Bullying δεν είναι το ξύλο που παίζαμε στα διαλείμματα, ούτε το «είσαι χοντρός»
Με αφορμή την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, ο Δρόμος αναζήτησε και φιλοξενεί μια εκ των ένδον προσέγγιση του bullying, από μια μαθήτρια της Γ’ Λυκείου. «Η κοινωνία φέρεται σαν να θέλει να υπάρχει πάντα ένας θύτης και ένα θύμα… Όπου δεν εκτρέφονται θύματα, δεν μπορούν να υπάρξουν θύτες», διαπιστώνει, προσθέτοντας στο πρόβλημα υποβαθμισμένες από την υποκρισία των ΜΜΕ, πλην όμως πολύτιμες, πολιτικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, παιδαγωγικές, αλλά και γλωσσολογικές παραμέτρους.
Και η ελληνική τηλεόραση να φλέγεται! Οι δημοσιογράφοι (όλοι ανεξαιρέτως, από την Τατιάνα Στεφανίδου ώς τον Αντώνη Σρόιτερ) να γράφουν στις λεζάντες Σκηνές Σοκ και Θύμα bullying – απευθείας.
Τα μαθητούδια στη Βουλή των Εφήβων να «ευαισθητοποιούνται» (έτσι τους αρέσει να λένε), να γράφουν επικριτικές εκθεσούλες για τη βία στα σχολεία και πώς θα αντιμετωπιστεί με μερικά «απλά βήματα» και πολλά… «αντίο στον Βαγγέλη».
Όλα αυτά και προτού περάσουν λίγες βδομάδες κατά κανόνα ξεχνιούνται. Τα αντικαθιστούν λ.χ. τα νέα δεδομένα για την τρομοκρατία, τη Eurovision, τον Βαρουφάκη και την καλοκαιρινή κολεξιόν…
Το bullying είναι αμερικανικός όρος. Μακριά, στα βάθη της Άγριας Δύσης, εκεί που οι μαθητές κυκλοφορούν οπλισμένοι και όποτε ξυπνούν στραβά μπαίνουν στην τάξη και γαζώνουν όλους τους ενοχλητικούς με την καραμπίνα σαν να ’ταν αγελάδες ή… Ινδιάνοι – ε, φίλε Αμερικάνε;
Στην εξευγενισμένη ελληνική γλώσσα ο όρος γίνεται «σχολικός εκφοβισμός». Όντως εξευγενισμένη λέξη, πώς να διαφωνήσει κανείς; Μα γιατί, όμως, και ταυτόχρονα μας θυμίζει πως το σχολείο εκφοβίζει; Δεν θα έπρεπε να λέγεται σχολικός, αλλά ενδοσχολικός εκφοβισμός, για να υποδηλώσει εκφοβισμό στο χώρο του σχολείου. Προφανώς οι λανθάνουσες έννοιες κάτι κρύβουν… άθελά τους. Το συνθετικό «φόβος» έχει πολλά πρόσωπα και είναι σχετικός. Κάτι που ο ένας το τρέμει, μπορεί ο άλλος να το πολεμάει.
Εκφοβισμός, λοιπόν… χμ… δεν νομίζω πως είναι το «είσαι χοντρός» του συμμαθητή, ούτε το ξύλο που παίζαμε στα διαλείμματα του δημοτικού για τις σβούρες που βρίσκαμε στα γαριδάκια.
Ωστόσο, η κοινωνία φέρεται σαν να θέλει να υπάρχει πάντα ένας θύτης και ένα θύμα.
«Αν σε χτυπήσουν στο σχολείο, εσύ θα το πεις στη δασκάλα, γιατί αλλιώς…», έλεγε η μαμά σου. Προσωπικά, σε αυτή την πρόταση διακρίνω άλλους εκφοβισμούς: τον εκφοβισμό της δασκάλας προς τον «άτακτο» μαθητή, που θα ακολουθήσει και τον εκφοβισμό της μητέρας προς το παιδί της πως θα υπάρξουν επιπτώσεις «αν δεν…». Αυτός είναι και γνήσιος εκφοβισμός, αφού εμπεριέχει και εκβιασμό.
Η μοναδική υγιής αντίδραση απέναντι στο παιδάκι που θα σε χτυπήσει είναι να λύσεις τη διένεξη με τον παλιό δοκιμασμένο νόμο της αλάνας. Λέγεται «όσες δώσεις και όσες φας…».
Γενικά, δηλαδή, όπου δεν «εκτρέφονται» θύματα, δεν μπορεί να υπάρξει θύτης. Αν δεν έχεις μεγαλώσει ως ένα μετριοπαθές, φιλήσυχο, νομοταγές, ανθρωπάκι-θύμα, τότε ίσως μπορείς να δεις καθαρά πως:
Bullying είναι να χάνεις το σπίτι σου για οφειλή 300 ευρώ.
Bullying είναι οι προγραμματικές προεκλογικές και μετεκλογικές δηλώσεις των κομμάτων.
Bullying είναι να μην τρως στο διάλειμμα, όχι επειδή σου άρπαξε το σάντουιτς ο «εκφοβιστής» του σχολείου, αλλά επειδή ποτέ δεν είχες.
Bullying είναι να σε κοιτάνε αγριεμένα χρυσαυγίτες επειδή φοράς πολλά σκουλαρίκια.
Bullying είναι οι ειδήσεις του Mega.
Bullying είναι να σου ζητάνε «τα στοιχεία σου, κοπελιά;», επειδή φοράς μαύρα ρούχα.
Bullying είναι να ξερνάς από το άγχος για τις πανελλαδικές.
Bullying είναι να χάνει ο πατέρας σου τη δουλειά του στα καλά καθούμενα.
Bullying είναι να μπαίνει η άνοιξη κι εσύ να κάθεσαι στο θρανίο που καθόσουν και το χειμώνα…
Όλα αυτά και άλλα τόσα σε εκφοβίζουν αληθινά. Αλλά, ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, εάν δεν φέρεσαι σαν «Θύμα bullying-απευθείας», δεν δίνεις και πολλά περιθώρια στον εκάστοτε θύτη. Ίσως και πάλι να ηττηθείς, αλλά ποτέ δεν θα γίνεις θύμα. Εν κατακλείδι, λοιπόν, είναι σαφώς καλύτερο να μην ανακυκλώνουμε τις… σκανδαλισμένες εκφράσεις των δημοσιογράφων. Ας μην αναπαράγουμε σαν καρακάξες τα επιφωνήματα σοκ και έκπληξης και κυρίως ας μην υιοθετούμε και εξαπλώνουμε στο περιβάλλον τα αντίστοιχα συναισθήματα φόβου.
Το να είσαι θύτης ή θύμα ή και τίποτα από τα δυο, είναι επιλογή σου.
Ρ.Δ.
