του Γιώργου Παπαγιανόπουλου*
Το γεγονός
Στις 2 Οκτωβρίου, ο Μ. Τσαβούσογλου ανακοίνωσε υπογραφή συμφωνίας με τη Λιβύη για την παραχώρηση μέρους της λιβυκής ΑΟΖ σε τουρκικές εταιρείες. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου ταξίδεψε στη Λιβύη για να υπογράψει τη διμερή συμφωνία για την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη όπου ορισμένες τουρκικές εταιρείες θα εμπλακούν στην εκμετάλλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το δεξί χέρι του Ερντογάν συνεχίζει να κατηγορεί την Αθήνα για παρέμβαση, χωρίς να υπενθυμίζει ότι αυτή η τουρκολιβυκή συμφωνία αντιπροσωπεύει ένα «κάθετο» σπάσιμο στον χάρτη της Μεσογείου, επειδή υπαινίσσεται στα νερά της Κρήτης, που ως γνωστόν είναι ελληνικό έδαφος – έδαφος ενός κράτους μέλους της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τον Μ. Τσαβούσογλου, η Ελλάδα είναι αναστατωμένη γιατί η Τουρκία έχει αναλάβει σημαντικό ρόλο. «Πρώτα υπογράψαμε τη συμφωνία με τη Λιβύη για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Έτσι καθορίσαμε τα δυτικά όρια της υφαλοκρηπίδας μας. Εννέα φορές έχουν επιχειρήσει να εισέλθουν πλοία από Ελλάδα, Ελληνοκύπριους και τρίτες χώρες. Όλα αυτά τα έχουμε αποφύγει με διπλωματικές προσπάθειες και με τα μέτρα που έχουμε λάβει επί τόπου. Η σημασία και η επιτυχία της Τουρκίας στον διεθνή χώρο τρελαίνει την Ελλάδα. Γι’ αυτό η Ελλάδα θέλει να αμφισβητήσει την Τουρκία». Η Τουρκία με μια έωλη, εν πολλοίς αυθαίρετη συμφωνία που έκανε με την κυβέρνηση Ντμπεϊμπα της Τρίπολης –η οποία είναι αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ και την Ε.Ε., αλλά η θητεία της έχει λήξει από τον περασμένο Δεκέμβρη, όπως υπενθυμίζει το λιβυκό κοινοβούλιο που εδρεύει στο Τομπρούκ–, απειλεί να ξεκινήσει έρευνες και γεωτρήσεις, στην ΑΟΖ που όρισαν οι δυο πλευρές, μέρος της οποίας όμως πέφτει πάνω σε περιοχές ελληνικών δικαιωμάτων νοτίως της Κρήτης.
Η Άγκυρα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, μπορεί να ισχυριστεί πως είναι η Ελλάδα η χώρα που «επιτίθεται». Το αποτέλεσμα θα είναι το επιθυμητό για την Άγκυρα που ανοίγει μεθοδικά και μεθοδευμένα το ένα μέτωπο μετά το άλλο ενάντια στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία…
Η καθυστερημένη, μερική επιστροφή της Ελλάδας στη Λιβύη –μετά το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019 και το πρόσφατο του Οκτώβρη 2022– έχει να αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια. Με κορυφαίο: Την αμφισβήτηση των θαλάσσιων ζωνών νότια της Κρήτης που δικαιωματικά της ανήκουν
Τι επιδιώκει η Τουρκία
Εάν ληφθούν υπόψιν οι δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στην Τρίπολη, και η υποτακτικότητα την οποία επέδειξε η –άπειρη περί την εξωτερική πολιτική– Λίβυα υπουργός Εξωτερικών, που κατά τα άλλα, η ελληνική κυβέρνηση τη θεωρούσε «στενή σύμμαχο» και την οποία είχε υποδεχτεί στην Αθήνα, οι στόχοι της Άγκυρας είναι:
1) Να εκμεταλλευτεί τους πλούσιους ενεργειακούς πόρους της Λιβύης προς όφελός της. Ειδικά, σε αυτή την περίοδο της διεθνούς ενεργειακής ανασφάλειας.
2) Να «στριμώξει» γεωπολιτικά την Ελλάδα, αμφισβητώντας με «πειρατικό» τρόπο τα ελληνικά δικαιώματα στην ΑΟΖ και την Υφαλοκρηπίδα.
3) Να είναι η Τουρκία που θα εκπαιδεύσει τον νέο λιβυκό στρατό. Κοντολογίς, να «παράγονται» στις στρατιωτικές ακαδημίες της Τουρκίας Λίβυοι αξιωματικοί, εμποτισμένοι με την τουρκική «ιδεολογία». Αυτό, δηλαδή, που έκανε στο παρελθόν η Ελλάδα, ειδικά επί Καντάφι, να το κάνει τώρα η Τουρκία. Μια μέθοδος, μέσω της οποίας η γείτων θα έχει σε σημαντικό βαθμό επιρροή επί των Ενόπλων Δυνάμεων της Λιβύης
4) Να «δέσει» τη Λιβύη σε ένα τουρκικό σύστημα συναλλαγών με εθνικά νομίσματα (τουρκικό και λιβυκό). «Ως Τουρκία –είπε ο Τσαβούσογλου– ενθαρρύνουμε το εμπόριο με τοπικά νομίσματα. Υπάρχουν χώρες με τις οποίες συναλλασόμεθα σε εθνικά νομίσματα. Προσπαθούμε να το διευρύνουμε. Επομένως, γιατί να μην πραγματοποιείτε συναλλαγές σε εθνικά νομίσματα; Πάνω σε αυτό το θέμα συνεχίζουμε να δουλεύουμε».
Η κατακερματισμένη Λιβύη
Η Λιβύη συνεχίζει να βιώνει ένα εμφύλιο πόλεμο. Στην Τρίπολη υπάρχει η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση εθνικής ενότητας με επικεφαλής τον Αμπντουλχαμίντ Ντμπέιμπα, η οποία επρόκειτο να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Δεκέμβριο του 2021. Όχι μόνο δεν το πέτυχε, αλλά προέκυψε μία δεύτερη κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Φάτι Μπασάγια, που μετείχε αρχικώς στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Ο Μπασάγια με έδρα την Σύρτη, υποστηρίζεται από τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που έχει το ορμητήριο του στο Τομπρούκ.
Υπενθυμίζω εδώ ότι κυρίως οι Γάλλοι –συμφωνούσαν και Ιταλοί και ΗΠΑ– ανέτρεψαν το καθεστώς Καντάφι το 2011, επειδή υπέγραψε μια θηριώδη ενεργειακή συμφωνία με τους Κινέζους. Αν και διαλυμένη σήμερα η Λιβύη, εταιρίες όπως η γαλλική Total, η ιταλική ENI και η αγγλοολλανδική Shell, συνεχίζουν να κερδίζουν από το πετρέλαιο της χώρας. Μάλιστα είναι ιταλικές τράπεζες που εισπράττουν ακόμα και σήμερα χρήματα της Λιβύης, τα οποία δεν αποδίδουν στην χώρα, επειδή δεν υπάρχει σταθερό καθεστώς.
Μερική «επιστροφή» της Ελλάδας (σε ρόλο Παρατηρητή)…
Το άνοιγμα της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη, (για την οποία δεν έχει ορισθεί ακόμη πρέσβης…), του ελληνικού προξενείου στη Βεγγάζη (όπου υπάρχει ακόμη ένα μικρό κομμάτι της παλαιάς ελληνικής κοινότητας) και η επαναλειτουργία του ελληνικού σχολείου στην Βεγγάζη ως ευρωπαϊκού, είναι μικρά θετικά βήματα. Η καθυστερημένη, μερική επιστροφή της Ελλάδας στη Λιβύη, –μετά το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο του 2019 και το πρόσφατο του Οκτώβρη 2022– έχει να αντιμετωπίσει πολλά εμπόδια. Με κορυφαίο: αμφισβήτηση θαλάσσιων ζωνών νότια της Κρήτης που δικαιωματικά της ανήκουν.
Αναμένουμε την αντίδραση της Αθήνας. Τίποτε λιγότερο από τα 12 ναυτικά μίλια στην Θάλασσα (αρχής γενομένης από τον νότια της Κρήτης) και στον εναέριο Χώρο.
* Ο Γιώργος Παπαγιανόπουλος είναι μέλος της «Πολιτικής Πρωτοβουλίας», [email protected]. Αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα www.timesnews.gr
