Για να δείξει η κυβέρνηση ότι ενδιαφέρεται για το λαό προχωρά αυτές τις μέρες στη νέα διαδικασία με το «καλάθι του νοικοκυριού». Η σχετική νομοθετική ρύθμιση ψηφίστηκε στις 26 Οκτώβρη για να εφαρμοστεί από 2 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου 2023, με ενδεχόμενο παράτασης. Η διαδικασία υλοποιείται με τη συμμετοχή των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ που έχουν ετήσιο τζίρο πάνω από 90 εκατ. ευρώ. Φυσικά δεν αποκλείονται και μικρότερες μονάδες αλλά πρέπει να ακολουθούν τις ίδιες διαδικασίες γεγονός το οποίο θα τις οδηγήσει, στο βαθμό που θα το προσπαθήσουν, εκτός συναγωνισμού.
Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν εντάσσουν στο «καλάθι του νοικοκυριού» ένα τουλάχιστον προϊόν από κάθε κατηγορία προϊόντων που περιλαμβάνεται σε αυτό. Το κάθε ένα από αυτά τα προϊόντα θα διατίθεται σε «προσιτή» τιμή συγκριτικά με τα άλλα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας. Επίσης οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ενημερώνουν τους καταναλωτές για τη σύνθεση του «καλαθιού του νοικοκυριού» που προτείνουν.
Στο «καλάθι του νοικοκυριού» συμμετέχουν 50 προϊόντα από είδη πρώτης ανάγκης με σκοπό τη συγκράτηση των τιμών. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρχουν αυξήσεις ή θα μειωθούν οι τιμές των συγκεκριμένων προϊόντων σε λογικά επίπεδα, προσιτά για τα εισοδήματα λαού. Οι τιμές των προϊόντων που συμμετέχουν στο καλάθι διαμορφώνονται ελεύθερα από τις επιχειρήσεις με την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι θεσμικές ρυθμίσεις περί αθέμιτης κερδοφορίας. Η διάταξη αυτή προστασίας των καταναλωτών από την αθέμιτη κερδοφορία θα ελέγχεται από τις αρμόδιες αρχές, τις οποίες υπόσχεται να ενισχύσει η κυβέρνηση (!). Προφανώς όπως ενίσχυσε την Επιθεώρηση Εργασίας που ουσιαστικά κατάργησε….
Τα προϊόντα και οι τιμές τους θα μπορούν να διαφοροποιούνται κάθε φορά που αποστέλλεται νέος κατάλογος με τα είδη που συμμετέχουν στο «καλάθι» από τη συγκεκριμένη επιχείρηση προς το υπουργείο Ανάπτυξης.
Συνεπώς υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να συνεχιστεί συνολικά η άνοδος των τιμών. Απλά στα είδη του «καλαθιού» θα τηρούνται κάποιες διαδικασίες που ενδέχεται να οδηγούν σε μικρή υστέρηση της ανόδου των τιμών και τίποτε περισσότερο.
Οι διαδικασίες αυτές είναι ένα ακόμα τέχνασμα της κυβέρνησης και των μεγάλων αλυσίδων σούπερ μάρκετ προκειμένου να συγκεντρωθεί σε αυτές ακόμα μεγαλύτερο μέρος της αγοράς ειδών πρώτης ανάγκης, σε βάρος των μικρομεσαίων του κλάδου. Παράλληλα η κυβέρνηση στήνει ένα νέο επικοινωνιακό σώου. Όπως εκτιμάται ότι θα αποδειχθεί στην πορεία είναι ένα σώου χωρίς ουσιαστικό ή με ελάχιστα θετικό αποτέλεσμα για τους καταναλωτές. Βασικό στοιχεία αυτής της εκτίμησης είναι το γεγονός ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να διαμορφώνονται με βάση τους κανόνες της αγοράς/ανταγωνισμού με σκοπό την ενίσχυση της κερδοφορίας και όχι με βάση τα πραγματικά κόστη και κάτω αυστηρούς ελέγχους και κανόνες.
Ενδεικτικό της κοροϊδίας από πλευράς κυβέρνησης είναι η δημαγωγία του αρμόδιου υπουργού Α. Γεωργιάδη ότι για την ακρίβεια στα ράφια φταίει ο Πούτιν: «Κάποιος τον κλέβει (τον κόσμο), ο Βλαδίμηρος Πούτιν». Με αυτό τον τρόπο προσπαθούν να κρύψουν τις τεράστιες ευθύνες τους για την αισχροκέρδεια που φτάνει έως και 1.000%. Όπως σημείωσε ο πρόεδρος του ΙΝΚΑ κ. Λεχουρίτης το 2021, χωρίς να υπάρχει πόλεμος, τα άλευρα ανατιμήθηκαν τέσσερις φορές. Η πράσινη βρώσιμη ελιά ξεκινά από 40-50 λεπτά από το χωράφι για να φτάσει στο πιάτο μας στα 6-7 ευρώ. Τα ξύλα πέλετ για θέρμανση τα 990 κιλά έκαναν 319 ευρώ στις 13 Νοεμβρίου 2021, 375 ευρώ στις 3 Δεκεμβρίου 2021 και την 1η Οκτωβρίου 2022 810 ευρώ. Αυτά και μόνο τα νούμερα είναι ενδεικτικά των διαδικασιών αισχροκέρδειας που σημειώνεται στην αγορά με θεατή αν όχι «αβανταδόρο» την κυβέρνηση.
Με αυτά τα δεδομένα το «καλάθι του νοικοκυριού» δεν θα λύσει κανένα πρόβλημα όσον αφορά την ακρίβεια. Αλλού πρέπει να αναζητήσει η κυβέρνηση και γενικότερα το πολιτικό σύστημα λύσεις, καθώς δεν είναι μόνο θέμα σημερινό και αποκλειστικά της παρούσας κυβέρνησης. Είναι θέμα διαχρονικό. Οι λύσεις βρίσκονται στην ενίσχυση της παραγωγής ειδικά στον αγροτικό-επισιτιστικό τομέα, στον αυστηρό έλεγχο της διαμόρφωσης των τιμών και των κερδών, στις παρεμβάσεις του κράτους στην αγορά για να μην δημιουργούνται ελλείψεις και τεχνητά προβλήματα, στη μείωση των έμμεσων φόρων στα βασικά είδη διατροφής και πρώτης ανάγκης και στη στήριξη των εισοδημάτων των μισθωτών και των συνταξιούχων με πραγματικές αυξήσεις.
Οι επιδοτήσεις-ψίχουλα
Η κυβέρνηση σταδιακά και με μεγάλη καθυστέρηση ξεκίνησε μια διαδικασία επιδοτήσεων για διάφορα είδη (πετρέλαιο και αέριο θέρμανσης, καύσιμα, ηλεκτρικό ρεύμα, ενοίκιο, διακοπές κ.λπ.). Όμως δεν έλαβε ουσιαστικά μέτρα ελέγχου της διαμόρφωσης των τιμών ούτε έθεσε κάποιο βέτο ή έστω να διαφοροποιηθεί από τις αποφάσεις, ή από τη μη λήψη ουσιαστικών αποφάσεων από πλευράς Ε.Ε., στο βασικό ζήτημα που είναι ο τρόπος διαμόρφωσης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Για επικοινωνιακούς λόγους επιδόθηκε σε επιδοτήσεις. Οι επιδοτήσεις που δόθηκαν όπως έχει αποδειχθεί έμπρακτα μέχρι σήμερα για όσους την πήραν ήταν «σταγόνα στον ωκεανό». Φυσικά για όσους δεν την πήραν η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη. Εδώ σημειώνουμε ότι με τις πολλαπλές προϋποθέσεις που έχουν τα διάφορα pass στη λογική να είναι στοχευμένα έχουν σαν συνέπεια να εξαιρούνται μεγάλα τμήματα του πληθυσμού ή ακόμα και αυτοί που δικαιούνται την επιδότηση στο τέλος να παίρνουν ελάχιστα σε σχέση με το αρχικό ύψος επιδότησης που ανακοινώνει κάθε φορά, προφανώς για επικοινωνιακούς λόγους, ο πρωθυπουργός.
Ενδεικτικό της όλης κατάστασης είναι το θέμα της διαδικασίας διαμόρφωσης των τιμών ρεύματος σε επίπεδο Ε.Ε. και η στάση της κυβέρνησης με τις επιδοτήσεις. Τα «ανατολίτικα παζάρια» που γίνονται εδώ και μήνες στο συμβούλιο υπουργών Eνέργειας συνεχίζονται χωρίς τερματισμό. Αν και έχουν καλλιεργηθεί πολλές φορές προσδοκίες, για τη λήψη απόφασης που θα μπορεί να ορθολογικοποιήσει έστω και μερικώς τη διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος τελικά, για μία ακόμα φορά προχθές (25-26 Οκτωβρίου) δεν υπήρξε αποτέλεσμα. Κοινώς πέρασε η άποψη της Γερμανίας να συνεχιστεί η σημερινή παράλογη κατάσταση. Έτσι το θέμα παραπέμφθηκε για μία ακόμα φορά στην επόμενη συνεδρίαση που θα είναι στις 24 Νοεμβρίου… και βλέπουμε. Την ίδια στιγμή οι παραγωγοί και οι πάροχοι ηλεκτρικού ρεύματος θησαυρίζουν πολλαπλασιάζοντας τα κέρδη τους σε βάρος του λαού. Μόνο από τον Οκτώβριο 2021 έως τον Μάρτιο 2022 τα «υπερέσοδα» κοινώς η αισχροκέρδεια για τους εμπλεκόμενους στην ηλεκτρική ενέργεια ήταν 600 εκατ. ευρώ καθαρά μετά την αφαίρεση των εκπτώσεων στους καταναλωτές.
Το αδιέξοδο της επιδότησης φαίνεται καθαρά στο ακόλουθο παράδειγμα που παρουσιάζεται στον τύπο αυτές τις μέρες όσον αφορά τη δαπάνη θέρμανσης για το χειμώνα. Σύμφωνα με τα τρέχοντα επίπεδα τιμών μία τετραμελής οικογένεια για να ζεσταθεί το φετινό χειμώνα (Οκτώβριος 2022 – Μάρτιος 2023) εκτιμάται ότι θα καταναλώσει 4.500 θερμικές κιλοβατώρες ή 516 λίτρα πετρελαίου. Εφόσον δικαιούται επιδότηση το κόστος εάν χρησιμοποιεί πετρέλαιο θα είναι 550 ευρώ και εάν χρησιμοποιεί φυσικό αέριο 338 ευρώ, όταν η αντίστοιχη δαπάνη τον προηγούμενο χειμώνα για το αέριο ήταν 250 ευρώ (αύξηση μετά την επιδότηση 35%!). Αν δεν δικαιούται επιδότηση το κόστος για πετρέλαιο θέρμανσης θα φθάσει στα 756 € και για φυσικό αέριο 545 ευρώ, δηλαδή αύξηση πάνω από 50%. Συνεπώς η επιδότηση δεν λύνει το πρόβλημα αφού η επιβάρυνση συγκριτική με πέρσι είναι πολύ μεγάλη αλλά και χωρίς αυτήν τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα.
Στο συγκεκριμένο τομέα η κυβέρνηση αντί να μειώσει τους ειδικούς φόρους και να βάλει όρια στη διαμόρφωση των εσωτερικών τιμών εμμένει στην συνέχιση της εφαρμογής των πολιτικών του παρελθόντος που έχουν σα αποτέλεσμα την αύξηση των αντίστοιχων φορολογικών εσόδων και την κερδών των εταιρειών. Μόνο το Α΄ εξάμηνο 2022 τα 2 μεγάλα διυλιστήρια (Motor Oil και Hellenic Energy-ΕΛΠΕ) είχαν υπερκέρδη 1,79 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ η ΔΕΠΑ Εμπορίας Φυσικού Αερίου στο διάστημα Ιουλίου 2021 – Ιουνίου 2022 είχε υπερκέρδη 330 εκατομμύρια.
Η ανικανότητα ελέγχου των τιμών
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ (Δείκτης Τιμών Καταναλωτή) έτρεχε με 2,2% τον Σεπτέμβριο 2021. Σε διάστημα 12 μηνών, τον Σεπτέμβριο 2022 έτρεχε με 12%. Συγκριτικά με την Ευρωζώνη τον Σεπτέμβριο 2021 η Ελλάδα, σύμφωνα με τον εναρμονισμένο δείκτη της Eurostat, βρισκόταν στην τρίτη καλύτερη θέση (μεταξύ 19 χωρών της Ευρωζώνης) με 1,9% όταν ο αντίστοιχος δείκτης στην ευρωζώνη ήταν 3,4%. Ένα χρόνο μετά η Ελλάδα βρίσκεται στην έκτη χειρότερη θέση με 12,1% όταν ο μέσος όρος στην ευρωζώνη ήταν 9,9%. Πρακτικά δηλαδή ο πληθωρισμός στην Ελλάδα εξαπλασιάστηκε και η θέση της χώρας υποχώρησε κατά 11 θέσεις μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης.
Συνεπώς σε διάστημα 12 μηνών η κυβέρνηση, ενώ είχε το χρόνο και τα εργαλεία για να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε να περιοριστεί τουλάχιστον η πληθωριστική έκρηξη, δεν έκανε απολύτως τίποτε ουσιαστικό με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί δραματικά η κατάσταση τόσο σε απόλυτο μέγεθος στην Ελλάδα όσο και συγκριτικά με την Ευρωζώνη. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η συνέχιση της επιδείνωσης του βιοτικού επιπέδου για το λαό και παράλληλα πολλαπλασιασμός κερδών για τους ολίγους.
