Η βδομάδα που πέρασε (27/6-6/7) είναι η 9η επέτειος από την εβδομάδα του Δημοψηφίσματος και του «ΟΧΙ» του ελληνικού λαού. Είναι βεβαίως και η 9η επέτειος από τη νύχτα της 5ης προς 6η Ιουλίου, στο σκοτάδι της οποίας πραγματοποιήθηκε ένα πραξικόπημα για το οποίο λίγα έχουν ειπωθεί. Κανένας από τους σημερινούς πανηγυρίζοντες (ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ κ.λπ.) για τη «διάσωση της Ελλάδας» δεν θέλει να θυμάται τι έγινε, ή να αναφέρει λεπτομέρειες. Κατά καιρούς λέχθηκαν κάποια μισόλογα κι έγιναν μερικές αποκαλύψεις, αλλά όλοι μαζί θέλουν να ξεχάσουν τι ακριβώς έγινε, και πώς. Βέβαια ο μήνας Ιούλιος στη σύγχρονη ελληνική ιστορία είναι φορτωμένος από πραξικοπήματα, μεγάλες κινητοποιήσεις, εισβολές και πολέμους, οπότε δεν φαίνεται τόσο περίεργο να συμβαίνουν μεγάλα γεγονότα. Ας θυμηθούμε ορισμένα από αυτά:
- Βασιλικό πραξικόπημα στις 15 Ιουλίου 1965 και αποπομπή της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου, κυβερνήσεις αποστασίας, Ιουλιανά (όπως ονομάστηκε το τεράστιο λαϊκό κίνημα που πυροδοτήθηκε από αυτές τις εξελίξεις). Για 100 μέρες οι διαδηλώσεις και οι συγκρούσεις με την αστυνομία ήταν σχεδόν καθημερινές. Τότε (21/7/1965) δολοφονήθηκε ο Σωτήρης Πέτρουλας.
- 15 Ιουλίου 1974: πραξικόπημα στην Κύπρο οργανωμένο από τη χούντα του Ιωαννίδη με αμερικάνικη παρότρυνση, και ανατροπή του Μακαρίου. 20 Ιουλίου 1974: πρώτη τουρκική εισβολή, και σταδιακή προέλαση των τουρκικών στρατευμάτων. 23 Ιουλίου 1974: πτώση της Χούντας και Μεταπολίτευση, κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Καραμανλή. Εγκατάλειψη της Κύπρου, μεγάλες κινητοποίησεις στην Ελλάδα για αποκατάσταση δημοκρατίας, Κυπριακό, αποχουντοποίηση. 15 Αυγούστου 1974: «Αττίλας 2», που οδήγησε στην κατάληψη του 40% της Κύπρου.
- Τέλη Ιουνίου 2015: τελεσίγραφα της ευρωκρατίας και των Δανειστών, αδυναμία της ελληνικής πλευράς να πληρώσει τις δόσεις αφού αποστράγγισε όλα τα ταμεία μέχρι τότε, επενδύοντας στην αυταπάτη μιας «διαπραγμάτευσης» με τους «θεσμούς». Στις 27/6 ο Τσίπρας εξαγγέλλει τη διεξαγωγή Δημοψηφίσματος για την αποδοχή ή όχι των προτάσεων των Δανειστών. Δραματική εβδομάδα: κλειστές οι τράπεζες, πολλές απειλές ενάντια στην Ελλάδα, εσωτερικές διαφωνίες στο στρατόπεδο της κυβέρνησης. Στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου το αποτέλεσμα είναι συντριπτικό: 61,31% «ΟΧΙ» (3.558.450 ψήφοι), 38.69% «ναι» (2.245.537 ψήφοι). Το ίδιο βράδυ που ο λαός πανηγυρίζει εκτυλίσσεται ένα πραγματικό πραξικόπημα (το οποίο θα αναλύσουμε παρακάτω). Την επομένη, 6/7, διεξάγεται σύνοδος αρχηγών των κομμάτων όπου αποφασίζεται, ανατρέποντας τη λαϊκή ετυμηγορία, να αποδεχθεί η ελληνική πλευρά ό,τι της προτείνουν οι Δανειστές. Πράγμα που γίνεται μέσα σε μια βδομάδα (12/7) και ζητούνται εγγυήσεις από όλα τα κόμματα ότι θα στηρίξουν όλα τα προαπαιτούμενα και στη συνέχεια την ίδια τη συμφωνία. Την Παρασκευή 14/8 υπερψηφίστηκε μετά από ολονύχτια συζήτηση στη Βουλή, που άνοιξε κατακαλόκαιρο μόνο γι’ αυτό το θέμα, το τρίτο «πρόγραμμα στήριξης». Το «ναι» συγκέντρωσε 222 ψήφους (ΣΥΡΙΖΑ, Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι), το «όχι» 64, ενώ 11 βουλευτές δήλωσαν «παρών». Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε συνολικά 47 απώλειες.
Δημοψήφισμα…
Σήμερα κανένας δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία πως το Δημοψήφισμα έγινε με πρωτοβουλία του Τσίπρα όχι για να κερδηθεί, αλλά είτε για να χαθεί ανοικτά με μια επικράτηση του «ναι» (που θα οδηγούσε την κυβέρνηση σε συνθηκολόγηση με τους «θεσμούς» και την τρόικα), είτε να κερδηθεί με πολύ μικρή διαφορά – γεγονός που ίσως έδινε κάποιους πόντους στην ελληνική πλευρά ώστε να τύχει καλύτερης μεταχείρισης στον «αναγκαίο συμβιβασμό». Μάλιστα μια τέτοια προοπτική θα διευκόλυνε τον Τσίπρα να δηλώσει ότι η κοινωνία είναι περίπου διχασμένη, κι άρα αναπόφευκτος ο συμβιβασμός.
Την εβδομάδα όμως από την εξαγγελία του Δημοψηφίσματος μέχρι τη διεξαγωγή του συνέβη κάτι που δεν είχαν υπολογίσει, ούτε ο Τσίπρας ούτε ο συνασπισμός των «μένουμε Ευρώπη», ο οποίος συσπείρωνε όλο τον ανφάν γκατέ της ευρωδουλείας και του εκσυγχρονισμού: ολόκληρη τη Δεξιά (μέχρι και διάγγελμα Καραμανλή υπέρ του «ναι»), όλο το Σημιτικό στρατόπεδο, ολόκληρο το ΠΑΣΟΚ, όλους τους οικονομικούς παράγοντες κ.ο.κ. Αυτό που συνέβη ήταν ότι ο λαός πήρε στις πλάτες του το «ΟΧΙ», κινητοποιήθηκε σε όλες τις γωνιές της χώρας, υπήρξε μια πρωτοφανής ανάταση και κινητοποίηση, ιδιαίτερα της νεολαίας. Αυτά έφεραν ένα εκπληκτικό αποτέλεσμα, μια διαφορά 22,6% κι όχι ένα αναιμικό 1-2% που θα διευκόλυνε όλους τους χειρισμούς.
…και Πραξικόπημα
Από το απόγευμα, μόλις ανακοινώθηκαν τα exit polls, ξεκίνησε το πραξικόπημα. Δεν είχαμε απλά μια «κωλοτούμπα» όπως καταγράφηκε στη συνέχεια, δηλαδή μια μεταστροφή του «αναξιόπιστου Τσίπρα». Όλα τα πραξικοπήματα έχουν μια περίοδο προετοιμασίας αλλά και μια αποφασιστική στιγμή όπου «καταλαμβάνεται το οχυρό», παύεται μια κυβέρνηση, καταπατιέται η λαϊκή κυριαρχία, εγκαθίσταται με πιο φανερό και ανοικτό τρόπο ένα καθεστώς.
Το πραξικόπημα έχει εμπνευστές και εκτελεστές, έχει διεθνείς διασυνδέσεις και εσωτερικές δυνάμεις που το προώθησαν, έχει και μια ιδιομορφία: δεν προκαλείται άμεση πτώση ή παραίτηση της κυβέρνησης που υπήρχε, αλλά πλήρης συνθηκολόγησή της και κάλυψη του πραξικοπήματος. Μάλιστα στην πορεία η κυβέρνηση αυτή γίνεται τμήμα του τροϊκανού σχεδιασμού (του πιο βάρβαρου μνημονιακού καθεστώτος, με πλήρη εκποίηση όλης της δημόσιας περιουσίας της χώρας για 99 χρόνια). Και στη συνέχεια πανηγυρίζει πως έτσι έσωσε τη χώρα…
Όλοι πάντως ομνύουν στο τι παρήγαγε το πραξικόπημα ενάντια στον λαό: Η τρόικα, οι ευρωκρατία, ο Στουρνάρας, το οικονομικό καταστημένο και οι έλληνες ολιγάρχες, τα συστημικά κόμματα Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ (όλες οι πτέρυγες που παρέμειναν μετά το 2015 στις τάξεις του). Με το παραγόμενο αποτέλεσμα του πραξικοπήματος «σώθηκε» κατά τη γνώμη τους (κανένας δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία!) η χώρα από την καταστροφή. Εδώ έχουμε μια θριαμβολογία όλων όσων είναι υπεύθυνοι για τη χρεοκοπία της χώρας, αλλά παρουσιάζονται σαν σωτήρες της…
Μεθόδευση και κατάληξη
Η προετοιμασία από πλευράς του διεθνούς παράγοντα (τρόικα, Κομισιόν, ΕΚΤ κ.λπ.) ήταν ο οικονομικός στραγγαλισμός και η απόσπαση της συναίνεσης από την ελληνική κυβέρνηση, να μην νομοθετεί τίποτα χωρίς την άμεση έγκριση των Δανειστών. Αυτό προέβλεπε ήδη η συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου, που παρουσιάστηκε από Τσίπρα και Βαρουφάκη ως ιστορική σελίδα της Ευρώπης (αργότερα ο Βαρουφάκης θα κάνει αυτοκριτική για εκείνη την εκτίμηση, αλλά δεν είναι ένα μικρό λάθος τακτικής…). Έτσι όλοι οι Δανειστές γνώριζαν ότι περίπου τον Ιούνιο θα αποστραγγίζονταν η ελληνική οικονομία, θα είχαν αδειάσει όλα τα ταμεία για να πληρώνονται οι δόσεις των προηγούμενων μνημονίων, και εκεί θα έστελναν τα τελεσίγραφά τους. Δεν ήθελαν να πετύχουν απλά μια συμφωνία: επιθυμούσαν μια συντριβή και μια άνευ όρων συνθηκολόγηση, κυρίως για να στείλουν ένα μήνυμα σε όλες τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (ιδίως του ευρωπαϊκού Νότου) να μην τολμήσει κανείς να βγει από τις ράγες της Γερμανικής νεοφιλελεύθερης Ευρώπης. Όποια «συμφωνία» έπρεπε να έχει και έντονα τιμωρητικά χαρακτηριστικά…
Η ευρωκρατία είχε πολλές επιλογές για να δείξει την πυγμή της (από το Grexit μέχρι 3ο επαχθές μνημόνιο). Πολιτικά είτε ο Τσίπρας θα γίνονταν όργανό τους, είτε θα ανατρέπονταν από κάποιο άλλο μνημονιακό πολιτικό σχήμα. Η ζωή τα έφερε λίγο διαφορετικά. Είχαμε πραξικόπημα, κατάργηση ουσιαστικά της κυβέρνησης Τσίπρα, πλήρη παράδοσή του και αποδοχή του 3ου μνημονίου και των όρων του. Στη συνέχεια νέες εκλογές τον Σεπτέμβριο 2015, και ξανά κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ (διότι η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ παρέμεναν σε βαθιά κρίση).
Στην πραγματικότητα είχαμε «κυβέρνηση Χίλτον» και κατάργηση της Βουλής μέχρι το 2018. Ενδιάμεσα έπρεπε να αποδεχθεί την συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας για το μεταναστευτικό, που δημιουργούσε γκρίζες ζώνες στα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (μέχρι και ο Πάπας ήρθε να τις ευλογήσει μαζί με τον Τσίπρα). Μετά, πριν παραδώσει ο Τσίπρας, έπρεπε να εκτελέσει το συμβόλαιο «Συμφωνία των Πρεσπών» κατ’ επιταγή ΗΠΑ και Γερμανίας. Έτσι άνοιξε πλήρως ο δρόμος για την αυτοδυναμία της Ν.Δ., που διαρκεί μέχρι σήμερα. Η σημερινή κρίση της «κεντροαριστεράς», και ειδικά του ΣΥΡΙΖΑ, έχει σχέση με την ίδια τη μετάλλαξή του και την ολοσχερή προσχώρησή του στο μνημονιακό και παγκοσμιοποιητικό στρατόπεδο.
Οι πτυχές του πραξικοπήματος
- Μόλις γίνεται γνωστό το αποτέλεσμα, η ευρωκρατία δεν αναγνωρίζει πλέον την ελληνική κυβέρνηση και τον Τσίπρα, δεν συνομιλεί μαζί του, και ξεκαθαρίζει ότι συνομιλεί μόνο με τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον κ. Προκόπη Παυλόπουλο, που γι’ αυτήν είναι ο μόνος που υπεύθυνα μπορεί να εκπροσωπήσει τις ελληνικές αρχές. Αυτά τα δηλώνει μετά από δύο χρόνια ο Β. Μεϊμαράκης: «Οι ξένοι, ο Ολάντ και οι άλλοι, δεν μιλούσαν με τον Τσίπρα, δεν υπήρχε καν κυβέρνηση. Με τον μόνο που μπορούσαν να συζητήσουν ήταν ο Παυλόπουλος»(1). Τα ίδια παραδέχθηκε με πιο διπλωματικό τρόπο ο ίδιος ο Ολάντ σε μετέπειτα επισκέψεις του στην Ελλάδα, επαινώντας το σπουδαίο ρόλο του κ. Παυλόπουλου εκείνο το βράδυ(2).
- Όμως οι «θεσμοί» δεν συζητούν με τον κ. Παυλόπουλο. Υπαγορεύουν όρους που συνιστούν το πραξικόπημα: το μόνο που αποδέχονται είναι να ανατραπεί η απόφαση του Δημοψηφίσματος, κι αυτό να γίνει μέσα από συνάντηση των αρχηγών των κομμάτων υπό την προεδρία του Παυλόπουλου. Απαιτούν μέχρι τις 6 μ.μ. της 6ης Ιουλίου να έχει βγει ανακοινωθέν που να λέει ρητά ότι η ελληνική πλευρά θα αποδεχθεί ό,τι της προσφερθεί. Ζητούν παράλληλα την παραίτηση του Γ. Βαρουφάκη.
- Αμέσως ξεκινά ένα ράλι επαφών και μηνυμάτων ανάμεσα στον Παυλόπουλο και τον Τσίπρα. Γίνεται και μια συνάντησή τους αργά τη νύχτα. Ο Τσίπρας δηλώνει πως θα κάνει ό,τι μπορεί για να «σωθεί» η χώρα, αποδέχεται να γίνει το συμβούλιο αρχηγών (το οποίο αναγγέλλει και στο διάγγελμά του), και απολύει τον Βαρουφάκη. Ο τελευταίος γράφει καθαρά στο βιβλίο του ότι ο Τσίπρας του επεσήμανε ότι το «βαθύ κράτος» βρίσκονταν σε «ετοιμότητα», κι ότι δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς! Μάλιστα σε ένα σημείο ο Τσίπρας του αναφέρει «πως φοβόταν για εμάς ότι, αν επιμέναμε, θα αντιμετωπίζαμε ένα νέο “Γουδί”… Με πληροφόρησε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο Στουρνάρας, οι μυστικές μας υπηρεσίες, το βαθύ κράτος δηλαδή, αλλά και κάποια στελέχη της κυβέρνησής μας, βρίσκονταν σε “ετοιμότητα”. Υπαινισσόταν εμμέσως πλην σαφώς κάποιου είδους πραξικόπημα»(3).
- Εκείνο το βράδυ, από στοιχεία που φέρνει στη δημοσιότητα ο Νίκος Στέφος (βιβλίο «2015 Καύσωνας στην Αθήνα», 2019), υπάρχει άμεση εμπλοκή του Κ. Καραμανλή τόσο στο να αποδεχθεί ο Μεϊμαράκης να αναλάβει την αρχηγία, αφού ο Σαμαράς είχε ήδη πριν λίγες ώρες παραιτηθεί, όσο και με τηλεφώνημα προς τον Τσίπρα –αργά τη νύχτα– που είχε τον χαρακτήρα των «ενέσεων θάρρους» περί της μεγάλης ευθύνης που θα έχει έτσι και η χώρα βγει εκτός ευρωζώνης κ.ο.κ.
- Στο συμβούλιο αρχηγών των κομμάτων την επόμενη μέρα, οι εργασίες διακόπτονταν για να γίνουν τηλεφωνικές επαφές (με Ολάντ ο Παυλόπουλος, με Πούτιν ο Τσίπρας). Μετά από πολύωρη συνεδρίαση κατέληξαν στο κείμενο των 356 λέξεων που ανέτρεπε πλήρως την εκφρασμένη με δημοψήφισμα βούληση του λαού. Το ΚΚΕ, που στο δημοψήφισμα κάλεσε σε άκυρο, διαφώνησε με την απόφαση της συνόδου αρχηγών, αλλά πήρε μέρος σε αυτήν (θα μπορούσε να απέχει)… Ο Σταύρος Θεοδωράκης (Ποτάμι) που πήρε μέρος στη συνάντηση έγραψε κάποια πράγματα για το κλίμα και τη συμπεριφορά των πρωταγωνιστών. Οι υπόλοιποι δεν κάνουν καμία αναφορά.
- Ο Τσίπρας εξουσιοδοτούνταν να πάει στους Δανειστές και να φέρει ό,τι συμφωνία του έδιναν. Πράγμα που έγινε μέσα σε λίγες μέρες (12 Ιουλίου, Βρυξέλλες, μετά από 17 ώρες διαπραγματεύσεων που τα έδωσε όλα. Ήταν τότε που το hashtag «This is a coup», δηλαδή «Αυτό είναι πραξικόπημα», έκανε το γύρο του κόσμου στο διαδίκτυο, και οι Έλληνες δεν πίστευαν αυτό που έγινε…). Το πραξικόπημα είχε γίνει το βράδυ της 5ης Ιουλίου.
- Ο Τουσκ απαιτεί να ξαναρχίσει η διαδικασία διαπραγμάτευση Ελλάδας-Eurogroup, και το αίτημα να υπογράφεται από τον Πρ. Παυλόπουλο, επειδή δεν μπορεί να το ζητά κάποιος που υποστήριξε το «ΟΧΙ»… Επίσης οι Δανειστές ήθελαν έγκριση όλων των προαπαιτούμενων από όλα τα κόμματα στην ελληνική Βουλή, πράγμα που έγινε το Σάββατο 11/7 με ψηφοφορία τα ξημερώματα. Τη βάση για συμφωνία υπερψήφισαν 251 βουλευτές από τον ΣΥΡΙΖΑ, τη Ν.Δ., το Ποτάμι, τους ΑΝΕΛ και το ΠΑΣΟΚ (17 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ή δεν ψήφισαν, ή ψήφισαν «παρών»).
- Την Τετάρτη 15/7 ψηφίστηκε από τη Βουλή το πρώτο πακέτο μέτρων, το οποίο προέβλεπε η συμφωνία της 12/7. Το «ναι» συγκέντρωσε 229 ψήφους, το «όχι» 64, ενώ 6 βουλευτές δήλωσαν «παρών». Από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, 32 καταψήφισαν τα μέτρα, ενώ 6 δήλωσαν «παρών».
- Το Eurogroup στις 16/7 καλωσορίζει την υπερψήφιση των προαπαιτούμενων, και καλεί την ελληνική κυβέρνηση να έχει νομοθετήσει τη δεύτερη σειρά μέτρων έως και τις 22/7. Πράγματι, Τετάρτη 22/7 ψηφίζεται το δεύτερο πακέτο μέτρων, το οποίο προέβλεπε η συμφωνία της 12/7. Το «ναι» συγκέντρωσε 230 ψήφους, το «όχι» 63, ενώ 5 βουλευτές δήλωσαν «παρών». Από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, 31 καταψήφισαν τα μέτρα, ενώ 5 δήλωσαν «παρών».
- Είναι φανερό πως ο ΣΥΡΙΖΑ μόνος του δεν μπορούσε να τα ψηφίσει όλα αυτά, αφού ήδη 30-40 βουλευτές τα καταψήφιζαν, και στην ουσία δεν υπήρχε ούτε καν η δεδηλωμένη. Ένα άλλο καθεστώς, μια άλλη «κυβέρνηση» (στηριγμένη στο αποτέλεσμα του πραξικοπήματος και τη σύνοδο των αρχηγών κομμάτων) είχε το κύριο λόγο, και αποδέχονταν στις γραμμές της τον μεταλλαγμένο ΣΥΡΙΖΑ και το κατοικίδιο Τσίπρα μετά την «κωλοτούμπα». Δηλαδή μετά την πλήρη συναίνεσή του στην ανατροπή της λαϊκής ετυμηγορίας.
- Η ολική παγίδευση προχωρούσε μια χαρά για τους Δανειστές και την ευρωκρατία. Στις 14/8 θα ψηφιστεί στην Βουλή το 3ο μνημόνιο, η Βουλή θα συνεχίσει να είναι διακοσμητική, και η πραγματική κυβέρνηση (της τρόικας, που μετονομάστηκε «θεσμοί») θα εγκατασταθεί στο Χίλτον. Από εκεί θα περνούν από ακρόαση όλοι οι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ και θα τους δίνονται εντολές για να εφαρμόζουν το 3ο μνημόνιο. Μίλησε κανείς για «αποικία», και μάλιστα όχι μόνο χρέους;
Ομερτά στη μισοαποικία
Το πραξικόπημα της 5ης προς 6η Ιουλίου έφερε στην εξουσία ανοικτά και παστρικά την κυβέρνηση του Χίλτον, μια από τις μεγαλύτερες ντροπές της σύγχρονης ιστορίας του τόπου. Ο πολιτικός μας κόσμος αυτό το ονομάζει σωτηρία της χώρας, κι όλοι μαζί ορκίζονται ότι έχουμε βγει από το μνημονιακό καθεστώς. Είναι όμως έτσι, ή φαντασιώνονται κάτι τέτοιο; Παραμένει το ερώτημα: ποιος κυβερνά αυτόν τον τόπο, μέσα από ποια κανάλια και ποιους μηχανισμούς, ποιος επιβάλλει τις πιο κρίσιμες αποφάσεις;
Δεν είναι λοιπόν παράξενο που λίγο φως έχει πέσει στα δραματικά γεγονότα εκείνων των ημερών, και αυτό με ευθύνη (αλλά και ομερτά) όλων όσοι συνέργησαν στο πραξικόπημα και την τιμωρητική συνθηκολόγηση. Και δεν ήταν καθόλου λίγοι: σχεδόν ολόκληρο το πολιτικό σύστημα έχει ευθύνες για το τι έγινε και τι δεν έγινε, ώστε σήμερα να υπάρχει τόσο έντονα το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας. Πανηγυρίζουν κιόλας την «επιτυχία» της χρεοκοπίας της χώρας, μέσα σε μια περιδίνηση ρευστοποίησης ξανά του πολιτικού σκηνικού, μεγάλων αναδασμών στην γύρω περιοχή, εμπλοκής σε πολέμους και τεράστιας φτωχοποίησης και αύξησης των ανισοτήτων στο εσωτερικό… Το μνημονιακό καθεστώς ισχύει ακόμα, και η χώρα μετατρέπεται όλο και περισσότερο σε μια μισοαποικία της «σωστής πλευράς της ιστορίας».
(1) Βλέπε και συνέντευξη Β. Μεϊμαράκη στον ΑΝΤ1, 14/3/2019. Επίσης ο Πρ. Παυλόπουλος επιβεβαίωσε πως ανέλαβε αυτόν τον ρόλο εκείνο το βράδυ και την επόμενη μέρα (στο συνέδριο που πραγματοποίησε πριν λίγους μήνες η Καθημερινή).
(2) «Ολάντ: Καθοριστικός ο ρόλος του Προκόπη Παυλόπουλου για την παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη» (Καθημερινή, 15/11/2018). Τώρα ο Ολάντ είναι υποψήφιος με το Νέο Λαϊκό Μέτωπο στην Γαλλία και δουλεύει για μια κυβέρνηση εκλεκτών προσωπικοτήτων…
(3) Γιάννης Βαρουφάκης, «Ανίκητοι ηττημένοι», εκδόσεις Πατάκη 2017, κεφάλαιο «Η ανατροπή ενός λαού», σελ. 768-778.
