Της Γεωργίας Ζαβιτσάνου. Έχει γίνει πια κουραστικό να ακούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα γίνει ένα νέο ΠΑΣΟΚ.
Η ανησυχία (στο βαθμό που είναι καλόπιστη) που εκφράζει αυτή η σκέψη μπορεί να γίνει κατανοητή αν θεωρήσουμε το ΠΑΣΟΚ συνώνυμο της πολιτικής προδοσίας και αν αποδεχθούμε ότι ο κίνδυνος αυτός συνοδεύει διαχρονικά (και μοιραία) κάθε πολιτική τάση που αποκτά ένα μέγεθος ικανό να οδηγήσει σε κοινωνικές ανατροπές.
O φόβος της εξαπάτησης μας επιτρέπει ίσως να χρησιμοποιούμε το πιο πρόσφατο παράδειγμα για να εκφράσει κανείς την αγωνία του, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι εν τω μεταξύ έχει επιτελεστεί ένας τεράστιος κοινωνικός μετασχηματισμός και ότι το πολιτικό διακύβευμα είναι πια τόσο διαφορετικό που δεν μένει χώρος για μια τέτοια ταύτιση.
Είναι κοινός τόπος ότι σήμερα η μεσαία τάξη, που υπήρξε στήριγμα για το ΠΑΣΟΚ, έχει πια ξεκληριστεί από την πολιτική του. Όσο όμως υπήρχε δημιούργησε μια δική της κουλτούρα και άφησε για κληρονομιά ένα σύνολο από βιώματα. Σήμερα ερχόμαστε χορτασμένοι από Ευρώπη (οι σπουδές έξω και τα ταξίδια αναψυχής στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν κάτι φυσιολογικό για τον μέσο Έλληνα μέχρι πριν μια πενταετία), σπουδασμένοι, ταξιδεμένοι, με εμπειρία σε δύσκολα εργασιακά πόστα, καταξιωμένοι στο διεθνή ανταγωνισμό εργασίας. Είμαστε επίσης μεγαλωμένοι με το όραμα της διαρκούς ευημερίας, μαλθακοί από την καλοπέραση και εξαπατημένοι.
Το ’80 η αφετηρία του κοινωνικού σώματος ήταν άλλη. Οι Έλληνες ήταν σκληραγωγημένοι από τη σκληρή περίοδο της αστυνομοκρατίας του Καραμανλή, από τη Χούντα και τις μεγάλες πολιτικές αναταραχές και διώξεις. Ήταν αμόρφωτοι, φτωχοί και διψασμένοι για Ευρώπη, για πολιτική σταθερότητα, για άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Για όλα αυτά θυσίασαν τα πολιτικά αντανακλαστικά τους και αντικατέστησαν τους κοινωνικούς αγώνες με την τυφλή πίστη σε μια κάστα πολιτικών αντιπροσώπων που κυβερνούσαν ελέω DNA. Εκείνοι αρκέστηκαν στην ανέξοδη κριτική από τον καναπέ. Εξάλλου δεν υπήρχε σοβαρός λόγος να αντιδράσουν καθώς το ζητούμενο ήταν ο τρόπος που θα διαχειριστούν την ευημερία τους – επομένως, όσο περνούσαν καλά, ο στόχος έμοιαζε να έχει επιτευχθεί.
Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει και η καθημερινότητα ορίζεται από την πολιτική αστάθεια, την αστυνομική βία, την απειλή του φασισμού, την πτώση του βιοτικού επιπέδου, την ανεργία. Αν και καλομαθημένοι έχουμε να διαχειριστούμε μια χρεοκοπία τόσο οικονομική όσο και ηθική, οπότε η στόχευση του κοινωνικού σώματος είναι διαφορετική και αφορά στην επιβίωση ή στην καλύτερη περίπτωση στην αξιοπρεπή διαβίωση.
Ήδη τα πολιτικά αντανακλαστικά μας έχουν οξυνθεί. Οι λαϊκές συνελεύσεις έχουν αντικαταστήσει την αφωνία του καναπέ, οι ομάδες αλληλεγγύης κάνουν τον καταστροφικό ατομικισμό των ΠΑΣΟΚικών χρόνων να μοιάζει παρελθόν και ο Τσίπρας είναι απλώς ο πρόεδρος του κόμματος και όχι ο ηγέτης που κρατάει το μαχαίρι και το πεπόνι. Άλλωστε, η ανάμνηση του πρόσφατου ξεπουλήματος από το ΠΑΣΟΚ δεν μας επιτρέπει να επαναπαυτούμε σε υποσχέσεις.
Ξεκινάμε λοιπόν από διαφορετική αφετηρία και έχουμε να διαχειριστούμε εντελώς διαφορετικές καταστάσεις από ό,τι οι ΠΑΣΟΚοι του παρελθόντος – οπότε περιμένουμε ένα άλλο και γιατί όχι καλύτερο πολιτικό αποτέλεσμα.
O φόβος της εξαπάτησης μας επιτρέπει ίσως να χρησιμοποιούμε το πιο πρόσφατο παράδειγμα για να εκφράσει κανείς την αγωνία του, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι εν τω μεταξύ έχει επιτελεστεί ένας τεράστιος κοινωνικός μετασχηματισμός και ότι το πολιτικό διακύβευμα είναι πια τόσο διαφορετικό που δεν μένει χώρος για μια τέτοια ταύτιση.
Είναι κοινός τόπος ότι σήμερα η μεσαία τάξη, που υπήρξε στήριγμα για το ΠΑΣΟΚ, έχει πια ξεκληριστεί από την πολιτική του. Όσο όμως υπήρχε δημιούργησε μια δική της κουλτούρα και άφησε για κληρονομιά ένα σύνολο από βιώματα. Σήμερα ερχόμαστε χορτασμένοι από Ευρώπη (οι σπουδές έξω και τα ταξίδια αναψυχής στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήταν κάτι φυσιολογικό για τον μέσο Έλληνα μέχρι πριν μια πενταετία), σπουδασμένοι, ταξιδεμένοι, με εμπειρία σε δύσκολα εργασιακά πόστα, καταξιωμένοι στο διεθνή ανταγωνισμό εργασίας. Είμαστε επίσης μεγαλωμένοι με το όραμα της διαρκούς ευημερίας, μαλθακοί από την καλοπέραση και εξαπατημένοι.
Το ’80 η αφετηρία του κοινωνικού σώματος ήταν άλλη. Οι Έλληνες ήταν σκληραγωγημένοι από τη σκληρή περίοδο της αστυνομοκρατίας του Καραμανλή, από τη Χούντα και τις μεγάλες πολιτικές αναταραχές και διώξεις. Ήταν αμόρφωτοι, φτωχοί και διψασμένοι για Ευρώπη, για πολιτική σταθερότητα, για άνοδο του βιοτικού επιπέδου.
Για όλα αυτά θυσίασαν τα πολιτικά αντανακλαστικά τους και αντικατέστησαν τους κοινωνικούς αγώνες με την τυφλή πίστη σε μια κάστα πολιτικών αντιπροσώπων που κυβερνούσαν ελέω DNA. Εκείνοι αρκέστηκαν στην ανέξοδη κριτική από τον καναπέ. Εξάλλου δεν υπήρχε σοβαρός λόγος να αντιδράσουν καθώς το ζητούμενο ήταν ο τρόπος που θα διαχειριστούν την ευημερία τους – επομένως, όσο περνούσαν καλά, ο στόχος έμοιαζε να έχει επιτευχθεί.
Σήμερα το σκηνικό έχει αλλάξει και η καθημερινότητα ορίζεται από την πολιτική αστάθεια, την αστυνομική βία, την απειλή του φασισμού, την πτώση του βιοτικού επιπέδου, την ανεργία. Αν και καλομαθημένοι έχουμε να διαχειριστούμε μια χρεοκοπία τόσο οικονομική όσο και ηθική, οπότε η στόχευση του κοινωνικού σώματος είναι διαφορετική και αφορά στην επιβίωση ή στην καλύτερη περίπτωση στην αξιοπρεπή διαβίωση.
Ήδη τα πολιτικά αντανακλαστικά μας έχουν οξυνθεί. Οι λαϊκές συνελεύσεις έχουν αντικαταστήσει την αφωνία του καναπέ, οι ομάδες αλληλεγγύης κάνουν τον καταστροφικό ατομικισμό των ΠΑΣΟΚικών χρόνων να μοιάζει παρελθόν και ο Τσίπρας είναι απλώς ο πρόεδρος του κόμματος και όχι ο ηγέτης που κρατάει το μαχαίρι και το πεπόνι. Άλλωστε, η ανάμνηση του πρόσφατου ξεπουλήματος από το ΠΑΣΟΚ δεν μας επιτρέπει να επαναπαυτούμε σε υποσχέσεις.
Ξεκινάμε λοιπόν από διαφορετική αφετηρία και έχουμε να διαχειριστούμε εντελώς διαφορετικές καταστάσεις από ό,τι οι ΠΑΣΟΚοι του παρελθόντος – οπότε περιμένουμε ένα άλλο και γιατί όχι καλύτερο πολιτικό αποτέλεσμα.
* Η Γεωργία Ζαβιτσάνου είναι δημοσιογράφος
Σχόλια
