Εδώ που μάθαμε τα χρόνια μας να φταίνε
Κι όλοι οι γειτόνοι να ζητάνε μερτικό
Παίξε το τζόγο σου και βρίσε τους καϋμένε
Με λεξιλόγιο πολύ ελληνικό.
Από το τραγούδι «Η εθνική μας μοναξιά» με τον Δημήτρη Μητροπάνο. Μουσική ο Μάριος Τόκας, στιχουργός ο Φ. Γράψας
Τρεις φορές, ιστορικά σημαντικές, και άπειρες άλλες πιο μικρές έχουμε ξεσηκωθεί οι Έλληνες για ελευθερία και ανεξαρτησία. Δεν μας έλειψε η διάθεση και το κουράγιο κι ας λένε ότι έχουμε βουλιάξει στους καναπέδες. Αλλά καμία φορά δεν ολοκλήρωσε τους σκοπούς της. Η πρώτη και ασφαλώς η πιο σημαντική ήταν το 1821, αλλά και οι άλλες δυο δεν υστέρησαν. Η μία, υπό τον Βενιζέλο, διπλασίασε την Ελλάδα αλλά εξόκειλε στη Μ. Ασία. Η δεύτερη, το 1940 και η Εθνική Αντίσταση, έγραψε έπος αλλά κατέληξε στην καταστροφή του Εμφυλίου. Και στις τρεις περιπτώσεις οι ξένοι δεν ήταν απλοί θεατές, αλλά, ως επικυρίαρχοι, διαμόρφωσαν συνειδήσεις ώστε ντόπιοι να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους, καθόρισαν τις εξελίξεις και όρισαν το τέλος. Όσα ακολουθούν είναι μια ισχνή προσπάθεια να απαντηθεί το κρίσιμο ερώτημα, αν για τη σημερινή κατάντια φταίμε εμείς ή η επικυριαρχία των ξένων.
***
Το τωρινό, άμεσο πρόβλημα, είναι ότι το σύστημα στη χώρα δεν είναι απλώς ετοιμόρροπο αλλά έχει εξαντλήσει τα αποθέματά του. Η διαφαινόμενη νίκη της Ν.Δ., όσο ευρεία και αν είναι, όπως προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις, δεν μπορεί, από μόνη της, να διασφαλίσει στοιχειώδη ευστάθεια του συστήματος, είτε με δικομματισμό είτε με περισσότερα κόμματα. Επειδή οι κυβερνώντες περνάνε στην αντιπολίτευση υπό την κατηγορία της προδοσίας. Σε «κατάλληλες συνθήκες», π.χ. τις αναπότρεπτες εξωτερικές παρεμβάσεις, τέτοιες κατηγορίες είναι σαράκι που ροκανίζει την κοινωνία. Ειδικά ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν σώζεται με την αλλαγή ονόματος, ούτε με τη μετατροπή του σε παράταξη αλλά ούτε καν με αλλαγή ηγέτη. Δεν αρκεί να βάλει τα ρούχα του αλλιώς για να αλλάξει ο Μανωλιός. Άλλωστε η γκαρνταρόμπα είναι πια φθαρμένη, ρούχα από δεύτερο χέρι και οι προσερχόμενοι της υποτιθέμενης Κεντροαριστεράς μυρίζουν ναφθαλίνη. Απελπισία.
Το τωρινό, άμεσο πρόβλημα, είναι ότι το σύστημα στη χώρα δεν είναι απλώς ετοιμόρροπο αλλά έχει εξαντλήσει τα αποθέματά του. Η διαφαινόμενη νίκη της Ν.Δ., όσο ευρεία και αν είναι, όπως προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις, δεν μπορεί, από μόνη της, να διασφαλίσει στοιχειώδη ευστάθεια του συστήματος, είτε με δικομματισμό είτε με περισσότερα κόμματα
Η αντίδραση στις Πρέσπες, ως υπόμνηση και για τους επερχόμενους, κραυγάζει ότι θυμόμαστε και μάλιστα πολύ καλά την Ιστορία μας. Μας στοιχειώνουν χιλιάδες νεκροί, θυσία για την πατρίδα, που δεν μας αφήνουν να ξεχάσουμε παρά τις άοκνες προσπάθειες πολλών και ποικίλων, κυβερνώντων κι άλλων, να λησμονήσουμε προγόνους, πατρίδα και Ιστορία. Ανεξάρτητα από ποσοστά στις δυο προσεχείς εκλογικές αναμετρήσεις, εθνικές και ευρωεκλογές, οι Συριζαίοι διακρίνουν στο βάθος το εφιαλτικό 4% να διαγράφεται πάλι μπροστά τους, ενώ πίστευαν ακράδαντα ότι έχει μείνει οριστικά πίσω τους. Ούτε το κραταιό ΠΑΣΟΚ κατάρρευσε σε μια μόνο αναμέτρηση. Η σταδιακή κατάρρευση που κατάληξε στο ΚΙΝ.ΑΛ., διαψεύδει την ελπίδα ότι αν ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υποστεί συντριβή σ’ αυτές τις εκλογές μπορεί να ανακάμψει στις επόμενες. Ο ΣΥΡΙΖΑ, με τις κυβερνητικές και προεκλογικές συμπεριφορές του, κατέταξε τον εαυτό του στο παλαιό, διεφθαρμένο, «κοτζαμπάσικο» και τελικά ανίκανο πολιτικό προσωπικό. Όσο μπορεί να δίνει πλούσιες υποσχέσεις και ψίχουλα παροχών διατηρεί την πιθανότητα να κρατήσει κάποιον αριθμό ψηφοφόρων. Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτοτοποθετήθηκε στην κατηγορία «όλοι ίδιοι είναι», δηλαδή ψεύτες, κλέφτες (και επιπρόσθετα προδότες), επίθετα που εκτοξεύουν ηχηρά οι πολίτες εναντίον των πολιτικών. Μόλις τεθεί εκτός κυβέρνησης και χάσει τη δυνατότητα να υπόσχεται επιδόματα, θα πέσει κατακόρυφα και η προσέλευση εκλογικής πελατείας.
***
Δυο φορές η αστική τάξη σήκωσε κεφάλι και ηγήθηκε εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα επιδιώκοντας «ή τη νίκη ή τη θανή» και ηττήθηκε. Ο πρώτος επαναστατικός πυρήνας, η Φιλική Εταιρία, ιδρύθηκε και προσέλκυσε πλούσιους αστούς εκτός Ελλάδας και εξαρχής αναζητήθηκε ξένη στήριξη στον Αγώνα. Ούτε τότε ούτε στην επόμενη φάση, με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, η αστική τάξη αισθάνθηκε τόσο ισχυρή ώστε να ξεκινήσει αυτόνομα, χωρίς ξένο στήριγμα, τον αγώνα. Οι φιλοβασιλικοί ήταν με τους Γερμανούς και ο Βενιζέλος με τους Άγγλους. Παραμερίζοντας τον φερετζέ των ιδεολογιών βλέπουμε ότι ο Μεταξάς είχε το ίδιο δίλημμα επιλογής μεταξύ Βρετανίας και Γερμανίας. Το κακό τριτώνει μεταξύ Γερμανών και ΗΠΑ. Θα οφείλαμε να είμαστε λίγο πιο προσεκτικοί αντί να παπαγαλίζουμε αντιδεξιά, δήθεν αντιφασιστικά, ή παρωχημένα αντικομμουνιστικά συνθήματα.
Ο Καραϊσκάκης, όταν ο ναύαρχος Κόχραν ζήτησε να του πει ποιον ρώτησαν και ξεκίνησαν την Επανάσταση, έδωσε την ιστορική απάντηση: «τον μπούτζον μου ρώτησα». Αλλά ο ιδιοφυής στρατηγός δεν ανήκε στο κατεστημένο. Οι καπεταναίοι λαϊκοί αγωνιστές, με περιορισμένη γνώση της διεθνούς πολιτικής, έχασαν από τους ξενόφερτους, τη μάχη για την εξουσία, σκοτώθηκαν, δολοφονήθηκαν, συμβιβάστηκαν. Ήταν η πρώτη φορά αλλά δεν ήταν η τελευταία. Πρώτα ο Βενιζέλος και αργότερα η Εθνική Αντίσταση, το αριστερής καταβολής ΕΑΜ, στηρίχθηκε στους Άγγλους για παντός είδους ενίσχυση και η ηγεσία του ήταν πρόθυμη σε συμβιβασμούς μαζί τους (Λίβανος-Καζέρτα), παρά την αφοσίωση της στην ΕΣΣΔ, ή μάλλον εξαιτίας αυτής. Συνοπτικά, οι εσωτερικές πολιτικές ηγεσίες αποδείχθηκαν, ανεξαρτήτως ιδεολογίας, διαχρονικά ανεπαρκείς για να φέρουν σε πέρας, βασισμένες στις αυτόχθονες δυνάμεις, τον απαιτητικό και αιματηρό αγώνα της εθνικής ανεξαρτησίας, όποτε δόθηκε ευκαιρία. Αυτό φάνηκε εντελώς καθαρά όταν, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, οι μεν υποτάχθηκαν απολύτως στη Δύση, ειδικά στους Αμερικανούς, οι δε προσκολλήθηκαν στην ΕΣΣΔ, μάλλον ως υπηρετικό προσωπικό παρά ως ισότιμοι σύντροφοι.
