Η παρέμβαση του Σταύρου Ξαρχάκου για την υποστήριξη των εργαζομένων στους χώρους των τεχνών είναι καταλυτική. Γιατί , θέτοντας ως απαραίτητο τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανεργίας, ξεπέρασε το πρόσκαιρο αίτημα για ένα εφάπαξ επίδομα μερικών κατοστάρικων στους άνεργους καλλιτέχνες, που όσο κι αν ανακουφίζει κάποιους, περιορίζει το ρόλο και την ευθύνη της κυβέρνησης και του κράτους στα ελάχιστα, τα φιλανθρωπικά και επικοινωνιακά. Και γιατί, πηγαίνοντας παραπέρα, ο Ξαρχάκος έστρεψε την προσοχή στην ουσιαστική ανυπαρξία πολιτικής για τον πολιτισμό, βάζοντας, μάλιστα, ως ζητούμενο την «υπέρβαση» και την «έμπνευση», κάτι που ξεφεύγει από τις προδιαγραφές του πολιτικού προσωπικού που διαγκωνίζεται για τα πόστα, ανεξαρτήτως κομματικής ταμπέλας.
Ασφαλώς, υπήρξαν στην Ελλάδα εποχές και περιπτώσεις που ο πολιτισμός ήταν συστατικό στοιχείο της πολιτείας, αλλά η επίκλησή τους σήμερα είναι πέρα για πέρα ανεδαφική. Ρεαλιστικά και καθόλου «υπερβατικά», τα αιτήματα προς την πολιτεία, μπορούν να επικεντρωθούν κυρίως σε ζητήματα υποδομών, από τη διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς μέχρι τη φροντίδα για τους άνεργους. Κάθε άλλη ανάμειξη των γραφειοκρατών στον τομέα του πολιτισμού, με τα πραγματικά δεδομένα της ισχύουσας «κουλτούρας» των πολιτικών, θα είναι ακόμα πιο καταστροφική για ό,τι έχει απομείνει και για ό,τι προσπαθεί να γεννηθεί.
Κυρίαρχο σήμερα είναι να εμποδίσουμε τους κυβερνώντες να συνεχίσουν το καταστροφικό τους έργο. Να δούμε τον πολιτισμό με το εύρος που τον έβλεπαν οι λαοί στην ακμή τους. Όταν αντιλαμβάνονταν τον πολιτισμό σφαιρικά και καθολικά, όπως αποδεικνύουν οι θεοί των Ελλήνων, των Κινέζων ή των ιθαγενών της Αφρικής και της Αμερικής, από την προσωποποίηση του έρωτα, της μουσικής και της φιλοξενίας μέχρι την προσωποποίηση της γης, της θάλασσας και του αέρα που αναπνέουμε.
Πλαίσιο δημιουργίας
Δεν μπορούμε να μιλάμε για πολιτισμό περιορίζοντας τη συζήτηση στις τέχνες και τα γράμματα με την πιο στενή τους έννοια. Δεν μπορούμε να αφήνουμε απέξω όλα τα απαραίτητα για την ύπαρξη και καλλιέργεια του πολιτισμού συστατικά. Δηλαδή, δεν μπορούμε να επιτρέπουμε στους πολιτικούς να περνούν νόμους και να εφαρμόζουν πρακτικές που καταστρέφουν το φυσικό και οικιστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, αναπαραγόμαστε και δημιουργούμε, να κακομεταχειρίζονται τους πρόσφυγες και τους μετανάστες και να υποβαθμίζουν την υγεία και την εκπαίδευση στους χαμηλότερους δυνατούς συντελεστές. Πολίτες που ασχολούνται με τα γράμματα και τις τέχνες χωρίς να ενδιαφέρονται και χωρίς να μάχονται για όλα αυτά που είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα, δεν θα μπορέσουν ούτε να δημιουργήσουν κάτι σημαντικό ούτε να ζήσουν αξιοπρεπώς από την ενασχόληση μ’ αυτό που αγαπούν και υπηρετούν.
Ή θα ματαιοπονούμε ή θα συμπαραταχθούμε απέναντι σ’ αυτούς που από ιδιοτέλεια, υποτέλεια, άγνοια, αδιαφορία και κακογουστιά καταστρέφουν κομματάκι-κομματάκι όχι μόνο τους καλλιτέχνες σαν οντότητες, αλλά καταπατούν και διαλύουν ολόκληρο το πλαίσιο για μια ζωή που ο πολιτισμός δεν θα είναι χάντρες για τους καταναλωτές, αλλά ένας ποικίλος κήπος, ένας φωτεινός χώρος, ένα πλούσιο περιβάλλον, μια καθαρή ατμόσφαιρα, ένα πλήρες οικοσύστημα, ένας θαυμαστός βιότοπος για άντρες και γυναίκες, γέρους, νέους και παιδιά, για ανθρώπους με σωματικές δυσκολίες, για εκδιωγμένους από τις πατρίδες τους, για φίλους απ’ όλο τον κόσμο, αλλά και για τα σκυλιά μας και τα γατιά μας, και τα πουλιά και τις πεταλούδες, και τα ψάρια και τα έντομα, για τα δέντρα, τις λίμνες, τα ποτάμια, τα βουνά, τα νησιά, τα λουλούδια και τα βότανα και για τις νεράιδες και τα ξωτικά που ζούνε μ’ αυτά και μέσα σ’ αυτά.
Έβλεπα στο Σύνταγμα τα παιδιά που σπούδασαν σε δραματικές σχολές, ωδεία, μουσικά και καλλιτεχνικά γυμνάσια και σχολές χορού, ηχοληψίας κ.λπ. αντιμέτωπα με το φάσμα της ανεργίας, στην οικονομική του διάσταση, αλλά και στη δημιουργική του. Δεν είναι μόνο ότι δεν έχουν πόρους. Δεν λειτουργούν καν οι χώροι εργασίας και έκφρασής τους.
Όμως, αν δεν συνειδητοποιήσουν οι νέοι ότι το πρόβλημά τους δεν είναι αυτοτελές, ότι δεν είναι ανεξάρτητο από όλα όσα περιβάλλουν τις τέχνες, όλα όσα αποτελούν την πηγή έμπνευσης και τροφοδοσίας για τον καλλιτέχνη, ακόμα κι αν εξασφαλίσουν μια στοιχειώδη αμοιβή από το κράτος ή από τη βιομηχανία θεάματος-ακροάματος, οι καρποί της προσπάθειάς τους θα είναι φτωχοί, άγευστοι και άνυδροι. Ότι δεν μπορούμε να καλλιεργήσουμε την καλλιτεχνική πλευρά μας εάν δεν κάνουμε αγώνα να σωθούν μαζί μας και τα κοτσύφια, κι οι πεταλούδες, και τα δελφίνια, κι οι μέλισσες, και τα δάση κι οι παραλίες… Και τόσα άλλα πολύτιμα χωρίς τα οποία η ζωή, όσα θέατρα κι αν υπάρχουνε κι όσες μουσικές σκηνές, γκαλερί και σινεμάδες, άχαρη θα είναι, μίζερη και προβληματική.
Το εύστοχο και δίκαιο Support art workers χωρίς το Support teachers, χωρίς το Support the environment, χωρίς τα Support όλων των τομέων και ανθρώπων που αποτελούν την πολυσυλλεκτική βάση του πολιτισμού, μόνο πενιχρά αποτελέσματα θα φέρει…
Αφανισμός και αφασία
Δεν υποτιμώ τον κάθε επιμέρους αγώνα, παρών είμαι πάντα, αλλά αυτές τις μέρες η κυβέρνηση πέρασε άλλο ένα νόμο εχθρικό για το περιβάλλον, σε μια Ελλάδα που έχει ήδη υποστεί αλλεπάλληλους βιασμούς και καταστροφές. Κι αν γίνουμε απλά ένας τουριστικός προορισμός, έχουμε καταλάβει ότι μιλάμε για τον πλήρη αφανισμό του πολιτισμού; Παραδοσιακού, σύγχρονου, λαϊκού ή έντεχνου; Όχι μόνο γιατί ο τουριστικός τομέας είναι εξαιρετικά ευάλωτος σε εξωτερικούς ιούς και οικονομικές αναταράξεις, αλλά και γιατί το μοντέλο του μαζικού τουρισμού επιβάλλει το απολύτως μίνιμουμ του πολιτισμού! Η κατάσταση των χωρών και των περιοχών που παραδόθηκαν στην τουριστική «ανάπτυξη» ισοδυναμεί με το τέλος του πολιτισμού, όπως τον εννοούμε εμείς και όχι οι μεγαλομέτοχοι των τουριστικών τραστ, οι επενδυτές, οι τραπεζίτες και οι άξεστοι και απολίτιστοι πολιτικοί που αποπροσανατολίζουν και εκμαυλίζουν τις κοινωνίες.
Είναι απαράδεκτο να είμαστε επιεικείς και –πολύ περισσότερο– γενναιόδωροι με τους πολιτικούς. Αυτό ισοδυναμεί με αυτοκτονία. Ακόμα κι αν οι πολιτικοί κάνουν κάτι που μπορεί να θεωρηθεί θετικό, όπως, ας πούμε, η έγκαιρη καραντίνα, κι αν ακόμα ξεχάσουμε προς στιγμήν πόσο βλάπτουν τον τόπο σε τόσους νευραλγικούς τομείς , τι θα προσθέσουν τα δικά μας εύσημα τη στιγμή που ένα πελώριο σύστημα προπαγάνδας τους λιβανίζει νυχθημερόν;
Δηλαδή, δεν είναι οι ίδιοι που έφεραν την Ελλάδα σ’ αυτό το χάλι; Δεν είναι οι αποκλειστικοί διαχειριστές όλα τα προηγούμενα χρόνια; Δεν είναι αυτοί που υπέγραψαν και εφαρμόζουν τα μνημόνια; Έτσι εύκολα ξεχνάμε; Κι έτσι εύκολα τους ξεπλένουμε; Χωρίς καν να έχουν ζητήσει συγγνώμη για τη ζημιά που προκάλεσαν στην Ελλάδα και τη δυστυχία που διέσπειραν στην κοινωνία;
Μέσα σε λίγες μέρες, ιού εν δράσει, πέρασαν άνετα το νόμο για την κατάργηση προστατευτικών όρων για το περιβάλλον και ξεκινούν τους πλειστηριασμούς των σπιτιών των συμπολιτών μας που χρεοκόπησαν από τις πολιτικές τους!
Και τώρα ανησυχούν για τις επιπτώσεις της πανδημίας στον τουριστικό τομέα. Ποιος άκουγε τις φωνές μας ότι διαλύοντας τον παραγωγικό ιστό της χώρας και στρέφοντας την οικονομία στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού, θα καθιστούσαν την Ελλάδα ευάλωτη και ανοχύρωτη;
Θα ξεχάσουμε ότι δεν έχουν έγνοια ούτε για τον πολιτισμό, ούτε για τη δημοκρατία, ούτε για την ισότητα, ούτε για την υγεία, ούτε για την διατροφική μας αυτάρκεια, ούτε για το προσφυγικό, παρά μόνο για τα καζίνο στο Ελληνικό και στο Μαρούσι; Θα τα περάσουμε όλα σε δεύτερη μοίρα επειδή κυριάρχησε ο φόβος του θανάτου και έγινε σημαία τρόμου στα κανάλια, ενώ όλες οι βραδυφλεγείς βόμβες σκάνε η μία μετά την άλλη;
Χρήσιμα είναι τα επιδόματα, αλλά δεν σώζουν τον πολιτισμό, ούτε τα θύματα των πολιτικών…
