Στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Humba είχε δημοσιευθεί ένα αφιέρωμα του γαλλικού περιοδικού Sofoot για την εξέλιξη του ποδοσφαίρου μετά από 40 χρόνια. Αντιγράφουμε εδώ ορισμένα αποσπάσματα από τη συνέντευξη του Ζακ Αταλί, παλιού «ειδικού σύμβουλου» του Φρανσουά Μιτεράν και συγγραφέα του βιβλίου «Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος»:
Τι σημασία θα έχει αποκτήσει το ποδόσφαιρο έως το 2050;
Πιστεύω πως οτιδήποτε μπορεί να εγγραφεί, θα είναι εντελώς δωρεάν, η μουσική, το σινεμά, αυτό έχει ήδη ξεκινήσει άλλωστε. Αντιθέτως, αυτό που είναι σπάνιο, είναι από τη φύση του ο χρόνος, άρα τεράστια αξία θα αποκτήσουν τα πράγματα που γίνονται σε απευθείας μετάδοση: οι συναυλίες, το θέατρο, και φυσικά το ποδόσφαιρο. Η εμπορική αξία του ποδοσφαίρου θα αυξηθεί επίσης πολύ. Και υπάρχει άλλη μια σημαντική διάσταση: σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο μοναχικοί, το ποδόσφαιρο θα είναι αντικείμενο συζήτησης κοινό σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, θα δημιουργεί μια πλασματική ισότητα – η άποψη ενός ταξιτζή μετράει όσο και η άποψη των πελατών του. Στο ποδόσφαιρο υπάρχει μια πλαστή αίσθηση δημοκρατίας.
Το ποδόσφαιρο θα είναι το κατ’ εξοχήν παγκόσμιο άθλημα εν έτει 2050, παρόλο που δεν είναι αμερικάνικο;
Το ότι δεν είναι αμερικάνικο δεν έχει καμία σημασία. Στο ποδόσφαιρο υπάρχει η λογική των δυτικών κοινωνιών: ο ανταγωνισμός, ο διαγωνισμός, αλλά και το ομαδικό πνεύμα. Το ποδόσφαιρο ενσαρκώνει την ψευδαίσθηση της κοινωνικής ανόδου, ένα είδος ουτοπίας. Εκπροσωπεί, λοιπόν, την τέλεια μεταφορά της δημοκρατίας της αγοράς. Αλλά πάνω απ’ όλα, το ποδόσφαιρο είναι αγγελιαφόρος του τι θα συμβεί εκτός του ποδοσφαίρου, δηλαδή της αποκλειστικής κυριαρχίας της παγκοσμιοποίησης, και πιο συγκεκριμένα, πιστεύω πως η FIFA είναι αυτή η μεταφορά που προαναγγέλλει αυτή την αυτοανακηρυγμένη, αποκλειστική παγκόσμια κυριαρχία.
Δηλαδή;
Σε καμία άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα η παγκοσμιοποίηση δεν είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο. Ακόμα και ο πιο μικρός ποδοσφαιρικός σύλλογος υπάγεται σε μια προκαθορισμένη εξουσία που εδρεύει στην Ελβετία και ονομάζεται FIFA. Είναι βέβαια ένα παράξενο είδος παγκόσμιας διακυβέρνησης, καθώς δεν είναι αμερικανική, αλλά δεν παύει να εξουσιάζει και να αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα του τι συμβαίνει σε όλους τους υπόλοιπους τομείς, είναι μια αυτοανακηρυγμένη διακυβέρνηση. Για την ώρα, η κατάσταση αυτή είναι ενδεικτική της ήδη υπάρχουσας παγκοσμιοποίησης, την οποία αποκαλώ «υπερ-αυτοκρατορία της αγοράς». Πρόκειται για έναν τεράστιο μηχανισμό για ξέπλυμα χρήματος, για την διασταύρωση της εγκληματικής οικονομίας με την νόμιμη οικονομία. Πολλές δεξαμενές σκέψης στην Αμερική σήμερα μελετούν τη FIFA ως το πρότυπο διακυβέρνησης των επαγγελμάτων από επαγγελματικές οργανώσεις: η παγκόσμια διακυβέρνηση θα είναι σωματειακή.
Και στην κοινωνία που περιγράφετε στο βιβλίο σας, ποιοι θα είναι αυτοί που θα παθιάζονται με το ποδόσφαιρο;
Η ανθρωπότητα θα διαχωρίζεται σε τρεις κατηγορίες. Οι αριστοκράτες νομάδες, εκατό εκατομμύρια άτομα που θα μπορούν να δημιουργούν, να διασκεδάζουν, να κυκλοφορούν, να ζουν και να εργάζονται όπου θέλουν. Οι μίζεροι νομάδες, τρία ή τέσσερα από τα εννέα δισεκατομμύρια, οι οποίοι θα μετακινούνται ασταμάτητα για να βρουν τροφή. Και στη μέση θα είναι οι στάσιμοι, οι οποίοι θα ονειρεύονται την άνοδο και θα φοβούνται την κάθοδο, και θα είναι νομάδες μόνο με λανθάνοντα τρόπο, σε περιπτώσεις κάποιου θεάματος ή υπό τη μορφή του τουρισμού. Το ποδόσφαιρο είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα αυτού του λανθάνοντα νομαδισμού. Τόσο μεταφορικά –η κίνηση εντός του γηπέδου, αλλά και από τον ένα ποδοσφαιρικό σύλλογο στον άλλο– όσο και πραγματικά: μπορεί κανείς να είναι οπαδός της Μπαρτσελόνα και να μένει στο Μπουένος Άιρες. Το ποδόσφαιρο είναι το θέαμα που ονειρεύεται η μεσαία τάξη, η τάξη των τελευταίων μελλοντικών «στάσιμων». Θα είναι λοιπόν σίγουρα η μεγαλύτερη και πιο απαραίτητη ψυχαγωγία σε έναν κόσμο όλο και πιο αγχωτικό, απαιτητικό, αβέβαιο, σαν μια ουτοπία που έγινε πραγματικότητα και που κάνει αυτό τον κόσμο πιο υποφερτό. Υπό αυτή την έννοια, θα είναι μέρος της γενικής διαδικασίας της παγκόσμιας κυριαρχίας της ψυχαγωγίας, η οποία θα αποτελεί απαραίτητο στοιχείο της παγκόσμιας διακυβέρνησης.
