Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Η άνοδος της στάθμης των ωκεανών
Ο Κέβιν Κόστνερ στον Υδάτινο κόσμο μίλαγε για έναν πλανήτη κατακλυσμένο από νερά που προέρχονταν από την εξάλειψη των παγετώνων στις δυο αντίστοιχες περιοχές, στο Βόρειο και στο Νότιο ημισφαίριο… Αυτή η μεγαλοφυής δυστοπία της δεκαετίας του ’90,που έκανε τους ανθρώπους να αναζητούν ξηρή γη, ελάχιστα επηρέασε την εποχή της, όμως σήμερα θα είχε περισσότερο ρεαλισμό με το μέρος της. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη τις παραθαλάσσιες πόλεις που επηρεάζονται άμεσα από τη στάθμη της θάλασσας, τότε το ζήτημα παραείναι σοβαρό: Πολλές από αυτές δεν σώζονται ούτε με φράγματα ολλανδικού τύπου. Η ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων της τελευταίας 25ετίας δείχνει ότι η άνοδος της στάθμης των θαλασσών –πέρα από την ήδη βεβαιωμένη άνοδο των τριών χιλιοστών ετησίως– επιταχύνεται κατά περίπου 0,08 χιλιοστά κάθε χρόνο, δηλαδή σχεδόν κατά ένα χιλιοστό ανά δεκαετία. Αν αυτή η επιτάχυνση συνεχισθεί, μπορεί να οδηγήσει σε ένα συνολικό ετήσιο ρυθμό ανόδου των υδάτων κατά δέκα χιλιοστά ή και παραπάνω έως το 2100.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Στιβ Νέρεμ του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), επεσήμαναν ότι «η επιτάχυνση, που οφείλεται κυρίως στην επιταχυνόμενη τήξη των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής, μπορεί να διπλασιάσει το συνολικό επίπεδο ανόδου των θαλασσών έως το 2100, σε σχέση με τις έως τώρα προβλέψεις, οι οποίες υποθέτουν ένα σταθερό ρυθμό ανόδου, σε πάνω από 60 εκατοστά συνολικά, αντί περίπου 30 εκατοστά που είχε υποτεθεί».
Η άνοδος της στάθμης των ωκεανών οφείλεται σε δύο παράγοντες: Αφενός στη διόγκωση του θαλασσινού νερού, όσο αυτό απορροφά περισσότερη θερμότητα από την ατμόσφαιρα και, αφετέρου, στο λιώσιμο των πάγων που έχει ως συνέπεια μεγάλοι όγκοι πρόσθετου νερού να καταλήγουν στις θάλασσες.
Η ανάλυση των δεδομένων βασίστηκε σε στοιχεία από το 1992 έως σήμερα, που έχουν συλλέξει πολλοί δορυφόροι επιτήρησης της Γης.
Ιστορικά
- Ο Διογένης ζητούσε ελεημοσύνη από ένα άγαλμα. Όταν τον ρώτησαν γιατί κάνει κάτι τέτοιο απάντησε: «Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι από την αναισθησία των ανθρώπων».
- Είπε κάποιος στον Αρίστιππο ότι η Λαΐδα δεν τον αγαπά, αλλά προσποιείται ότι τον αγαπά. Ο Αρίστιππος απάντησε: «Ούτε το κρασί ή το ψάρι με αγαπούν, εγώ όμως τα απολαμβάνω»
- Είπε κάποιος στον Διογένη: «Οι συμπολίτες σου σε καταδίκασαν σε εξορία». Ο φιλόσοφος απάντησε: «Κι εγώ τους καταδίκασα να μένουν στον τόπο τους».
- Παρακινούσαν τον Φίλιππο τον Μακεδόνα να εξορίσει κάποιον που τον κακολογούσε. Ο Φίλιππος απάντησε: «Δεν είστε καλά! Θέλετε να τον στείλω να με κατηγορεί και σ’ άλλα μέρη;»
- Πληροφορήθηκε ο Αριστοτέλης από κάποιον ότι μερικοί τον έβριζαν. Ο φιλόσοφος απάντησε: «Καθόλου δεν με νοιάζει. Όταν είμαι απών, δέχομαι ακόμα και να με μαστιγώνουν».
- Σε κάποιον που έλεγε ότι η ζωή είναι άσχημη, ο Διογένης ο Κυνικός είπε: «Άσχημη δεν είναι η ζωή. Άσχημη είναι η άσχημη ζωή».
- Ένα φίδι τυλίχθηκε γύρω από το κλειδί μιας πόρτας. Οι μάντεις χαρακτήρισαν το γεγονός θαύμα. Ο Λεωτυχίδης όμως, βασιλιάς της Σπάρτης, θεώρησε αδικαιολόγητο τον χαρακτηρισμό. «Για μένα θαύμα θα ήταν», είπε, «αν τυλιγόταν το κλειδί γύρω από το φίδι».
- Ένας φλύαρος κουρέας ρώτησε τον βασιλιά της Μακεδονίας, Αρχέλαο: «Πώς θες να σε κουρέψω;» Ο Αρχέλαος απάντησε: «Σιωπηλός»
- Κάποιος ρώτησε τον Θεμιστοκλή: «Τι θα ήθελες να ήσουν; Αχιλλέας ή Όμηρος;» Ο Θεμιστοκλής ρωτά κι αυτός: «Εσύ τι θα ήθελες να ήσουν; Νικητής στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ή αυτός που αναγγέλλει τα ονόματα των νικητών;»
Το λαμπρό αστέρι της Κοσμολογίας
Απέναντι από το γραφείο του, στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, ο Χόκινγκ είχε κρεμάσει ένα μεγάλο πόστερ με ένα χειρόγραφο του Αϊνστάιν που πολύ του άρεσε και μας το άφησε σαν κληρονομιά, πριν από το τελευταίο του ταξίδι προς την απεραντοσύνη. Από εκεί το απόσπασμα: «Κάθε ανθρώπινο ον είναι μέρος του όλου. Βιώνει τον εαυτό του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του ως κάτι ξεχωριστό από τα υπόλοιπα –ένα είδος οφθαλμαπάτης στη συνείδηση. Η πλάνη αυτή μοιάζει με φυλακή, αφού μας περιορίζει σε προσωπικές επιθυμίες, σε μια στοργή μόνο για τα κοντινά μας πρόσωπα. Καθήκον μας είναι να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας από αυτή τη φυλακή, διευρύνοντας τη συμπόνια μας ώστε να αγκαλιάσει όλα τα ζωντανά όντα και ολόκληρη τη φύση με την ομορφιά της. Κανένας δεν μπορεί να το καταφέρει εντελώς, αλλά ο αγώνας για ένα τέτοιο επίτευγμα είναι από μόνος του στοιχείο απελευθέρωσης και εσωτερικής γαλήνης».
Πέτρος Παπακωνσταντίνου, Καθημερινή
Το πιο επιδέξιο ρομπότ
Τον τίτλο του πιο «επιδέξιου ρομπότ που έχει φτιαχτεί ποτέ» διεκδικεί ρομπότ που έφτιαξε ο Κεν Γκόλντμπεργκ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ και ο φοιτητής του, Τζεφ Μάλερ. Το ρομπότ παρουσιάστηκε στην Em Tech Digital –εκδήλωση στο Σαν Φρανσίσκο, υπό την αιγίδα του MIT Technology Review για την τεχνητή νοημοσύνη.
Το «κλειδί» δεν είναι τα μηχανικά του τμήματα, αλλά ο «εγκέφαλός» του, καθώς χρησιμοποιεί εξελιγμένο λογισμικό, ονόματι Dex-Net, για να πιάνει αποτελεσματικά ακόμα και τα πιο περίεργα αντικείμενα. Το ρομπότ του Γκόλντμπεργκ είναι πολύ πιο κοντά στην επιδεξιότητα που επιδεικνύουν οι άνθρωποι, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο ρομπότ έχει αναπτυχθεί στο παρελθόν, ανοίγοντας τον δρόμο για ρομπότ με υψηλή ακρίβεια, που θα φαίνονταν ιδιαίτερα χρήσιμα σε αποθήκες και εργοστάσια, σπίτια και νοσοκομεία.
Το Dex-Net προσπαθεί να πιάσει τα αντικείμενα σε εικονικό περιβάλλον, «εκπαιδεύοντας» ένα νευρωνικό δίκτυο μέσω δοκιμών. Ακόμα και υπό συνθήκες εικονικού περιβάλλοντος, πρόκειται για μια δύσκολη διαδικασία –ωστόσο το Dex-Net μπορεί να διακρίνει ένα αντικείμενο που έχει πιάσει ξανά στο παρελθόν από ένα καινούριο. Μάλιστα, φτάνει στο σημείο να σπρώξει ελαφρά το αντικείμενο για να το «δει» καλύτερα, έτσι ώστε να καταλάβει πώς θα έπρεπε να το πιάσει.
Η τελευταία έκδοση του συστήματος περιλαμβάνει τρισδιάστατο αισθητήρα υψηλής ανάλυσης και δύο βραχίονες, ο καθένας από τους οποίους ελέγχεται από διαφορετικό νευρωνικό δίκτυο. Ο ένας βραχίονας διαθέτει μια κλασική «δαγκάνα» και ο άλλος ένα σύστημα αναρρόφησης. Το λογισμικό του ρομπότ σαρώνει το αντικείμενο και μετά εξετάζει και τα δύο δίκτυα για να αποφασίσει επί τόπου εάν έχει νόημα να το σηκώσει πιάνοντάς το ή μέσω «βεντούζας».
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης, ο Γκόλντμπεργκ είπε πως, μέσα σε πέντε χρόνια, αναμένει τα ρομπότ να φτάσουν σε ανθρώπινα επίπεδα όσον αφορά στη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Η Σαχάρα αυξάνεται
Η μεταφορά αφρικανικής σκόνης στις περιοχές της Μεσογείου και ιδιαίτερα σε νησιά όπως η Κρήτη και η Σικελία, έχει αποβεί μεγάλη μάστιγα, και όμως αυτό οφείλεται στο ότι η μεγαλύτερη έρημος του κόσμου, η Σαχάρα, ολοένα μεγαλώνει. Συγκεκριμένα έχει αυξηθεί κατά 10% περίπου από το 1920 μέχρι σήμερα και συνεχίζει να επεκτείνεται, σύμφωνα με νέα αμερικανική επιστημονική μελέτη.
Οι έρημοι χαρακτηρίζονται από χαμηλές μέσες ετήσιες βροχοπτώσεις, συνήθως λιγότερα από 10 εκατοστά βροχής ετησίως. Η Σαχάρα έχει μέγεθος σχεδόν όσο οι ΗΠΑ, γύρω στα 9,4 εκατ. τετραγωνικά χλμ. Τα όριά της, όπως όλων των ερήμων, αυξομειώνονται με τις εποχές και τις καιρικές συνθήκες. Όσο πιο ξηρές είναι οι κλιματολογικές συνθήκες, τόσο μεγαλώνουν, ενώ αντίθετα μικραίνουν, όσο αυξάνεται η υγρασία.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή ατμοσφαιρικής επιστήμης Σουμάντ Νίγκαμ του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό για το κλίμα Journal of Climate, αναλύοντας στοιχεία βροχοπτώσεων στην Αφρική από το 1920 μέχρι σήμερα. Οι ίδιοι, συμπέραναν ότι η Σαχάρα, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της βόρειας Αφρικής, έχει μεγαλώσει κατά το 1/10 περίπου μέσα σε σχεδόν έναν αιώνα.
Η έρημος επεκτείνεται προς τα νότια στη διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς υποχωρεί το βόρειο τμήμα της ημιάνυδρης ζώνης του Σαχέλ που χωρίζει τη Σαχάρα από τις εύφορες σαβάνες νοτιότερα. Αντίστροφα, τον χειμώνα, η έρημος κερδίζει έδαφος προς τα βόρεια. Τα καλοκαίρια η μέση αύξηση του εδάφους της Σαχάρας φθάνει πλέον το 16% σε σχέση με το 1920.
