμενο όχημα της Εταιρίας Ύδρευσης και μετέβαιναν στις πηγές της Αγίας Παρασκευής για να τις απολυμάνουν, επίσπευσε την προαποφασισμένη και καλά οργανωμένη απόφαση των Γερμανών να αφανίσουν τον Χορτιάτη και τους κατοίκους του. Λίγες ώρες αργότερα μετά το πρωινό επεισόδιο, οι γερμανικές δυνάμεις συνεπικουρούμενες από ορδές ταγματασφαλιτών του Σούμπερτ θα φτάσουν στο Χορτιάτη με 32 οχήματα έτοιμες να εφαρμόσουν το προμελετημένο τους σχέδιο. Ξεσπούν σε πράξεις παράφορης βίας, σκοτώνουν βρέφη, βιάζουν, εκτελούν εν ψυχρώ, καίνε και λεηλατούν. Συγκεντρώνουν όσους δεν έχουν εγκαταλείψει το χωριό στο φούρνο του Γκουραμάνη και το σπίτι του Νταμπούδη, μετατρέποντας τους δύο χώρους σε νέα κρεματόρια. Ο απολογισμός θα είναι τραγικός: 149 άτομα θα καούν ζωντανά ή θα εκτελεστούν, από τα οποία τα 51 κάτω των 18 ετών. Ο Χορτιάτης θα ζήσει ένα Ολοκαύτωμα θα γραφεί για πάντα στις σελίδες της Ιστορίας ως ένας μαρτυρικός τόπος που μπορεί να γνώρισε τη φρίκη, την καταστροφή και το θάνατο, αλλά δεν υπέκυψε. Θα γίνει ένα διαχρονικό σύμβολο αντίστασης, αγώνα για ελευθερία και ανεξαρτησία, ιδεών και ιδανικών.
Ιστορική έδρα-Κέντρο Μνήμης
Να, λοιπόν, γιατί είναι απόλυτα αναγκαίο και πάντα επίκαιρο το αίτημά μας να γίνει ο Χορτιάτης το Κέντρο Μνήμης της Ναζιστικής θηριωδίας στη Βόρεια Ελλάδα. Να γίνει σύμβολο για την ανάδειξη της ανθρώπινης ζωής ως υπέρτατη αξία, σε αντιδιαστολή με τις ιδεολογίες που την υποτιμούν εν ονόματι «ιερών» και «μεγάλων» σκοπών. Να γίνει χώρος-ύμνος για τη δίψα του ανθρώπου για ζωή και δημιουργικότητα με μόνιμες εκδηλώσεις και δράσεις που θα υπηρετούν τούτους τους στόχους. Για να πάρει σάρκα και οστά και η διάταξη του καλλικρατικού νόμου που θεσπίζει τον μαρτυρικό Χορτιάτη ως την ιστορική έδρα του νέου Δήμου Πυλαίας-Χορτιάτη. Απαλύνοντας, κάπως, την υβριστική απέναντι στη μνήμη και τη θυσία απόφαση, ο Χορτιάτης να γίνει συμπλήρωμα στο όνομα του νέου δήμου, γιατί έτσι εξυπηρετούσε μικροπολιτικά συμφέροντα μικρόψυχων τοπικών και υπερτοπικών παραγόντων. Δυστυχώς… ιστορική έδρα, που στη μνήμη των 149 Μαρτύρων του Χορτιάτη απαιτούμε από τους νέους δημοτικούς «άρχοντες» να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο, με τη δημιουργία όλων εκείνων των αναγκαίων και οφειλόμενων χρόνια τώρα υποδομών, όπως ανάλογη αίθουσα τελετών για τις επίσημες εκδηλώσεις του Δήμου Πυλαίας- Χορτιάτη, Μουσείο Ολοκαυτώματος και νέο Μνημείο-Μαυσωλείο στους χώρους μαρτυρίου του «φούρνου Γκουραμάνη» και της «οικίας Νταμπούδη». Γιατί η μνήμη και όχι η λήθη του πρέπει του Ολοκαυτώματος.
Την Παρασκευή 2 Σεπτέμβρη στις 20:30., στο Πέτρινο Σχολείο, το Λύκειο του Χορτιάτη παρουσιάζει τα 18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, ενώ θα διαβαστούν και αποσπάσματα του Μαουτχάουζεν του Ι. Καμπανέλλη. Συμμετέχουν Β. Μεντεσόπουλος, Μιχάλης Τραχάλιος και μαθητές του Μουσικού Σχολείου Θεσσαλονίκης. Θα προβληθούν αποσπάσματα από την ταινία για τον Χορτιάτη του Α. Κερσανίδη και της Χρύσας Τζελέπη για την ιστορία του Χορτιάτη και βίντεο από την επίσκεψη των μαθητών του Λυκείου στο Άουσβιτς.
