του Κώστα Δημητριάδη
Τελευταία γίνεται όλο και φανερότερο ότι έχουν ανέβει οι στροφές και οι τόνοι στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό. Συνδυασμένοι παράγοντες τροφοδοτούν μια προεκλογικoύ τύπου πόλωση με όλες τις πολιτικές δυνάμεις να προσπαθούν να θωρακίσουν την επιρροή τους και να εξασφαλιστούν από διεμβολισμούς των άλλων. Η δυναμική που εμφανίζει το ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ μετά την εκλογή Ανδρουλάκη, οι κινήσεις από διάφορα κέντρα που του δίνουν αέρα σε «λελογισμένες δόσεις», δείχνουν ότι συντονίζονται με σχεδιασμούς για πολιτικές αρχιτεκτονικές ικανές να παρέχουν ευχέρειες άντλησης τριμερούς κοινοβουλευτικής στήριξης. Πολλές οι δυνατές παραλλαγές. Είτε μετά από εκλογές και αφού πρώτα «ζυγιστούν» οι δυνάμεις όλων (ειδικότερα στο σημείο αυτό άλλωστε εκκρεμεί και το μέχρι πρότινος τουλάχιστον, ανοιχτό ερώτημα για το μετά από πόσους εκλογικούς γύρους θα μπορούσε να προκύψει κυβερνητική λύση), είτε εφόσον κριθεί σκόπιμο, αλλαγή κυβέρνησης με άμεση εξασφάλιση διευρυμένης στήριξης από την παρούσα Βουλή. Πυκνώνουν τα όσα αφήνονται να διαρρεύσουν για σχήματα τεχνοκρατών ή/και τραπεζιτών και για σχετικές διακριτικές προτιμήσεις / πιέσεις κέντρων προς αυτή την κατεύθυνση.
Πυκνώνουν τα σημάδια φθοράς Μητσοτάκη. Οι πιέσεις φέρνουν κινήσεις άγχους
Από τη μια πλευρά, υπολογίσιμη φθορά από τη συνεχιζόμενη για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε πολλαπλά επίπεδα, αντικοινωνική διαχείριση της πανδημίας στην οποία έρχονται να προστεθούν τα πολιτικά κόστη από τα επαναλαμβανόμενα καταστροφικά αποτελέσματα της διαχείρισης φυσικών καταστροφών (και με τη ζέστη και με το κρύο). Τα παραπάνω, μέσα σε μια συνθήκη εντεινόμενης ακρίβειας και φτωχοποίησης πολλαπλασιάζουν τα φορτία της κοινωνικής δυσφορίας.
Όμως έρχονται και από διάφορες συστημικές πλευρές αρνητικά μηνύματα για την κυβέρνηση και το άμεσο περιβάλλον Μητσοτάκη. Είναι αξιοπρόσεκτη η αλλαγή τόνου αρκετών μέχρι πρότινος αναφανδόν φιλοκυβερνητικών εκδοτικών κέντρων. Είναι επιπλέον εύγλωττος ο εμφανιζόμενος συγχρονισμός κινήσεων. Κατ’ αρχάς, η ταχύρρυθμη δημιουργία κλίματος ανόδου ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ με προδιαγραφές αυτοτελούς πόλου στο χώρο του κέντρου που πιέζει σοβαρά μεν τον Τσίπρα αλλά που ήδη αποσπά υπολογίσιμες δυνάμεις και από τον Μητσοτάκη και του ανατρέπει σχεδιασμούς. Φαίνεται ότι αλλιώς τα υπολόγιζε και τώρα δείχνει αιφνιδιασμένος κάνοντας μια απότομη άγαρμπη στροφή επίθεσης και έναντι του ΚΙΝΑΛ. Το άγχος έχει οδηγήσει μέχρι και σε διαρροές για κυβερνητικές δεύτερες σκέψεις σχετικά με νέα αλλαγή του εκλογικού νόμου. Επιπλέον, από πολλαπλές κατευθύνσεις έρχονται μηνύματα για «κούρεμα» του κυβερνητικού συστήματος Μητσοτάκη και αφαίρεση απ’ αυτό της δυνατότητας για μονομερή έλεγχο των όρων του παιχνιδιού. Μοχλεύονται πολιτικά επικίνδυνες σκανδαλώδεις υποθέσεις (υπόθεση Φουρθιώτη-Γεραπετρίτη και όχι μόνο), με την πιεστική στάση πολλών πλευρών που οσμίζονται κλίμα και σπεύδουν από διαφορετικές αφετηρίες: Της Εστίας με ασυνήθιστα αιχμηρά δημοσιεύματα ξεμπροστιάσματος του «κυρίου καθηγητή» (Γεραπετρίτη), με μεγάλο πολιτικό ενδοπαραταξιακό κόστος, αλλά και του κυβερνητικού (!) ευρωβουλευτή Κύρτσου με τις επανερχόμενες απειλές του (τι διαπραγματεύεται άραγε και με ποιούς) περί εγέρσεως σε ευρωπαϊκό θεσμικό επίπεδο δύσοσμων θεμάτων που αφορούν το καθεστώς του Τύπου υπό την παρούσα κυβέρνηση. Μηνύματα επίσης και σε ένα άλλο καίριο επίπεδο: διαρροές (μέσω Euroactiv) ότι ευρωενωσιακοί κύκλοι θεωρούν ανεπιθύμητο τον αποκλειστικό έλεγχο από την παρούσα κυβέρνηση, του «μοιράσματος» (στον στενό της κύκλο) του πακέτου ανάκαμψης και προκρίνουν την επίσπευση τεχνοκρατικών σχημάτων τύπου «Ντράγκι» που θα στερέωναν τον στενότερο ευρωπαϊκό έλεγχο πάνω στο ποιοί παίρνουν και υπό ποιους όρους τις δουλειές στην Ελλάδα. Οι επίσημες απολύτως αναμενόμενες διαψεύσεις που ακολούθησαν από τον εκπρόσωπο της Κομισιόν δεν αλλάζουν σε τίποτα τα συμπεράσματα.
Τσίπρας: Δεσμευμένος σε σύμπλευση στα μείζονα, ανεβάζει τόνους στα ελάσσονα
Ο Τσίπρας πιεζόμενος από την κατηφορική του πορεία που επιταχύνεται από την ανοδική ώθηση του ΚΙΝΑΛ, είναι υποχρεωμένος να ανεβάσει τους τόνους και να ζητάει να πέσει η κυβέρνηση προκειμένου να παραμείνει ο ίδιος στο πολιτικό παιχνίδι. Με την πρόταση μομφής μπόρεσε προς στιγμήν να ωθήσει και το ΚΙΝΑΛ να ανεβάσει αντικυβερνητικούς τόνους. Τα όριά του βέβαια είναι περιορισμένα σε πολλαπλά επίπεδα. Ο ΣΥΡΙΖΑ βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση πολιτικού ρόλου. Πέραν της αναξιοπιστίας του από την κυβερνητική του διαγωγή και από τα επακόλουθα δομικά του προβλήματα να εκφράσει τον κεντροαριστερό πόλο, γίνεται πρόδηλο ότι πρέπει σε μόνιμη βάση να αποφεύγει επιμελώς οποιοδήποτε θέμα ουσιώδους αντιπολιτευτικής σημασίας. Το «συμβόλαιο» που έχει συνυπογραφεί και από τους δύο πόλους του πολιτικού συστήματος είναι ασφυκτικά δεσμευτικό. Γι’ αυτό για παράδειγμα μπορεί να ήταν φωνακλάδικη μεν, αλλά ταυτόχρονα υπήρξε και ολότελα άσφαιρη η καταγγελιολογία για το κυκλοφοριακό και λοιπό φιάσκο με τον χιονιά. Εντυπωσιακή η απουσία και της παραμικρής έστω και προσχηματικής αναφοράς στην βοούσα ανάγκη αποϊδιωτικοποίησης της «Αττικής Οδού» ή του ΔΕΔΔΗΕ. Από την πρόσφατη συζήτηση πρότασης μομφής ας κρατήσουμε ακόμα τρία χαρακτηριστικά στοιχεία: άγχος ηγεσιών ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ. Γκροτέσκες προσπάθειες συστήματος Μητσοτάκη να παρατάξει μια γελοία κοινοβουλευτική ομάδα παπαγάλων που τον υμνούν και τον επευφημούν χωρίς όριο. Άγαρμποι χειρισμοί Τσίπρα που τον εκθέτουν συχνά (ακόμα και «συνδικαλιστικά») και φυγόκεντρες τάσεις εντός ΣΥΡΙΖΑ που δύσκολα συγκρατούνται. ΚΙΝΑΛ υποχρεωμένο να ανεβάσει αντιπολιτευτικούς τόνους αλλά και να κρατάει αποστάσεις αυτονομίας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Και εξ αυτού θετικό μεν στην πρόταση μομφής αλλά κρατώντας αποστάσεις από τα συνθήματα του ΣΥΡΙΖΑ για εκλογές. Και απ’ αυτή την οδό δεν αποκλείεται τελικά να παίζεται και ενίσχυση σεναρίων αλλαγής κυβέρνησης από την παρούσα σύνθεση της Βουλής.
Πέραν της επικαιρικότητας. Μερικά βασικά σημεία που πρέπει να κρατήσουμε
– Υπάρχουν ισχυρότατοι συστημικοί διεθνούς κλίμακας λόγοι που ενισχύουν σχεδιασμούς για συμμαχικές κυβερνήσεις ειδικού σκοπού με τριμερή στήριξη (το τριλάτεραλ). Θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την εγχώρια συστημική ευστάθεια τελούν υπό διαρκή διερώτηση: Σε πρώτο άμεσο πλάνο, η δημοσιονομική πορεία της Ε.Ε. και η πορεία των επιτοκίων και των διευθετήσεων της διογκούμενης (επιπλέον και λόγω πανδημίας) κρίσης χρέους. Σε δεύτερο γενικότερο επίπεδο η ίδια η εξέλιξη του ευρωατλαντισμού. Και τα δύο συνδέονται τα μέγιστα με την τροπή της γεωπολιτικής έντασης περί την Ουκρανία και με τα χρονικά της πλαίσια. Η χρονική παράταση μιας φάσης τέτοιων κρισιακών εκκρεμοτήτων θα πιέσει προς μεταβατικές κυβερνητικές λύσεις ειδικού σκοπού. Και όχι μόνο στην Ελλάδα (η Ιταλία ως προς αυτό είναι πιλότος).
– Οικουμενική κυβέρνηση στηριγμένη σε τρεις «κουρεμένους» λίγο πολύ ισοσκελισμένους (ακόμα και ως προς την κατανομή του πολιτικού κόστους) και εύκολα ελέγξιμους πόλους είναι το ιδανικό όχημα ευκαιρίας για βαριές υπογραφές απεμπόλησης εθνικής κυριαρχίας και για ξαναμοίρασμα ρόλων και ισχύος σε όλη την έκταση του εγχώριου συστήματος εξουσίας.
– Φυσικά η ζωή παραμένει πάντοτε πιο πρωτότυπη από οποιοδήποτε σχεδιασμό και πρόβλεψη. Μια απότομη άνοδος της λαϊκής δυσαρέσκειας θα μπορούσε να γεννήσει άλλες κοινωνικές δυναμικές και να θέσει στις συστημικές δυνάμεις τροποποιημένα «καθήκοντα αντμετώπισης». Καθόλου τυχαία, ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους και κάποια τέτοια σχετικά μηνύματα προς την κυβέρνηση από συστημικούς παράγοντες που παίζουν με το χαρτί της απειλής αγροτικών και άλλων κινητοποιήσεων. Οι επισπεύδουσες κυβερνητικές κινήσεις για οικονομικές παροχές δείχνουν τόσο την αίσθηση των επαπειλούμενων κινδύνων για μια αιφνίδια σάρωσή της όσο και τα όρια των ισορροπιών της.
