Από τις 15 Μαΐου εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι εισέρχονται στην αρρύθμιστη εργασία. Του Γιώργου Κατερίνη
Ένα βήμα προς την οριστική κατάργηση του θεσμού των συμβάσεων γίνεται στις 14 Μαΐου με τη λήξη της μετενέργειας πολλών κλαδικών συμβάσεων. Η αυτόματη λήξη της προστασίας τόσο των κατώτερων αμοιβών, όσο και σειράς άλλων παροχών και δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους που κάλυπταν ακόμα αυτές οι συμβάσεις, σημαίνει είσοδο σε ένα πλήρως απορρυθμισμένο εργασιακό περιβάλλον.
Με βάση τα ισχύοντα νομικά δεδομένα η λήξη αυτών των συμβάσεων έχει μια σειρά άμεσες συνέπειες στις αποδοχές. Αφού παύει η υποχρεωτικότητα του βασικού μισθού της κλαδικής σύμβασης, ανοίγει ο δρόμος για αμοιβές στα όρια της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Αυτό θα επιτευχθεί είτε με την αντικατάσταση των εργαζομένων με άλλους από την τεράστια «δεξαμενή» της ανεργίας, είτε με την εκβιαστική επιβολή μειώσεων. Η διευκόλυνση των απολύσεων που έχει επιτευχθεί με σειρά νομικών παρεμβάσεων δημιουργεί το κατάλληλο υπόβαθρο.
Παύουν όλες οι ρυθμίσεις
Δεν είναι, όμως, μόνο οι αποδοχές που θίγονται, αφού οι κλαδικές συμβάσεις περιέχουν ένα σύνολο συλλογικών ρυθμίσεων. Ουσιαστικά παύουν όλες οι συλλογικές ρυθμίσεις με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και όπως επισημαίνουν νομικοί, αυτές πλέον δεν αντικαθίστανται.
Μιλάμε για ειδικά ωράρια, άδειες και λοιπές παροχές που περιέχονται στις κλαδικές συμβάσεις ανάλογα με τις ιδιομορφίες της εργασίας κάθε κλάδου ή επαγγέλματος. Το σύνολο αυτών των ρυθμίσεων, οι οποίες είναι αποτέλεσμα πολύχρονων διαδικασιών, θεωρούνται ληγμένες. Στη θέση τους ανοίγει ο δρόμος για να επεκταθούν τα φαινόμενα της ελαστικής εργασίας, της υποαπασχόλησης, αλλά και της εντελώς ανασφάλιστης εργασίας, αφού η κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων πάει μαζί με την κατάργηση των ελέγχων.
Ανάμεσα στις άλλες συλλογικές ρυθμίσεις βρίσκεται και η συνδικαλιστική προστασία που παρέχεται από τις συλλογικές συμβάσεις (συνδικαλιστικές άδειες, κ.λπ.). Η λήξη της ισχύος αυτών των συμβάσεων είναι ένα πλήγμα και για τη συνδικαλιστική δράση, η οποία πλέον περιορίζεται ασφυκτικά. Αν, μάλιστα, λάβουμε υπ’ όψιν ότι οι κλαδικές και ομοιοεπαγγελματικές οργανώσεις χάνουν το «προνόμιο» υπογραφής νέων συμβάσεων, τότε μιλάμε για ακύρωση κάθε συνδικαλιστικής παρέμβασης.
Πλήγμα και για τα Ταμεία
Υπάρχει όμως και σειρά παρεπόμενων συνεπειών, όπως η αποδιάρθρωση του ασφαλιστικού συστήματος, αφού το τέλος των θεσμοθετημένων αποδοχών σημαίνει και δραστική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών.
Με τη λήξη της μετενέργειας και την ουσιαστική ακύρωση των κλαδικών και ομοιοεπαγγελματικών συλλογικών συμβάσεων, οι μόνες συμβάσεις που απομένουν σε ισχύ είναι κάποιες επιχειρησιακές. Κι αυτές όμως συνάπτονται στο στενό πεδίο της επιχείρησης υπό το καθεστώς της σκληρής εργοδοτικής απαίτησης για μειώσεις. Οι συλλογικότητες που υπάρχουν εκεί (επιχειρησιακά σωματεία ή ενώσεις προσώπων) είτε επειδή βρίσκονται υπό την εργοδοτική επιρροή, είτε επειδή δέχονται μεγάλη πίεση για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας, ουσιαστικά αποδέχονται υποχώρηση στο επίπεδο των αποδοχών.
Ως αποτέλεσμα όλης αυτής της διαδικασίας έχουμε την πλήρη αποδιοργάνωση του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Ένα ελπιδοφόρο στοιχείο θα μπορούσε να είναι η αναμενόμενη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για απόρριψη της κατάργησης της μονομερούς προσφυγής στον Οργανισμό Μεσολάβησης-Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), αν και με τη θεσμική αποδυνάμωση του θεσμού της διαιτησίας και τον περιορισμό της μόνο σε μη μισθολογικά ζητήματα, η προσφυγή στον ΟΜΕΔ έχει ελάχιστη επίδραση στις αμοιβές.
Υπονομευμένη και η ΕΓΣΣΕ
Τι απομένει τελικά ως συλλογική ρύθμιση, μετά τις 15 Μαΐου; Η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, την οποία εκλιπαρεί η ηγεσία της ΓΣΕΕ να υπογράψει ο ΣΕΒ, ώστε να διατηρήσει ένα λόγο ύπαρξης. Όμως, ακόμη και αυτή η ΕΓΣΣΕ, την οποία ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δ. Δασκαλόπουλος θεωρεί «ξεπερασμένη», έχει υπονομευθεί πλέον από τις νέας γενιάς συμβάσεις που αποφασίστηκαν με την αιφνίδια τροπολογία που εισήχθη στον τελευταίο πολυ-νόμο του υπουργείου Οικονομικών και έριξε τις κατώτατες αμοιβές κάτω από τα 490 ευρώ το μήνα ή τα 427 για τους νέους μέχρι 25 ετών.
