Λατινοαμερικάνικο χρώμα στο 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
Ανταπόκριση: Ιφιγένεια Καλαντζή
Με πρόεδρο της Κριτικής Επιτροπής την παραγωγό Μισέλ Ρέι-Γαβρά, το Βραβείο Χρυσός Αλέξανδρος απονεμήθηκε στην ταινία Δεσμοί αίματος του Ισλανδού Γκρίμουρ Χακόναρσον. Το Ειδικό βραβείο Αργυρός Αλέξανδρος, μαζί με άλλα δύο βραβεία, απονεμήθηκε στη νατουραλιστική βιωματική ταινία Η γη και η σκιά, σκηνοθετικό ντεμπούτο του 28χρονου Κολομβιανού Σέσαρ Ασεβέδο, που ολοκλήρωσε σε οκτώ χρόνια, με αργόσυρτα στατικά πλάνα και εντυπωσιακή φωτογραφία. Μια οικογένεια φτωχών αγροτών οδηγείται στην εγκατάλειψη της πατρικής γης, μετά το χαμό του πατέρα, μέσα στις άθλιες συνθήκες εργασίας στις φυτείες ζαχαροκάλαμου της Κολομβίας. Όπως δήλωσε ο ίδιος ο σκηνοθέτης, στρέφει θελημένα το βλέμμα στους φτωχούς αγρότες της χώρας του, επηρεασμένος και από το πένθος του, για το χαμό της μητέρας του και την καταστροφή της οικογενειακής φάρμας.
Σάρωσαν τα βραβεία οι λατινοαμερικανικές ταινίες, επιβεβαιώνοντας την άνθιση μιας παθιασμένης εθνικής κινηματογραφίας σύγχρονης σκηνοθετικής αντίληψης, μακριά απ’ τα μπουρζουάδικα συμπλέγματα του ελληνικού σινεμά της κρίσης, σε μια αυθόρμητη και ειλικρινή προσέγγιση εικόνων και θεμάτων της μεγάλης μάζας φτωχών αγροτών. Τρανό παράδειγμα η αγωνιστική ταινία Η Κόκκινη γη του Αργεντινού Ντιέγκο Μαρτίνεζ-Βινιάτι, στο τμήμα Ανοιχτοί Ορίζοντες. Παρ’ ότι συμβατικά ρεαλιστική, συγκριτικά με τη βραβευμένη Κολομβιανή, αναφέρεται επίσης στη βιωματική σχέση φύσης και αυτόχθονων καλλιεργητών. Η έξαρση καρκίνου στους υλοτόμους, από τη χρήση εντομοκτόνων, αποκαλύπτει την εγκληματική συγκάλυψη τοπικών παραγόντων και πολυεθνικών, προκειμένου να αποφύγουν κάθε ευθύνη. Η καταγραφή των λαϊκών αγώνων, λατινοαμερικανική εκδοχή του στρατευμένου σινεμά της σχολής του Κεν Λόουτς, διδάσκει στον αγράμματο λαό την αξία της αντίστασης.
Σε ένα φεστιβάλ όπου κυριαρχεί το Διεθνές Τμήμα, παραγκωνίζοντας συστηματικά την εγχώρια παραγωγή, η ταινία του Γιώργου Ζώη Interruption αποσιωπήθηκε, σαν εξορκισμός της τραγικής αιματηρής επίθεσης στο Παρίσι, ακριβώς την παραμονή της απονομής βραβείων.
Η Fipresci απένειμε βραβεία στο ψυχολογικό θρίλερ με κοινωνικές προεκτάσεις Καύσωνας, της ελληνικής καταγωγής Τζόις Σασαουάτι και στο Silent του Γιώργου Γκικαπέππα, όπου μια καλλίφωνη λυρική τραγουδίστρια παθαίνει νευρική κρίση, χάνει τη φωνής της και απομονώνεται στο σπίτι τής γιαγιάς της, όπου οι δικοί της προσπαθούν να εισχωρήσουν στη σιωπή της, με μπεργκμανικούς μονολόγους, που δίνουν στην ταινία δομή θεατρικού. Οι θρυλικές αφίσες με τα συνθήματα του Μάη του ’68 διαρκώς στο φόντο, επαναφέρουν στο παρόν ουτοπικά οράματα του παρελθόντος, τονίζοντας το χάσμα των γενεών.
Παρ’ ότι δίχασε η εφηβική γκανγκστερική ταινία του Κωνσταντίνου Γιάνναρη Το ξύπνημα της άνοιξης απέσπασε εξ ημισείας με το Chevalier της Αθηνάς-Ραχήλ Τσαγγάρη, το Βραβείο Κοινού Φίσερ του Ελληνικού Προγράμματος.
Στο Chevalier, κινηματογραφείται το άπιαστο κυνήγι του τέλειου στη φθαρτή ανθρώπινη φύση, σε μια παραδόξως κωμικά δοσμένη αναμέτρηση, μακριά από τη θρίλερ οπτική ταινιών επιβίωσης, ασιατική επιρροή στη χολιγουντιανή παράδοση ηρώων που διαρκώς αναμετρούνται.
Έξι καλοβαλμένοι σαρανταπεντάρηδες, σε ένα πολυτελές γιοτ, σκαρώνουν ένα παιχνίδι ανταγωνισμού, με έπαθλο το δαχτυλίδι Σεβαλιέ, που βγάζει στην επιφάνεια εγωπάθεια και χαιρεκακίες. Με τον «λανθιμικό» σεναριογράφο Ευθύμη Φιλίππου, αυτή η συναρπαστική σπουδή στην ανθρώπινη συμπεριφορά έχει και ταξικές προεκτάσεις, με το υπηρετικό προσωπικό να μιμείται τους εργοδότες. Εκτός από το επιτυχημένο καστ, ξεχωρίζει η μουσική των Swim, με την Μαριλένα Ορφανού να εμπνέεται από το παιδικό τραγούδι Πού ’ντο το δαχτυλίδι σε μεταμοντέρνα ηλεκτρονική διασκευή, ενώ η παρουσία του Σάκη Ρουβά, που συμμετείχε στην ταινία, προκάλεσε το αδιαχώρητο.
Στην πειραματικής αισθητικής ταινία Σύμπτωμα, του Άγγελου Φραντζή, που βγαίνει από αυτή την βδομάδα και στις αίθουσες, ένα αλλόκοτο, μασκοφόρο πλάσμα προκαλεί περίεργες συμπεριφορές στους κατοίκους ενός απομονωμένου νησιού. Η μόνη που τολμάει να το πλησιάσει, είναι μια γεμάτη οργή μαυροντυμένη μακρυμαλλούσσα, η Ηλέκτρα, που οι αυτοτραυματισμοί της λειτουργούν ως εξιλέωση ενός ψυχικού τραύματος. Σε μια σκηνή δείπνου, η παρέα διερωτάται αν υπάρχει ευτυχία, δίχως να πληγώσεις, αντιπαραθέτοντας τις έννοιες πολιτισμού και παρόρμησης. Οι αδερφές έννοιες Πίστη και Τύχη σφραγίζουν μια αλληγορία πένθους και κάθαρσης, αξιοποιώντας την ανεμοδαρμένη ομορφιά του χειμωνιάτικου τοπίου της Αμοργού. Οι ηλεκτρονικοί ήχοι του Coti Κ δημιουργούν ατμόσφαιρα θρίλερ, μεταφέροντας τον δυσβάσταχτο πόνο της πρωταγωνίστριας.
Τη βαλκανική σατιρική αντιμετώπιση της κατήφειας, με χιούμορ και σουρεαλισμό, κρατούν οι παλιότερες γενιές κινηματογραφιστών, όπως ο Αντρέας Μαριανός με την Ειμαρμένη, κωμικοτραγική σουρεάλ-αλαλούμ κριτική μιας κοινωνίας σε τέλμα, στο αναρχοαυτόνομο ύφος του Νικόλα Άσιμου και των Κυνικών φιλοσόφων. Με την τρελοπαρέα των Ζουγανέλη, Μποσταντζόγλου, Λάκη Παπαδόπουλου και Νίκου Αλευρά, η σεναριακή δομή τηλεοπτικού ρεπορτάζ αμφισβητεί την παντοδυναμία της τηλεόρασης. Αποσπάσματα θεατρικών σκετς του Καραγκιόζη επαναφέρουν τη λυτρωτική επίδραση της σκωπτικής λαϊκής παράδοσης, συνοδεία παραδοσιακών ακουσμάτων με κλαρίνα και μπαγλαμαδάκι.
Άξια βράβευσης ήταν και η εξαιρετική ερμηνεία της Βαγγελιώς Ανδρεαδάκη, στην ανθρωποκεντρική ταινία του Κύπριου Ηλία Δημητρίου Smac, στο ρόλο μιας μοναχικής 55χρονης, που μαθαίνει πως έχει καρκίνο. Μοναδικό αποκούμπι της γίνεται ένας άστεγος, στην είσοδο της πολυκατοικίας της. Εξισορροπώντας το υπαρξιακό-προσωπικό με το συλλογικό-κοινωνικό, εύστοχα εμπλέκει αφρικανικά τελετουργικά μεταναστών στο υπόγειο της πολυκατοικίας, σε μια εθνογραφική προσέγγιση του πολιτισμού των αλλοδαπών γειτόνων μας, αλλά και μια ψυχαναλυτική ερμηνεία του φόβου του θανάτου, μέσα από τον άλλον.
Info
Η ταινία του Αντρέα Μαριανού Ειμαρμένη κάνει μεταμεσονύχτια πρεμιέρα απόψε 21/11/2015, στον Κινηματογράφο Αλκυονίς
