Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Water grabbing
Ο όρος του τίτλου χρησιμοποιείται διεθνώς για να ορίσει την κατάσταση, στην οποία ισχυροί παράγοντες αποκτούν τον έλεγχο ή ανακατανέμουν τη χρήση υδάτινων πόρων για τους δικούς τους σκοπούς σε βάρος των τοπικών κοινοτήτων και των οικοσυστημάτων. Πρόκειται για έναν πλανητικό πόλεμο με αποκορύφωμα την εκδίωξη πληθυσμών λόγω της κατασκευής μεγάλων φραγμάτων, την ιδιωτικοποίηση των αποθεμάτων του νερού και των δικτύων ύδρευσης, την υποβάθμιση και μόλυνση του νερού εξαιτίας βιομηχανικών, μεταλλευτικών και βιομηχανικής κλίμακας αγροτικών δραστηριοτήτων και τον έλεγχο των πηγών και των διασυνοριακών υδάτων για στρατιωτικούς και οικονομικούς λόγους.
Κλιμακώνεται η στρατηγική της ιδιωτικοποίησης, με τη μέθοδο ΣΔΙΤ, των δύο μεγάλων κρατικών εταιριών ύδρευσης, της ΕΥΔΑΠ της Αθήνας και της ΕΥΑΘ της Θεσσαλονίκης, χωρίς προς το παρόν να γνωρίζουμε, σε ποιό βαθμό το «επενδυτικό ενδιαφέρον» θα επεκταθεί στα δημοτικά δίκτυα ύδρευσης των υπολοίπων μεγάλων πόλεων. Ένα σημαντικό ποσοστό των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και η πλειοψηφία της ΕΥΑΘ έχουν μεταβιβαστεί στο Υπερταμείο Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ), το οποίο άνοιξε πρόσφατα τη διαδικασία αναζήτησης «στρατηγικού επενδυτή» για την πώλησή τους.
Μια άλλη ιδιωτικοποίηση προχωράει «στα μουλωχτά» και είναι αυτή των φυσικών αποθεμάτων πόσιμου νερού, που παραχωρούνται αφειδώς στη βιομηχανία εμφιάλωσης. Τις τελευταίες δεκαετίες το εμφιαλωμένο νερό, από είδος πολυτελείας και καταναλωτική συνήθεια των εύπορων στρωμάτων, έχει μετατραπεί σε τρόπο ζωής για μεγάλες μερίδες του πληθυσμού. Η βασική αιτία της εξάπλωσης είναι το νομοθετικό καθεστώς για τη συγκεκριμένη επιχειρηματική δραστηριότητα και το κόστος της πρώτης ύλης, που χρησιμοποιεί. Μέχρι σήμερα, η μόνη ανταποδοτική υποχρέωση των βιομηχανιών εμφιάλωσης είναι η καταβολή ενός τέλους προς τον αντίστοιχο Δήμο. Το ύψος αυτού του τέλους έχει παραμείνει επί δεκαετίες σταθερά ελάχιστο, ενώ το 2014 η κυβέρνηση Σαμαρά έκανε ακόμα ένα «δωράκι» προς το ενδιαφερόμενο κεφάλαιο, θεσμοθετώντας τον υπολογισμό του τέλους όχι επί των αντλούμενων αλλά επί των πωλούμενων ποσοτήτων (ν. 4255/2014).
Είναι προφανές ότι απαιτείται η αντιστροφή αυτής της πορείας. Και εκτός από την αλλαγή του ν. 4255/2014, που μέχρι στιγμής δεν τον έχει «πειράξει» η κυβέρνηση Τσίπρα, παρά τις προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, χρειάζεται να διεκδικήσουμε μια πολιτική «επιστροφής» στο νερό της βρύσης με δωρεάν πρόσβαση στο πόσιμο νερό για τους πολίτες τόσο με καταψύκτες στις δημόσιες υπηρεσίες όσο και με βρύσες στους κοινόχρηστους χώρους, σε συνδυασμό βεβαίως με στρατηγικές εξοικονόμησης του νερού….
Από το περιοδικό «Βαβυλωνία»
Στη σελήνη για προκαταρκτικές εξορύξεις…
Ο ανταγωνισμός για την κατάκτηση του Διαστήματος μόλις ξεκίνησε και η Ευρώπη δεν σκοπεύει να μείνει πίσω, σχεδιάζοντας τη δημιουργία βάσης στη Σελήνη έως το 2025.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο περιλαμβάνει μία σειρά από ενέργειες και προετοιμασίες, ώστε το συντομότερο δυνατό να ξεκινήσει η μεταφορά των απαιτούμενων υλικών στον φυσικό δορυφόρο της Γης. Σκοπός του προγράμματος είναι η δημιουργία βάσης-αποικίας, η οποία θα χρησιμεύει ως εφαλτήριο για την εξόρυξη πολύτιμων μεταλλευμάτων και συγκεκριμένα ρηγόλιθου, μέσω του οποίου παράγονται καύσιμα υψηλής ποιότητας, για προχωρημένες τεχνολογίες.
Για τον σκοπό αυτό η ESA υπέγραψε ετήσιας διάρκειας συμβόλαιο με την αεροδιαστημική ευρωπαϊκή εταιρεία Ariane Group, με έδρα το Παρίσι, η οποία κατασκευάζει τους πυραύλους Ariane της Ευρώπης, προκειμένου η δεύτερη να κάνει μια προκαταρκτική μελέτη για τη δυνατότητα εξόρυξης ρηγόλιθου στη σεληνιακή επιφάνεια.
Ο ρηγόλιθος είναι ένα μετάλλευμα από το οποίο είναι δυνατή η εξαγωγή νερού και οξυγόνου, επιτρέποντας έτσι την ανεξάρτητη ανθρώπινη παρουσία στο φεγγάρι, με την παραγωγή των απαραίτητων καυσίμων για εξερευνητικές αποστολές στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.
Η Ariane Group ευελπιστεί ότι ο διαστημικός πύραυλος Ariane 64, η αναβαθμισμένη έκδοση του Ariane 6, θα είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες του φιλόδοξου ευρωπαϊκού προγράμματος στο φεγγάρι, ενώ την τεχνολογική υποστήριξη από το έδαφος θα αναλάβει η βελγική Space Applications Services.
Οι πάγοι δεν είναι παντοτινοί…
Μια μεγάλη αμερικανο-βρετανική αποστολή, με τη συμμετοχή άνω των 100 επιστημόνων, θα αρχίσει να μελετά τον απομακρυσμένο γιγάντιο παγετώνα Thwaites στη Δυτική Ανταρκτική, προκειμένου να διαπιστώσει αν εμφανίζει ανησυχητικές ρωγμές. Ο εν λόγω παγετώνας λειτουργεί ως ανάχωμα για τεράστιες μάζες πάγου που βρίσκονται πίσω του, συνεπώς αν καταρρεύσει στη θάλασσα, ένας τεράστιος όγκος πάγου θα γλιστρήσει στον ωκεανό, θα λιώσει και θα ανεβάσει τη στάθμη της θάλασσας. Οι δορυφόροι δείχνουν ότι η περιοχή του παγετώνα εμφανίζει ύποπτες μεταβολές. Οι επιστήμονες θέλουν απαντήσεις, από πρώτο χέρι, με ειδικά όργανα, για το τι ακριβώς συμβαίνει και πόσο πρέπει να ανησυχούμε. Το ερευνητικό πρόγραμμα κόστους 50 εκ. δολαρίων θα διαρκέσει πέντε χρόνια.
Τον Σεπτέμβριο επιστήμονες θα ακινητοποιήσουν σκοπίμως, για έναν ολόκληρο χρόνο, το γερμανικό παγοθραυστικό RV Polarstern στην Αρκτική θάλασσα. Το πλοίο θα λειτουργήσει ως ερευνητικό κέντρο για τη μελέτη «από πρώτο χέρι» του αρκτικού κλίματος και την παρακολούθηση των ολοένα συρρικνούμενων αρκτικών πάγων, φιλοξενώντας ερευνητές από 17 χώρες, σε ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα κόστους 120 εκατ. ευρώ.
Επίσης, επιστήμονες ξεκίνησαν τη γεώτρηση στη μεγάλη λίμνη Μέρσερ, έκτασης 139 τετραγωνικών χιλιομέτρων, η οποία είναι θαμμένη σε βάθος 1.200 μέτρων κάτω από τους πάγους της Δυτικής Ανταρκτικής. Τα ύδατά της είναι τελείως απομονωμένα από τα άλλα γήινα οικοσυστήματα εδώ και αρκετές χιλιάδες χρόνια, οπότε οι επιστήμονες αναρωτιούνται τι μπορεί να βρουν εκεί (μερικοί μάλιστα φοβούνται μήπως έλθουν στο φως επικίνδυνα βακτήρια ή ιοί). Οι ερευνητές ήδη, αφού άνοιξαν στον πάγο μια τρύπα γεώτρησης βάθους 1.068 μέτρων, έφθασαν στο εγκλωβισμένο νερό και συνέλεξαν δείγματα του. Οι πρώτες αναλύσεις δείχνουν όχι μόνο ότι το νερό, που έχει θερμοκρασία σχεδόν μείον έναν βαθμό Κελσίου, σφύζει από μικροβιακή ζωή, καθώς βρέθηκαν περίπου 10.000 βακτηριακά κύτταρα ανά χιλιοστό του λίτρου, αλλά επίσης –πράγμα ακόμη πιο αξιοσημείωτο– ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά απομεινάρια μικροσκοπικών ζώων (καρκινοειδή και βραδύπορα). Παραμένει άγνωστο πώς κάποτε βρέθηκαν τέτοιοι οργανισμοί στη λίμνη Μέρσερ. Στην Ανταρκτική υπάρχουν τουλάχιστον 400 τέτοιες λίμνες με υγρό νερό, θαμμένες κάτω από τους πάγους, με πιο μεγάλη τη λίμνη Βοστόκ στην ανατολική Ανταρκτική, που έχει βάθος 1.000 μέτρων, αλλά σκεπάζεται από πάγους πάχους τεσσάρων χιλιομέτρων, συνεπώς είναι πολύ δυσπρόσιτη. Η μελέτη τέτοιων λιμνών θα βοηθήσει στη μελλοντική διαστημική εξερεύνηση παρόμοιων υπόγειων υδάτινων οικοσυστημάτων σε άλλους πλανήτες και δορυφόρους.
Χαρτογραφώντας τη βροχή
«Χαρτογραφώντας τη βροχή χιλιόμετρα πάνω από τη γη», θα μπορούσε να είναι ο τίτλος μιας σύγχρονης εφαρμογής, που έρχεται να προστεθεί στα εργαλεία των μετεωρολόγων, για να βελτιώσουν την ακρίβεια των προβλέψεών τους, ιδιαίτερα δε για τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Στο Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης λειτουργεί ένα κέντρο ανάλυσης για την επεξεργασία των δεδομένων των Παγκόσμιων Δορυφορικών Συστημάτων Πλοήγησης. Μάλιστα, μέσα από την υλοποίηση ενός ευρωπαϊκού προγράμματος διασυνοριακής και διεπιστημονικής συνεργασίας, παρουσιάζει ήδη τα πρώτα αποτελέσματα στην έγκαιρη ενημέρωση και προειδοποίηση σχετικά με ακραία καιρικά φαινόμενα.
Μέσα από τη συνεργασία των ιδρυμάτων και υπηρεσιών (Ελλάδας – Κύπρου – Βουλγαρίας) χαρτογραφείται σε πραγματικό χρόνο η απεικόνιση του βροχοποιήσιμου νερού, με την αξιοποίηση των τροποσφαιρικών προϊόντων, που παράγονται από την επεξεργασία δεδομένων GNSS στη Μετεωρολογία. «Εμείς ασχολούμαστε με τα παγκόσμια δορυφορικά συστήματα προσδιορισμού θέσης, έχουμε εξειδικευτεί αρκετά στη συλλογή, επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων αυτών, καθώς και στις εφαρμογές, οι οποίες είναι αρκετές και μία από αυτές είναι η συμβολή των GNSS συστημάτων –όπως λέγονται– στη μετεωρολογία», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής του Τμήματος Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ΑΠΘ, Αριστείδης Φωτίου.
«Τα δορυφορικά σήματα που διέρχονται μέσα από την ατμόσφαιρα υφίστανται κάποιες καθυστερήσεις στην πορεία τους και έχοντας διάφορα μοντέλα της ατμόσφαιρας και εν προκειμένω της τροπόσφαιρας κυρίως, μπορούμε να δώσουμε στοιχεία στους μετεωρολόγους, οι οποίοι έχουν και άλλα δεδομένα δικά τους, για το βροχοποιήσιμο νερό. Εκτιμούμε, για παράδειγμα, εάν λόγω θερμοκρασίας, πίεσης, υγρασίας σε μερικά χιλιόμετρα πάνω από τη γη οι ποσότητες αυτές του νερού μπορούν να βροχοποιηθούν με βάση την επεξεργασία των δορυφορικών συστημάτων», εξήγησε ο κ.Φωτίου.
Σχετικά με τη διασυνοριακή συνεργασία, ο καθηγητής σημείωσε ότι «και στην Κύπρο και στη Βουλγαρία βοηθάμε κάπως να περάσει η τεχνογνωσία αυτή, γιατί εμείς είμαστε γεωδαίτες, συνεισφέρουμε σε αυτό το κομμάτι του έργου, για το οποίο διάφορες επιστημονικές περιοχές ενώνουμε τις δυνάμεις μας».
Σμαρώ Αβραμίδου, Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
