Η κλιμάκωση στον Περσικό Κόλπο είχε προαναγγελθεί από την αποστολή της Ομάδας Κρούσης 12 του αμερικανικού πολεμικού ναυτικού, με ναυαρχίδα το αεροπλανοφόρο Λίνκολν, στα ανοιχτά του Ιράν. Και η αφορμή για το πέρασμα σε μια πραγματικά εύφλεκτη κατάσταση δόθηκε με τις περίεργες εκρήξεις σε δύο τάνκερ που διέσχιζαν το Στενό του Ορμούζ, τη στιγμή που ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Σίνζο Άμπε επισκεπτόταν την Τεχεράνη και συναντιόταν με τον πρόεδρο Ρουχανί και τον αγιατολάχ Χαμενεΐ. Ήταν η πρώτη επίσκεψη Ιάπωνα πρωθυπουργού μετά την επικράτηση της Ιρανικής Επανάστασης, και μια πρόσθετη ένδειξη της διαφοροποίησης της Ιαπωνίας, στενής κατά τα άλλα συμμάχου των ΗΠΑ, όσον αφορά την αμερικανοϊρανική διένεξη. Η Ιαπωνία υποστηρίζει σθεναρά τη διεθνή συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, από την οποία αποσύρθηκαν μονομερώς οι ΗΠΑ, απειλώντας και τον υπόλοιπο κόσμο με κυρώσεις αν συνεχίσει να συναλλάσσεται με την Τεχεράνη – κάτι που διόλου δεν χαροποιεί το Τόκιο, το οποίο εισάγει μεγάλο ποσοστό του πετρελαίου του από το Ιράν.
Εν πάση περιπτώσει, ίσως να ήταν, ίσως και να μην ήταν «τυχαίο» το γεγονός ότι το ένα από τα δύο τάνκερ που χτυπήθηκαν ήταν γιαπωνέζικο… Φυσικά αμέσως η ιρανική ηγεσία διέψευσε ότι πρόκειται για ιρανικό σαμποτάζ, όπως έσπευσε να ισχυριστεί η Ουάσιγκτον. Οι Αμερικανοί είπαν ότι βρήκαν δακτυλικά αποτυπώματα που «όταν(!) ελεγχθούν θα αποδείξουν την ανάμειξη Ιρανών», καθώς και θραύσματα νάρκης που… «μοιάζει πολύ με τις ιρανικές». Έτσι επιχείρησαν να προετοιμάσουν τη διεθνή κοινή γνώμη για ενδεχόμενη «τιμωρητική επιχείρηση» από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Τα μεγάλα δυτικά ΜΜΕ βέβαια πέρασαν στα ψιλά τις δηλώσεις του Γιουτάκα Κατάντα, προέδρου της ιαπωνικής πλοιοκτήτριας εταιρείας Κοκούκα Σάνγκιο, ότι το τάνκερ της χτυπήθηκε από αέρος, διαψεύδοντας ρητά τους αμερικανικούς ισχυρισμούς για πρόσκρουση σε νάρκη.
Δύο στρατόπεδα στην Ουάσιγκτον
Παρ’ όλα αυτά η Ουάσιγκτον, νομίζοντας ίσως ότι έχει κερδίσει μια κάποια ανοχή της λεγόμενης διεθνούς κοινότητας σε ενδεχόμενο χτύπημα εναντίον του Ιράν, κλιμάκωσε τις προκλήσεις. Οι υπερπτήσεις μη επανδρωμένων κατασκοπευτικών αεροσκαφών σε ιρανικό εναέριο χώρο ήταν εξάλλου και μια προσωρινή συμβιβαστική διέξοδος στον καβγά που ξέσπασε εντός της κυβέρνησης Τραμπ, με τα γεράκια τύπου Μπόλτον (σύμβουλος εθνικής ασφαλείας), το σιωνιστικό λόμπι και τους στενούς φίλους των Σαουδαράβων να πιέζουν ασφυκτικά τον Τραμπ να «αναλάβει δράση» εναντίον του Ιράν. Οι αντιφατικές δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου το τελευταίο διάστημα, που τη μία τουίταρε ότι θα στείλει το Ιράν 200 χρόνια πίσω και την άλλη ότι θέλει να συζητήσει με την ιρανική ηγεσία, αντανακλούν αυτήν την διελκυστίνδα μεταξύ «γερακιών» και «ρεαλιστών». Στην πραγματικότητα, οι μέχρι τώρα εξελίξεις δείχνουν τη διστακτικότητα του αμερικανικού κατεστημένου να προχωρήσει σε επιθετικές ενέργειες που μπορεί να έχουν ανεξέλεγκτες συνέπειες.
Η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν πια να κάνουν ό,τι θέλουν στον κόσμο, άλλους τους συγκρατεί και άλλους τους τρελαίνει: η ασυνεννοησία και ο διχασμός εντός του αμερικανικού κατεστημένου παροξύνει τους κινδύνους που απειλούν την περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη
Τσουρουφλισμένοι από την οικτρή αποτυχία τους στο Ιράκ, το οποίο ανατίναξαν με κόστος εκατομμύρια ζωές μόνο και μόνο για να βρεθεί τελικά η Βαγδάτη με… φιλοϊρανική κυβέρνηση, αλλά και στη Συρία, όπου ο δυτικός «περίπατος» μέσω τζιχαντιστών και άλλων μισθοφόρων εξελίχθηκε σε θρόνιασμα των Ρώσων στην περιοχή, έχοντας απέναντί τους και μια Τουρκία που έχει πάψει προ πολλού να είναι χωροφύλακας των ΗΠΑ και έχει δικά της, αυτόνομα σχέδια, πολλοί Αμερικανοί στρατιωτικοί και πολιτικοί ιθύνοντες είναι πλέον ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι σε νέους τυχοδιωκτισμούς. Η αίσθηση ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν πια να κάνουν ό,τι θέλουν στον κόσμο, άλλους τους συγκρατεί και άλλους τους τρελαίνει. Έτσι η ασυνεννοησία και ο διχασμός εντός του αμερικανικού κατεστημένου παροξύνει τους κινδύνους που απειλούν την περιφερειακή και παγκόσμια ειρήνη.
Αμερικανικοί «περίπατοι», τέλος
Η ιρανική ηγεσία διαβάζει κι αυτή τα όσα συμβαίνουν στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ξεπερνώντας ευκολότερα από τους Αμερικανούς τις δικές της εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ μεταρρυθμιστών και σκληροπυρηνικών, αφού γίνεται σαφές ότι τα περιθώρια συνεννόησης με τη χαωμένη Ουάσιγκτον είναι ελάχιστα, έχει χαράξει τις δικές της κόκκινες γραμμές. Και προετοιμάζεται για το χειρότερο ενδεχόμενο, καλλιεργώντας σχέσεις με τον υπόλοιπο κόσμο, συμπήσσοντας προσωρινές έστω συμμαχίες, αναπτύσσοντας τη στρατιωτική τεχνολογία της, διευρύνοντας την επιρροή της στην περιοχή, και διασφαλίζοντας την υποστήριξη της μεγάλης λαϊκής πλειοψηφίας – η οποία μπορεί να θέλει φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος αλλά, πάνω απ’ όλα, δεν θέλει ούτε να ακούει για ΗΠΑ. Το Ιράν δεν είναι λοιπόν εύκολη λεία. Και απέκτησε αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να στείλει ένα σαφές μήνυμα στους Αμερικανούς, καταρρίπτοντας με ιρανικής κατασκευής πύραυλο ένα υπερσύγχρονο μη επανδρωμένο κατασκοπευτικό αεροσκάφος που παραβίασε τον ιρανικό εθνικό εναέριο χώρο πάνω από την επαρχία Ορμουζγκάν.
Η κατάρριψη του «Παγκόσμιου Γερακιού» (έτσι ονομάζεται αυτό το αξίας 130 εκατομμυρίων δολαρίων drone) τα ξημερώματα της Πέμπτης προκάλεσε υστερία στην Ουάσιγκτον: «ή τώρα ή ποτέ» άρχισαν να λυσσομανούν τα γεράκια, πιέζοντας τον Τραμπ να διατάξει «τουλάχιστον μια χειρουργική επίθεση σε στρατηγικό ιρανικό στόχο». Αν πιστέψει κανείς τους αναλυτές των μεγάλων αμερικανικών ΜΜΕ, τελικά ο διστακτικός Τραμπ ενέδωσε, ανάβοντας το πράσινο φως για ένα «αποφασιστικό αλλά περιορισμένου εύρους χτύπημα». Όμως την τελευταία στιγμή, ενώ η επιχείρηση βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη, λένε οι αναλυτές, έδωσε εντολή ανάκλησης: τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη επέστρεψαν άπρακτα στις βάσεις τους και οι πύραυλοι των πολεμικών πλοίων δεν εκτοξεύτηκαν ποτέ. Αναβολή μέχρι νεωτέρας ή εγκατάλειψη του σχεδίου μιας εμπλοκής που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε γενικευμένο πόλεμο; Αυτό θα φανεί, ίσως μετά τη συνάντηση κορυφής του G20 στην Οζάκα της Ιαπωνίας το επόμενο Σαββατοκύριακο. Το σίγουρο είναι πως το διεθνές γόητρο των ΗΠΑ δέχθηκε ακόμη ένα πλήγμα, η αυτοπεποίθηση των Ιρανών ενισχύθηκε, και όλη η υφήλιος άρχισε να κατανοεί ότι η εποχή των εύκολων αμερικανικών «περιπάτων» έχει δύσει για τα καλά.
Στρατηγικής σημασίας το Στενό του Ορμούζ
Το Στενό του Ορμούζ, πλάτους μόλις 39 χιλιομέτρων, είναι η μοναδική διέξοδος από τον Περσικό Κόλπο προς την ανοιχτή θάλασσα. Από αυτό περνά το ένα τρίτο της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου και φυσικού αερίου, που παράγεται στα κράτη της περιοχής και μέσω του Στενού του Ορμούζ διοχετεύεται με τάνκερ στον υπόλοιπο κόσμο. Είναι λοιπόν ένα σημείο στρατηγικής σημασίας και πηγή διενέξεων μεταξύ κυρίως των ΗΠΑ, από τη μια, και του Ιράν και του Ομάν από την άλλη. Η αιτία είναι ότι τόσο το Ιράν όσο και το Ομάν έχουν επεκτείνει τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια (22,2 χλμ.), μετατρέποντας το Στενό του Ορμούζ σε σημείο που ελέγχεται αποκλειστικά από αυτές τις δύο χώρες. Η επέκταση των χωρικών υδάτων είναι βέβαια σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο, αλλά δεν αναγνωρίζεται από τις ΗΠΑ! Η Ουάσιγκτον διεκδικεί να έχει στον Περσικό Κόλπο τον ίδιο έλεγχο με αυτόν που ασκεί στη… Λίμνη του Μίσιγκαν.
