Της Βάννας Σφακιανάκη
Σε εξέλιξη είναι ο πρώτος διαγωνισμός μονάδων αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες που προκηρύχθηκε από την Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).
Σύμφωνα με τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», «Ο διαγωνισμός προσέλκυσε πληθώρα επενδυτών, εκ των οποίων οι 93 υπέβαλαν τελικά προσφορές έως την καταληκτική προθεσμία τα μεσάνυχτα της 10ης Ιουλίου… Στους συμμετέχοντες, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, περιλαμβάνονται όλοι οι ισχυροί εγχώριοι «παίκτες» όπως η ΤΕΡΝΑ, η Motor Oil, η ΔΕΗ, η Μυτιληναίος, η Intrakat κ.ά… η δημοπρατούμενη ισχύς κατά την πρώτη δημοπρασία για έργα αποθήκευσης είχε οριστεί στα 400 MW και σύμφωνα με πληροφορίες, η ισχύς των έργων που συμμετείχαν ξεπερνά τα 3.000 ΜW… Στις αρχές φθινοπώρου θα ακολουθήσει και η δεύτερη ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών για 300 MW και εντός του τετάρτου τριμήνου του 2023 η τρίτη για 400 MW, η οποία θα αφορά μόνο έργα που θα εγκατασταθούν αποκλειστικά στις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης… Είναι ενδεικτικό ότι, συνολικά η ΡΑΑΕΥ έως τον περασμένο Απρίλιο είχε εκδώσει περισσότερες από 500 άδειες για έργα αποθήκευσης, συνολικής ισχύος 26,8 GW, εκ των οποίων έργα 5,3 GW έχουν ωριμάσει αδειοδοτικά και έχουν υποβάλλει αίτημα στον ΑΔΜΗΕ για σύνδεση με το δίκτυο.». [1]
Και πώς να μην υπάρξει αυξημένο ενδιαφέρον όταν οι κάτοχοι των σταθμών αποθήκευσης που θα προκριθούν θα λάβουν επενδυτική ενίσχυση 200.000 ευρώ/MW αλλά και λειτουργική ενίσχυση για δέκα έτη από την έκδοση της άδειας λειτουργίας των σταθμών; Το πολιτικό σύστημα είχε εργαστεί εδώ και πολύ καιρό για να εξασφαλίσει τη νέα γενιά «πράσινων επιδοτήσεων» και η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε πρόθυμα – με βάση τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις βεβαίως, βεβαίως!- να διατεθούν οι επιδοτήσεις αυτές από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) έτσι ώστε «να καταστεί δυνατή η ομαλή ενσωμάτωση στο ελληνικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας ενός αυξανόμενου μεριδίου ανανεώσιμης ενέργειας που προέρχεται από αιολικές και ηλιακές πηγές.».[2] Καθοριστική παράμετρο για τη βιασύνη της κυβέρνησης αποτέλεσε η ανησυχία των «επενδυτών» για τις περικοπές «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής κατά τις ώρες που η ζήτηση ρεύματος είναι χαμηλή και η παραγωγή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) υψηλή.
Μεγάλες χαμένες η εξοικονόμηση οικονομικών, φυσικών και κοινωνικών πόρων και η ασφάλεια λειτουργίας των μονάδων
Το τραπέζι στρώθηκε, όμως, με κύριο μενού τα οικονομικά δεδομένα, ενώ άλλα κρίσιμα ζητήματα παρακάμφθηκαν. Μεγάλος αριθμός έργων είχε λάβει βεβαιώσεις παραγωγού πριν καν ψηφιστεί ο νόμος που για πρώτη φορά καθόρισε προϋποθέσεις για μονάδες αποθήκευσης με μπαταρίες. Ο νόμος 4951/2022 λοιπόν:
- Νομιμοποίησε τις αυθαίρετες χωροθετήσεις των έργων που είχαν ήδη λάβει βεβαιώσεις παραγωγού, εξομοιώνοντας τους σταθμούς αποθήκευσης ενέργειας που δεν είναι έργα ΑΠΕ, με τα έργα ΑΠΕ ως προς τη χωροθέτησή τους σε δάση, δασικές ή άλλες εκτάσεις, αιγιαλό, παραλία, θάλασσα και γη υψηλής παραγωγικότητας.
- Εξασφάλισε τους ίδιους προνομιακούς κανόνες χωροθέτησης για τα επόμενα έργα, αποφεύγοντας, όμως, να εξασφαλίσει τη «συνεργασία» των μονάδων με τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής ενέργειας με κατάλληλη επιλογή των θέσεων εγκατάστασής τους, όπως είχε αναδείξει η Ομάδα Εργασίας του ΥΠΕΝ που είχε συσταθεί για να συνδράμει στη διαμόρφωση του θεσμικού και ρυθμιστικού πλαισίου για την ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης, [3]
- Αγνόησε πλήρως την επικινδυνότητα των μονάδων αποθήκευσης με μπαταρίες.
Ο Ευστάθιος Τσελεπής, Σύμβουλος Ενεργειακής Μετάβασης στο Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ) σημειώνει ότι:
- Στο νέο 10ετες Πρόγραμμα 2023-2032, οι εκτιμήσεις του ΑΔΜΗΕ για την δυνατότητα ένταξης συστημάτων ΑΠΕ έχουν γίνει χωρίς να ληφθεί υπόψη η προοπτική εγκατάστασης μονάδων αποθήκευσης…
- Το 10ετές Πρόγραμμα 2023-2032 του ΑΔΜΗΕ μας ενημερώνει ότι ακόμη δεν έχουν γίνει οι μελέτες για την ένταξης της αποθήκευσης που θα μπορούσαν να μειώσουν το κόστος ανάπτυξης του ηλεκτρικού συστήματος…
- Σε κατάσταση μεγάλης διείσδυσης… οι επενδυτές δεν έχουν τις πληροφορίες για να επιλέξουν τις βέλτιστες θέσεις εγκατάστασης των μονάδων ΑΠΕ και αποθήκευσης, και οι αποφάσεις παίρνονται με τους μέσους όρους της χώρας…[4]
Με τέτοιους όρους, οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία και τη φύση δεν εκπληρώνονται.
Ο Σταύρος Παπαθανασίου, Καθηγητής ΕΜΠ, Διαχειριστικός Υπεύθυνος του έργου της Ομάδας Εργασίας του ΥΠΕΝ για την αποθήκευση ενέργειας, είχε επισημάνει έγκαιρα τα ζητήματα που εκκρεμούσαν προκειμένου να ξεκινήσει η υλοποίηση των έργων. Ανάμεσα σε αυτά, τόνιζε ότι: «Τέλος, πολύ βασικό ζήτημα το οποίο παραμένει σε εκκρεμότητα είναι η κατάρτιση προδιαγραφών και απαιτήσεων που θα καλύπτουν τα θέματα ασφάλειας των εγκαταστάσεων αποθήκευσης, πρωταρχικά των μπαταριών τεχνολογίας ιόντων λιθίου που αποτελούν την κυρίαρχη τάση σήμερα, και θα ενσωματωθούν στο πλαίσιο αδειοδότησης των έργων και των ελέγχων που θα πραγματοποιούνται. Αυτό είναι ιδιαίτερα επιτακτικό για τα επιδοτούμενα έργα, των οποίων τα ποιοτικά χαρακτηριστικά θα πρέπει να είναι διασφαλισμένα.». [5] Αντί γι αυτό καθορίστηκε ότι οι μονάδες με μπαταρίες έως 100 MW κατατάσσονται στην Κατηγορία Β, που είναι η χαμηλότερη κατηγορία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, χωρίς να καθοριστούν αποστάσεις ασφαλείας από οικιστικές περιοχές, έργα υποδομής κλπ.[6]
Σε άρθρο του ιστότοπου energia.gr [7] σχολιάζεται δημοσιευμένη μελέτη των Έντμουντ Φόρνταμ, της Energetics Research and Consulting και Γουέιντ Άλισον, του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, [8] και αναφέρονται τα εξής: «Η ανησυχία τους είναι εύλογη, καθώς οι μπαταρίες ιόντων λιθίου εμπεριέχουν έναν αναμφισβήτητο περιορισμό: μπορούν να υπερθερμανθούν και να αναφλεγούν… Οι δύο επιστήμονες επισημαίνουν ότι πρόκειται για ένα συγκεκριμένο τύπο πυρκαγιάς, που δεν χρειάζεται οξυγόνο για να επεκταθεί. Μπορεί να φθάσει σε θερμοκρασία 600° Κελσίου, που είναι αρκετή για να λιώσει το αλουμίνιο. Επιπλέον, για να σβήσεις μια τέτοια πυρκαγιά χρειάζονται ειδικές τεχνικές και μέσα. Αυτού του είδους οι φωτιές που ακόμη και έμπειροι πυροσβέστες δυσκολεύονται να τις κατασβέσουν παρατηρούνται ήδη στην περίπτωση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων!
Παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε κανείς να κατηγορήσει τους δύο επιστήμονες πως ρέπουν προς την καταστροφολογία, εν τούτοις, όπως οι ίδιοι εξηγούν, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τα γύρω χωριά να καταστραφούν από πιθανές εκρήξεις και την έκλυση τοξικών καπνών. Επιπλέον, φαίνεται ότι αυτά τα αγροκτήματα (ΣΗΜ: μονάδες) δεν προστατεύονται από ένα επαρκές θεσμικό πλαίσιο, παρά το γεγονός ότι αποθηκεύουν μεγάλους όγκους ηλεκτροχημικής ενέργειας…».
Ποιος θα εγγυηθεί λοιπόν, για την ασφάλεια των μονάδων; Οι εταιρείες ή οι υπηρεσίες που εκδίδουν τις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων κοντά σε οικιστικές περιοχές ή μέσα σε δάση και δασικές περιοχές; Μάλλον κανείς…
Παραπομπές
1) Αποθήκευση ενέργειας: «Μαγνήτης» για τους επενδυτές ο διαγωνισμός της ΡΑΑΕΥ
2) Η Κομισιόν ενέκρινε το ελληνικό καθεστώς για τη στήριξη μονάδων αποθήκευσης 900 ΜW με 341 εκατ. ευρώ μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
3) Ο.Δ.Ε. Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας της ΓΓΕΟΠΥ/ΥΠΕΝ, ypen.gov.gr
4) Νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης του ηλεκτρικού συστήματος για την ένταξη ΑΠΕ και αποθήκευσης
5) Η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας εδραιώνεται ως ανάγκη και ως επενδυτική ευκαιρία
6) Σταθμοί αποθήκευσης: Εμπλοκή στην περιβαλλοντική αδειοδότηση μονάδων κάτω από 100 Μεγαβάτ – Πρώτες ΑΕΠΟ για μεγαλύτερα έργα
7) Πόσο Ασφαλείς Είναι οι Εγκαταστάσεις Αποθήκευσης Ενέργειας με Μπαταρίες;
8) Safety of Grid Scale Lithium-ion Battery Energy Storage Systems
