Από την παράσταση Αντιγόνη, σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, σε μία συνεργασία του Εθνικού Θεάτρου με το ΚΘΒΕ και τον ΘΟΚ
Της Χριστίνας-Βαλεντίνας Θάνου
Με φόντο την αμφιθεατρική διάταξη της κορυφογραμμής που περικλείει το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, κάτω από τον ολάστερο ουρανό και εντός της θέρμης της Ιουλιανής αύρας παρακολουθήσαμε την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Σε έναν ολοστρόγγυλο καμβά, μια σύνθεση παλ αποχρώσεων -συμβολικά και κυριολεκτικά -, δίχως βαρύγδουπες σκηνοθετικές λεπτομέρειες και με κουστούμια σχεδόν αχρονικά (εκτός από τη μαθητική ποδιά της Αντιγόνης και της Ισμήνης) ανέδειξε τη διαχρονικότητα του έργου. Δίχως να αποδομεί το αρχαίο κείμενο στο όνομα μιας επιφανειακής συγχρονικότητας, με σεβασμό στα ουσιώδη στοιχεία του και με διακριτικές πινελιές που το τοποθετούν στο εδώ και στο τώρα, πέτυχε μία αριστοτελική σύζευξη του παλιού με το νέο. Θα έλεγα ότι ο συγκερασμός των αντιθετικών στοιχείων είναι και το ζητούμενο στην Αντιγόνη.
Η παράσταση ξεκίνησε με την ατίθαση Αντιγόνη σε μια κούνια από ξύλινα δοκάρια, να κουνιέται ανέμελα, με παιχνιδιάρικη -σύμφωνη με την ηλικία της- διάθεση και παράλληλα να προβληματίζεται. Και αφού η κούνια μετατράπηκε σε κρεμάλα για τη σκηνή της προφητείας του Τειρεσία, μεταμορφώθηκε στον τόπο της καταληκτικής συντριβής του Κρέοντα. Στο ενδιάμεσο διαδραματίστηκε η αρχετυπική σύγκρουση των συμβολικών χαρακτήρων του Κρέοντα και της Αντιγόνης. Η κορυφαία στιγμή ελευθερίας της Αντιγόνης είναι η ηρωική αποδοχή του θανάτου της, όπου επιβεβαιώνει τις αξίες της και την ανυπότακτη αξιοπρέπεια του ατόμου, ενώ ο Κρέων με την υπεροψία του και την απόρριψή του για τη φύση του ανθρώπου, προκαλεί την καταστροφή της οικογένειάς του.
Η -γεμάτη από στοιχεία που θυμίζουν μοιρολόγια βαλκανικών πολυφωνικών- μουσική και μια διακριτική συνοδεία χάλκινων πνευστών που θύμισαν βαλκανική στρατιωτική μπάντα, υποστήριξαν διακριτικά την παράσταση, παραπέμποντας παράλληλα σε ένα μπαρουτιασμένο, στο όνομα της εθνικής(;) κυριαρχίας, σύμπαν. Η κινησιολογία της παράστασης δυναμικά συνέβαλλε στην απόδοση των συναισθημάτων, μέσα και διαμέσου της τοποθέτησης των σωμάτων και της αλληλεπίδρασής τους.
Ο Στάθης Λιβαθινός και οι συντελεστές της παράστασης συζήτησαν με παρρησία και ταπεινότητα και με έναν τρόπο φυσικό με το αριστoτεχνικό έργο του Σοφοκλή και συνέθεσαν μία παράσταση που απευθύνεται στον μυημένο στο κείμενο της Αντιγόνης θεατή, αλλά και σε όποιον δεν είναι εξοικειωμένος με το αρχαίο δράμα.
Το έργο του Σοφοκλή το αντικρίζουν «ως μια προσπάθεια να στηθεί ένα υπεραιωνόβιο κτίσμα που να ισορροπεί τις αντίρροπες δυνάμεις για να γίνεται η ψυχή του ανθρώπου πιο όμορφη και η ζωή πάνω στη γη στερεότερη. Καθώς και των δύο χαρακτήρων τα πάθη καταλήγουν, σε τελική ανάλυση, κατά της ζωής -και κανένας από τους δύο δεν είναι ‘‘υψίπολις’’-, απομένει σε εμάς να διερευνήσουμε τα όριά τους· τη σύγκρουση μεταξύ ατόμου και κράτους, συναισθήματος και λογικής, της ανθρώπινης επιθυμίας και του Δικαίου· να διερευνήσουμε τη φύση του Δικαίου και να τοποθετήσουμε την ανθρώπινη πράξη σε ένα διαδραστικό διάλογο με τις υλικές συνιστώσες της».
Η παράσταση αφιερώθηκε στον πρόσφατα εκλιπόντα -χάρη στη μετάφραση του οποίου επιτεύχθηκε η ποιητική απόδοση του κειμένου- Δημήτρη Μαρωνίτη.
Συντελεστές:
Μετάφραση: Δημήτρης Μαρωνίτης, σκηνοθεσία: Στάθης Λιβαθινός, σκηνικά-κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου, φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου, μουσική: Χαράλαμπος Γωγιός, κίνηση: Πολίν Ουγκέ, βοηθός σκηνοθέτη: Λίλλυ Μελεμέ, διανομή: Μπέτυ Αρβανίτη, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Κώστας Καστανάς, Αντώνης Κατσαρής, Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη, Μαρία Κωνσταντά, Δημήτρης Λιγνάδης, Βασίλης Μαγουλιώτης, Νίκος Μπουσδούκος, Αστέρης Πελτέκης, Μαρία Σκούντζου, Ευτυχία Σπυριδάκη, Λυδία Τζανουδάκη, Στέλλα Φυρογένη, Αντωνία Χαραλάμπους, Γιάννης Χαρίσης, μουσική: κλαρινέτο: Αλέξανδρος Μιχαηλίδης/Κώστας Τζέκος, κόρνο: Γιάννης Γούναρης/Μάνος Βεντούρας, τρομπόνι: Γιάννης Καΐκης/Σπύρος Βέργης.
Πρόγραμμα Περιοδείας
25 Ιουλίου, Κηποθέατρο Παπάγου. 31 Ιουλίου, Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης. 3 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Δίου. 6 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Καβάλα. 18 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Ήλιδας. 20, 21 Αυγούστου, Ρωμαϊκό Ωδείο, Πάτρα. 25 Αυγούστου, Θέατρο Άλσους «Δημήτρης Κιντής», Ηλιούπολη. 29, 30 Αυγούστου, Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη. 2 Σεπτεμβρίου, Παλαιό Ελαιουργείο, Ελευσίνα. 5 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Αττικού Άλσους. 10 Σεπτεμβρίου, Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», Βύρωνας. 16, 17, 18 Σεπτεμβρίου, Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ’, Λευκωσία. 21, 22 Σεπτεμβρίου, Αρχαίο Θέατρο Κουρίου, Λεμεσός. 24, 25 Σεπτεμβρίου, Αρχαίο Ωδείο Πάφου. 28 Σεπτεμβρίου, Αρχαίο Θέατρο Σαλαμίνας. 30 Σεπτεμβρίου, Παττίχειο Δημοτικό Αμφιθέατρο Λάρνακας.
