Η πρόσφατη παραίτηση του διευθύνοντος συμβούλου ενίσχυσε τις ανησυχίες
Του Κώστα Ζαχάρου
Λίγοι μήνες απέμειναν για την περάτωση του φιλόδοξου έργου που χρηματοδοτεί το ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» στον δημόσιο χώρο του πρώην Ιπποδρόμου.
Στις κτιριακές εγκαταστάσεις θα φιλοξενηθούν η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη. Επίσης, στο πρανές που δημιουργείται από την αρχιτεκτονική τοποθέτηση των κτισμάτων, αναπτύχτηκε πάρκο με προσανατολισμό την πόλη της Καλλιθέας.
Είναι γεγονός ότι η αδιαμφισβήτητη ποιότητα της κατασκευής και ο εντυπωσιασμός από έργα μεγάλων μεγεθών, λειτουργούν αποτρεπτικά και δυσκολεύουν ένα νηφάλιο διάλογο για το μέλλον των εγκαταστάσεων και των χρήσεών τους.
Εντούτοις, θα επιμείνουμε να υπογραμμίζουμε ότι το μέγεθος του εγχειρήματος, ιδιαίτερα για μια μικρή χώρα σαν τη δική μας που μαστίζεται από μια πρωτόγνωρη οικονομική κρίση, αποτελεί πρόκληση.
Πράγματι, οι ανησυχίες για τη δυνατότητα ανάπτυξης των λειτουργιών του Κέντρου Πολιτισμού, που επισημάναμε και σε παλαιότερο φύλλο του Δρόμου της Αριστεράς (1/2/2014), ενισχύονται σήμερα από δηλώσεις του πρόσφατα παραιτηθέντος διευθύνοντος συμβούλου του Οργανισμού Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος».
Σε μια εποχή που οι δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες συρρικνώνουν τις λειτουργίες τους και κλείνουν λόγω λειψής χρηματοδότησης, αλλά και τροποποίησης των αναγκών των πολιτών, οι φαραωνικές εγκαταστάσεις στον πρώην Ιππόδρομο αποτελούν επικίνδυνη πολυτέλεια.
Επικίνδυνη, γιατί η πιθανή λειτουργία της είναι βέβαιο ότι θα «ρουφήξει» τους ελάχιστους πόρους που μπορεί να διαθέσει σήμερα η ελληνική πολιτεία για τη συντήρηση και λειτουργία του δικτύου των υπαρχουσών βιβλιοθηκών σε πόλεις και πανεπιστήμια. Το μέγεθός της και κατ’ επέκταση η δυνατότητα επιρροής σε θέματα του αντικειμένου της, είναι βέβαιο ότι θα έχουν δεσπόζουσα βαρύτητα, επιβάλλοντας πολιτικές και συνθλίβοντας κάθε διαφορετικό εγχείρημα. εγχείρημα στο χώρο του βιβλίου και της καλλιέργειας φιλαναγνωσίας
Επιπλέον, η νέα Βιβλιοθήκη, κτισμένη στα όρια της πόλης, με μικρή προσβασιμότητα από μέσα μαζικής μεταφοράς, κάνει δύσκολη την προσφυγή των πολιτών στις υπηρεσίες της, ενώ παραμένει αδιευκρίνιστη η δυνατότητα ελεύθερης και χωρίς οικονομική επιβάρυνση χρήσης της.
Μεσούσης της κρίσης, μετέωρο, επίσης, φαίνεται και το μέλλον λειτουργίας της Λυρικής Σκηνής. Η συρρίκνωση και αναστολή καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων στις μέρες μας είναι συχνό φαινόμενο. Το πολυδιαφημισμένο Μέγαρο, που ηγεμόνευσε δεκαετίες στην πολιτιστική ζωή της χώρας, κατέρρευσε λόγω χρεών, ενώ η υπάρχουσα Λυρική Σκηνή περιορίζεται σε φτηνές παραγωγές λόγω γλίσχρων οικονομικών. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των πολυδάπανων απαιτήσεων της Λυρικής Σκηνής στο Φαληρικό Όρμο; Όταν, μάλιστα, το ενδιαφερόμενο κοινό του λυρικού θεάτρου, αλλά και της κλασσικής μουσικής στη χώρα μας, είναι καταθλιπτικά περιορισμένο;
Ποια η προοπτική, λοιπόν, λειτουργίας του συγκροτήματος στον πρώην Ιππόδρομο; Ο παραιτηθείς διευθύνων σύμβουλος του Κ.Π. κ. Τροχόπουλος είναι κι εδώ εύγλωττος (*). Η αρχική κατηγορηματική δέσμευση του Ιδρύματος για παράδοση των εγκαταστάσεων στο υπουργείο Οικονομικών, χωρίς άλλη εμπλοκή του στη λειτουργία του Κ. Π., συμπληρώνεται από την πρόθεση για γενναιόδωρη συνεισφορά σε περίπτωση «σωστής» (!) λειτουργίας του. Να υπενθυμίσουμε ότι επίκειται η στελέχωση του οργανισμού που θα διοικεί το Π.Κ. και των επιμέρους διοικήσεων, της Λυρικής Σκηνής, της Βιβλιοθήκης και του Πάρκου. Εξ άλλου η προγραμματική σύμβαση του Ιδρύματος με το ελληνικό δημόσιο (**) δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολίας για τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Κ.Π. από τους ευεργέτες.
Κλείνοντας, ας μας επιτραπεί ένα μικρό σχόλιο για τον οίστρο εγχώριων αρχιτεκτόνων με το κατασκεύασμα στον πρώην Ιππόδρομο και το σχεδιαστή του.
Ενδεχομένως να συμμεριζόμασταν τον ενθουσιασμό τους, αν έπρεπε να περιοριστούμε σε τεχνικές πλευρές της κατασκευής. Όμως, η παράβλεψη κοινωνικών διαστάσεων των αρχιτεκτονικών πρακτικών, όπως, για παράδειγμα, αυτές που επισημάνθηκαν προηγούμενα, κρίνουμε ότι αποτελεί μια, μάλλον, λειψή προσέγγιση. Και κάτι ακόμη: οι εμπνευστές του συγκεκριμένου συγκροτήματος, αδιαφορώντας για τις προτάσεις των κινημάτων πόλης, γύρισαν απερίσκεπτα την «πλάτη» της Αθήνας στο θαλάσσιο μέτωπο και επιπλέον, με το τεράστιο ύψος και τον προσανατολισμό της κατασκευής, φαντασιώνονται ξεδιάντροπα ότι «συνομιλούν» με τον Παρθενώνα!
(*) https://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=2702
(**) NOMOΣ ΥΠ’ΑΡΙΘ. 3785
