Επιμέλεια: Μιμίκα Κριτσανίδου
Γύρω από την πολιτική και τις σχετικές αποφάσεις για το ασφαλές σεξ και τα προφυλακτικά (κατασκευή προώθηση, πώληση, ενημέρωση) παίζονται προκαταλήψεις, δοξασίες, αγκυλώσεις, η Δημόσια Υγεία, η χειραγώγηση και φυσικά μεγάλα κέρδη και τεράστια κεφάλαια σε παγκόσμιο επίπεδο. Η ενημέρωση γύρω από τα ζητήματα αυτά, σκοπεύοντας στην πρόληψη του AIDS και στην αντιμετώπιση των ρατσιστικών φαινομένων έναντι ατόμων με HIV+, είναι ένας από τους τομείς που δραστηριοποιείται η ACTUP Hellas. Η οργάνωση κλείνει μια εικοσαετία δράσης στην Ελλάδα και με την αφορμή αυτή μιλήσαμε με τον Κωσταντή Καμπουράκη για τη φιλοσοφία και τις δραστηριότητές της ενάντια στους αποκλεισμούς και τη χειραγώγηση. Ο λόγος λοιπόν στον Υπεύθυνο Προγραμμάτων Δρόμου της ACTUP ΔΡΑΣΕ Hellas.
Κωσταντής Καμπουράκης
Το AIDS είναι ζήτημα πολιτικό
Τι είναι και με τι ασχολείται η ACTUP;
Η ACTUP ιδρύθηκε το 1993 στην Ελλάδα, με στόχο την αντιμετώπιση των ρατσιστικών φαινομένων έναντι ατόμων με HIV+, από μία ομάδα έντονα πολιτικοποιημένων ανθρώπων που σαφώς δεν είχε και δεν έχει καμία σχέση με την φιλανθρωπία. Βασική μας αρχή είναι ότι η πρόσβαση στην υγεία δεν πρέπει να είναι προνόμιο των πλουσίων, αλλά υπόθεση όλων, ανεξαρτήτως πολιτικής, θρησκευτικής, σεξουαλικής κατεύθυνσης ή εθνικών κριτηρίων, με ή χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.
Η οργάνωση στάθηκε πρωτίστως στο πολιτικό φορτίο της λοίμωξης και διεκδίκησε κυρίως την προάσπιση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών κατοχυρωμένων μεν, απειλούμενων δε, με το πρόσχημα ενός Σεξουαλικά Μεταδιδόμενου Νοσήματος (ΣΜΝ).
Δεν διεκδικεί χρηματικά κονδύλια, ώστε ως ομάδα αυτοβοήθειας να στηρίζει μόνο τα μέλη της, δεν συμμετέχει σε κρατικές χρηματοδοτήσεις ούτε σε χρηματοδοτήσεις των πολυεθνικών των φαρμάκων για το HIV/ AIDS. Με συνεχή αγώνα διεκδικεί την ανατροπή της αισχροκέρδειας από την πλευρά των φαρμακευτικών στην υπερκοστολόγηση των φαρμάκων για το HIV/AIDS, όπως και την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας για τις πατέντες. Το AIDS είναι καθαρά πολιτικό ζήτημα.
Ο εθελοντισμός–ακτιβισμός ως τρόπος συμμετοχής στην ACTUP δεν είναι μια γραμμή στο βιογραφικό κάποιων, αλλά στάση ζωής και τρόπος δράσης. Σε μας δεν υπάρχει καμιά έμμισθη θέση.
Ομάδες-στόχος μελέτης αλλά και παρέμβασης των προγραμμάτων μας υπήρξαν από τη δεκαετία του ’90 τα εκδιδόμενα άτομα (νόμιμα, παράνομα, μετανάστες/στριες), οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες ή και με γυναίκες, οι χρήστες ναρκωτικών αλλά και τα θύματα trafficking. Υποστηρίξαμε για πάνω από 17 χρόνια με γιατρούς και παρασκευαστές τη λειτουργία της μεγαλύτερης Μονάδας Ειδικών Λοιμώξεων της χώρας (Νοσ. Α. Συγγρός).
Η ACTUP εφαρμόζει προγράμματα streetwork και bar-to-bar για την προσέγγιση των ομάδων-στόχων με επιστημονικό υλικό βασισμένο σε ανθρωπολογική μελέτη, σχεδιασμένο για την Ελλάδα. Εισηγείται στις αρμόδιες υπηρεσίες εντός και εκτός Ελλάδος για νομικά και υγειονομικά θέματα, παρεμβάσεις για την αποτελεσματική επιδημιολογική επιτήρηση των ΣΜΝ, για τα δικαιώματα των εκδιδομένων ατόμων και των μεταναστών, αλλά και των ασθενών με HIV λοίμωξη. Λειτουργεί ιατρείο και χώρο ενημέρωσης για όσους δεν έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα και για όσους ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ενώ από το 2005 εκπροσωπούμε στην Ελλάδα τα ενημερωτικά προγράμματα της UNAIDS – ειδικό τμήμα του ΟΗΕ για το AIDS.
Με ποιο τρόπο ένας ακτιβιστής της ACTUP ξεπερνά τα πρόστυχα γελάκια και ανοίγει σοβαρά τη συζήτηση για το AIDS ή τα ΣΜΝ σε χώρους όπως είναι τα μπαρ;
Τα γελάκια κρύβουν αμηχανία και άγνοια. Εμείς αυτές τις δύο λέξεις-κλειδιά τις πολεμάμε με γνώση και σεβασμό στο αντικείμενο. Οι παρεμβάσεις πεδίου δεν είναι δράσεις που γίνονται με διαφημιστικού τύπου παρέμβαση. Οι εθελοντές για τις bar-to-bar δράσεις έχουν μια διαφορετικού είδους εκπαίδευση. Οφείλεις να γνωρίζεις σε ποιους μιλάς, να σεβαστείς το χρόνο τους και τις πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες, γιατί ξέρεις ότι έχεις να κάνεις με διαφορετικού τύπου και προσανατολισμού διασκέδαση.
Στην ACTUP υπάρχουν εκπαιδευτές εκπαιδευτών, αναγνωρισμένοι από διεθνείς οργανισμούς, άτομα που έχουν τη δυνατότητα να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν εκπαιδευτικά σεμινάρια πολύ υψηλών προδιαγραφών.
Από τον Μάρτιο ξεκινάμε μάλιστα διαδικτυακό ακτιβιστικό ραδιόφωνο, για να υπάρχει κοινή φωνή που συνδέει την ενημέρωση, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αξιοπρέπεια, με την υγεία (www.actradio.org).
Ποια είναι η ελληνική πραγματικότητα στο χώρο του AIDS, ειδικά μετά την διαπόμπευση των εξαρτημένων οροθετικών γυναικών;
Η διαπόμπευση των γυναικών ήταν πάντα το ζητούμενο των φοβικών και συντηρητικών κοινωνιών. Με γνώμονα αυτό, η Ελληνική Πολιτεία το 2012 έκανε ένα τεράστιο βήμα προς το μεσαίωνα της παράνοιας. Δυστυχώς έτυχε στη γενιά μας να ζήσει ΚΑΙ την κατάλυση του ιατρικού απορρήτου στη χώρα που το γέννησε.
Η σταθερή αύξηση των κρουσμάτων και των νέων μολύνσεων φάνηκε ξαφνικά να εντυπωσιάζει το Υπουργείο Υγείας, να γίνεται πρωτοσέλιδο παραπληροφόρησης και υποχείριο ελέγχου των αντανακλαστικών μιας κοινωνίας. Σε μια κοινωνία που φροντίζει για 30 χρόνια να στήνει μόνο φιέστες επικοινωνίας γύρω από το AIDS και να ψάχνει τρόπους παρέμβασης για τον «γενικό πληθυσμό», η αύξηση των ποσοστών στους χρήστες αποτελεί μια αναμενόμενη παράμετρο. Τα κροκοδείλια δάκρυα και οι βαθυστόχαστες κουβέντες των πολιτικών, τα γκρο πλαν στα πρόσωπα των οροθετικών, προμηνύουν περικοπές στον τομέα της πρόληψης και της θεραπείας.
Έχουμε διαβάσει για τη φρίκη συλληφθέντων που βιάζονται με γκλομπ.
Ο βιασμός αποτελεί δοκιμασμένη πρακτική των ανδρών, έρχεται ως συνέχεια της προσπάθειας επιβολής και κυριαρχίας, απέναντι στον ηττημένο ή στον αδύναμο, με συνήθη θύματα γυναίκες και παιδιά. Όταν, όμως, μιλήσεις με άντρα θύμα βιασμού, ξεχνάς την πραγματικότητα.
Η ενασχόλησή μας μ’ αυτό, ξεκίνησε το 1999, με αφορμή τις συνεντεύξεις ανδρών από διαφορετικές χώρες που είχαν βιαστεί και είχαν βιντεοσκοπηθεί οι βιασμοί τους από τους διακινητές τους, στη προσπάθεια των δεύτερων να τους ελέγξουν.
Στην ACTUP έχουμε βασική μας θέση ότι χρειαζόμαστε ως πολιτισμένη πολιτεία, ένα πρωτόκολλο καταγραφής του βιασμού, μεταξύ άλλων, ώστε να μπορεί το θύμα (άνδρας, γυναίκα, παιδί) να τεκμηριώσει με επιστημονικά δεδομένα (συλλογή και φύλαξη βιολογικών υγρών κλπ.) το βιασμό. Μέχρι στιγμής οι δίκες βιασμών στηρίζονται στις ιατροδικαστικές εκθέσεις και στην κατ’ αντιπαράθεση εξέταση του θύματος με τον θύτη, όπως και στην εξευτελιστική διαδικασία της εξέτασης από τον δικηγόρο υπεράσπισης.
Ένας βιασμός από γκλομπ, εκτός της ψυχολογικής βίας και της σεξουαλικής κακοποίησης μπορεί να μεταφέρει από έναν μολυσμένο άνθρωπο στον επόμενο, ΣΜΝ. Εννοείται, βεβαίως, ότι η λύση δεν είναι να βάλεις προφυλακτικό στο γκλομπ.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι με τα προφυλακτικά ασχολείται η ανθρωπότητα αιώνες τώρα. Από την εποχή των Φαραώ, που έχουμε τις παλαιότερες καταγεγραμμένες τεχνικές προφύλαξης, μέχρι σήμερα ανάμεσα στα ζητήματα που απασχόλησαν το ανθρώπινο είδος είναι το σεξ και η μη μετάδοση των ΣΜΝ (Σεξουαλικά Μεταδιδόμενων Νοσημάτων).
Σήμερα, το κόστος της παραγωγής και πώλησης των προφυλακτικών που θα φτιαχτούν για να φορεθούν από άντρες είναι αυτό που θα καθορίσει σε παγκόσμιο επίπεδο τη διάδοση των ΣΜΝ και τον περιορισμό των γεννήσεων. Η διαχείριση και των δύο είναι θέμα της κυρίαρχης τάξης, όπως και της θρησκείας. Ο πολιτισμός μας είναι ανδροκρατούμενος και οι γυναίκες σκεύη ηδονής, παρά τις δυναμικές προσπάθειες των τελευταίων 80 ετών. Τα αφροδίσια νοσήματα και ο έλεγχός τους αποτελούν πεδίο διαμάχης ακόμα και στις Μυθολογίες των λαών. Στην καταγεγραμμένη ιστορία οι θρησκευτικές ομάδες εξουσίας (Ιερατεία – Ιερείς – Ιεροφάντες) άσκησαν τη χειρότερη μορφή εξουσίας και χειραγώγησης του πλήθους διαμέσου της απόκλισης από τον λόγο ή το δρόμο της ηθικής και της θρησκείας, της διαπόμπευσης των γυναικών-ατόμων με ελευθεριάζουσα συμπεριφορά, ανάγοντας το φυσικότερο πράγμα στον κόσμο σε ταμπού. Η Εκκλησία, η Παπική και η Ορθόδοξη, έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη μη διάδοση και στη μη χρήση των προφυλακτικών. Ειδικά στην Αφρική η Παπική Εκκλησία πρωτοστάτησε στον αγώνα ενάντια στα προφυλακτικά χρησιμοποιώντας τις περισσότερες φορές μη επιστημονικές εκφράσεις, ή διαστρεβλώνοντας κάποιες από αυτές. Είναι καιρός να πάρουμε στα σοβαρά την ερωτική μας ζωή και το μέλλον μας, για να μη συναντάμε πλέον 15χρονες με κονδυλώματα.
της μμ μόνο
Ξενώνας αντρών θυμάτων trafficking
Η ACTUP Hellas από το2008 έως τον Ιούνιο του 2009 λειτούργησε τον πρώτο ξενώνα για άνδρες θύματα διακίνησης και δουλεμπορίας, θύματα trafficking. Ο ξενώνας είχε τη δυνατότητα να φιλοξενεί ταυτόχρονα μέχρι 6 άτομα. Κατά το διάστημα λειτουργίας του φιλοξενήθηκαν για διαλεύκανση υποθέσεων δουλεμπορίας αλλά και για επαναπατρισμό, 13 άτομα.
Δράσαμε πρωταρχικά με δική μας πρωτοβουλία παρέχοντας στέγη σε άντρες θύματα τα οποία ενδυναμώναμε να καταθέτουν. Σύμφωνα με το τότε ελληνικό πλαίσιο, η αρωγή των θυμάτων γίνεται διαμέσου της συνεργασίας με την Εισαγγελία, ή το τμήμα Anti-Trafficking της Αστυνομίας το οποίο μας ζήτησε συνεργασία. Μέχρι τότε υπήρχαν ξενώνες μόνο για γυναίκες ή για παιδιά-εφήβους.
Η δράση αυτή έγινε με πρωτοβουλία των μελών και των εθελοντών μας, χωρίς κάποια κρατική χρηματοδότηση.
Μετά από έντονες και συνεχείς πιέσεις προς τα μέλη μας, οι οποίες αρκετές φορές ξέφυγαν απ’ τα όρια, λήφθηκε συλλογικά η απόφαση να σταματήσει η λειτουργία του και για την ίδια την ασφάλεια των θυμάτων. Η αρωγή προς νεαρούς άνδρες θύματα βίας και άνδρες θύματα trafficking από τα μέλη και τους εθελοντές της ACTUP συνεχίζεται παρά τις δυσκολίες χρηματοδότησης και στήριξης που αντιμετωπίζουμε. Παρά την προσπάθεια της ACTUP, στο επόμενο νομικό πλαίσιο δεν προβλέφθηκε αρωγή για άντρες θύματα trafficking.
Για τα θέματα που μπορούμε να προσφέρουμε βοήθεια, λειτουργεί το τηλέφωνο 2103305500 (Δευτ.-Παρ., 12:00-22:00). Επίσης λειτουργεί η ανώνυμη τηλεφωνική γραμμή για τα ΣΜΝ και το HIV/AIDS, ΛΑΪΣ: 2103303306 (αστική χρέωση και τα δύο).
Κωσταντής Καμπουράκη
actupathems.blogspot.gr
